Τα «Παγώνια» και η Σύγχρονη νεοελληνική δραματουργία | Κριτική

Το έργο

Αποτελεί γεγονός, θεωρώ αδιαμφισβήτητο, ότι η νεοελληνική δραματουργία δεν ακμάζει τις τελευταίες δεκαετίες, ούσα πενιχρή θεματικά ή/και δομικά, παρά τις εγχώριες και διεθνείς κοινωνικές, πολιτισμικές, περιβαλλοντικές αλλά και οικονομικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η σύγχρονη ανθρωπότητα. Ελάχιστα έργα κάνουν την εμφάνισή τους προκειμένου να σχολιάσουν την καθημερινότητα τόσο την ατομική, όσο και την ευρύτερη. Σημαντικός επίσης αριθμός αυτών των έργων, κατ’ ουσίαν ανακυκλώνουν, ως επί το πλείστον, την ήδη δοκιμασμένη συνταγή επιδεικνύοντας ένδεια ιδεών και προτάσεων εκ μέρους των συγγραφέων τους. Και ενώ οι συγγραφείς είναι – και οφείλουν να είναι – οι πλέον διεισδυτικοί, παρατηρητικοί και ευαίσθητοι αναφορικά με το κοινωνικό γίγνεσθαι, η πλειονότητα των σύγχρονων Ελλήνων θεατρικών συγγραφέων, πλην φωτεινών εξαιρέσεων, φαίνεται να τελεί υπό μια ιδιότυπη πνευματική αφασία ή δεν έχουν κάνει ακόμα την εμφάνισή τους. 

Το έργο της Στέλλας Ζαφειροπούλου, με τον ευφάνταστο τίτλο «Παγώνια» (ή ίσως Παγωνιά), ανήκει στις εξαιρέσεις. Πρόκειται για ένα φρέσκο κείμενο, το οποίο είναι γραμμένο σε καθημερινή γλώσσα, με ενδιαφέροντες χαρακτήρες, δραματουργικές ανατροπές και εκπλήξεις, ενώ παράλληλα διαχειρίζεται σημαντικά θέματα που άπτονται τόσο του ατομικού, όσο και του ευρύτερου κοινωνικού συνόλου. 

Ο Παναγιώτης και η Φανή είναι δύο νέοι άνθρωποι, ηθοποιοί, οι οποίοι μόλις υπέγραψαν συμβόλαιο για μια τηλεοπτική σειρά. Ζευγάρι στη ζωή, θα κληθούν να ερμηνεύσουν το ζευγάρι και στη μικρή οθόνη. Ενθουσιασμένοι, έτοιμοι να ανοίξουν τα φτερά τους, κουρασμένοι από τις ταλαιπωρίες και τις δυσκολίες, αναμένουν με αδημονία το επόμενο πρωινό, το οποίο θα αποτελέσει την αρχή της νέας τους ζωής. Μέχρι που εμφανίζεται ο συγκάτοικός τους, ο Μπίλυ, ο οποίος αποτελεί και τον ιδιότυπο χρηματοδότη τους. Ξαφνικά, όλα θα αλλάξουν και θα ανατραπούν, φέρνοντας και τους τρεις αντιμέτωπους με τον εαυτό τους, αλλά και τις ευθύνες τους απέναντι στην κοινωνία και τους συνανθρώπους τους. Τί θα επιλέξουν και τι θα αφήσουν αυτοί οι τρεις νέοι άνθρωποι; 

Η Στέλλα Ζαφειροπούλου έγραψε ένα έργο με βαθιές κοινωνικές, αλλά και υπαρξιακές αναρωτήσεις. Το έκανε με ενδιαφέροντα δραματουργικό τρόπο, δημιουργώντας επάλληλες ανατροπές και εκπλήξεις στην πλοκή, ενώ ισορρόπησε με μοναδική μαεστρία την κωμωδία με το δράμα, παραδίδοντας ένα κείμενο το οποίο παρουσιάζει εξαιρετικό δραματουργικό και παραστασιακό ενδιαφέρον. 

Η σκηνοθεσία

Πρόκειται για μια παράσταση στην οποία αποδεικνύεται η σημασία της αγαστής συνεργασίας μεταξύ συγγραφέα και σκηνοθέτη. Ο Τάσος Πυργιέρης φώτισε το κείμενο της Στ. Ζαφειροπούλου, αναδεικνύοντας παράλληλα τις αρετές του. Η παράσταση ξεχειλίζει ζωή και ρυθμό, διατηρώντας αμείωτο διαρκώς το ενδιαφέρον του θεατή, ενώ παράλληλα θέτει και το ίδιο το κοινό αντιμέτωπο με τις ατομικές και κοινωνικές ευθύνες και υποχρεώσεις του. Ο σκηνοθέτης, ο οποίος έχει αποδείξει ότι γνωρίζει πώς να δημιουργεί σκηνοθετικούς κόσμους που φέρουν τη σφραγίδα του, σεβόμενος ωστόσο το εκάστοτε θεατρικό έργο, βούτηξε στον κόσμο που έπλασε η πένα της Στ. Ζαφειροπούλου αποτυπώνοντας τη σύγχρονη Ελλάδα, με μια φρέσκια και ουσιαστική ματιά, χωρίς ωραιοποιήσεις, αλλά και χωρίς υπερβολές. Βαδίζοντας στο δραματουργικό μονοπάτι των «Οργισμένων Νειάτων», ο Τάσος Πυργιέρης έπλασε μια σύγχρονη παράσταση, στην οποία αποτυπώνεται η κοσμοθεωρία των νέων ανθρώπων, ιδωμένη μέσω των προβληματισμών, των διλημμάτων και του αξιακού  κώδικα της νέας αυτής γενιάς στον 21ο αιώνα. 

Οι ηθοποιοί

 Εξαιρετικοί και οι τρεις ηθοποιοί της παράστασης, απέδωσαν τις λεπτές διακυμάνσεις καθενός εκ των τριών χαρακτήρων, ενώ παράλληλα αποτύπωσαν με γλαφυρό τρόπο τις σχέσεις ανάμεσα στους ρόλους. Ο Παναγιώτης, του Γιώργου Παπαπαύλου, παρουσίασε εξαιρετικά τον ναρκισσισμό του βαθιά πληγωμένου ανθρώπου, ο οποίος καταλήγει να φροντίζει αποκλειστικά και μόνον τον εαυτό του προκειμένου να θεραπεύσει το τραύμα του, χωρίς να διστάσει να φτάσει ακόμα και στα άκρα. Ο μεγαλύτερος, ηλικιακά, από τους τρεις, αποδεικνύεται και ο πιο αδίστακτος. Η Φανή, της Φιόνας Γεωργιάδη, αποτύπωσε την έπαρση της νέας γυναίκας, η οποία προσπαθεί να πορευτεί και να ξεχωρίσει σε μια ανδροκρατούμενη κοινωνία, παίζοντας όμως με τους κανόνες που τις τίθενται. Ισορροπώντας μεταξύ της αλαζονείας των νιάτων της και της βαθιάς αίσθηση καθήκοντος, αποδεικνύεται πιόνι στην σκακιέρα μιας πατριαρχικής κοινωνίας. Ο Μπίλυ του Πέτρου Σκαρμέα ανέδειξε την εσωτερική πάλη ενός ενοχικού ανθρώπου, ο οποίος καταλήγει έτοιμος να θυσιαστεί για τον συνάνθρωπό του. Ανάμεσα στις μνήμες της προσωπικής του ενοχής θυσιάζεται για το κοινωνικό σύνολο. 

Και οι τρεις ηθοποιοί κατάφεραν να αποδώσουν τόσο την επιφάνεια του ρόλου τους, όσο και το βαθύτερο «είναι» του, δείχνοντας στο κοινό το συλλογικό τραύμα μιας κοινωνίας, η οποία πορεύεται, παγκοσμίως, στην αδικία, την εκμετάλλευση και τον εύκολο πλουτισμό χωρίς ηθικές αξίες. 

Οι συντελεστές

Μολονότι τα σκηνικά (Σκηνικά-Κοστούμια: Ελίνα Δράκου) κινήθηκαν σε ρεαλιστικό πλαίσιο, πέτυχαν να υπογραμμίσουν το υπαρξιακό ανικανοποίητο, αλλά και το κοινωνικό αδιέξοδο. Το γκρι, λιτό σκηνικό λειτούργησε μετωνυμικά των συναισθημάτων των τριών πρωταγωνιστών και, κατ’ επέκταση, του κοινού. Σε εξίσου ρεαλιστική οδό κινήθηκαν και τα κοστούμια. Εξαιρετικά σημαντικός ήταν ο φωτιστικός σχεδιασμός της παράστασης (Στέβη Κουτσοθανάση), τονίζοντας τις ανατροπές στο έργο, αλλά επίσης συμβάλλοντας στη δημιουργία της επί σκηνής ατμόσφαιρας. Πολύ καλή και σημαντική επίσης η μουσική επένδυση (Νίκος Τσαούσης), η οποία προκατάλαβε το κοινό ήδη από την αρχή, καθώς επίσης και η νεανική και φρέσκια κινησιολογία των ηθοποιών. 

Εν κατακλείδι

Η παράσταση βασίζεται σε ένα σύγχρονο νεοελληνικό έργο, το οποίο κατορθώνει, χωρίς να κουνάει το δάχτυλο στο κοινό, να θίγει φλέγοντα ζητήματα της εποχής και της κοινωνίας μας. Παράλληλα, θέτει τον θεατή προ των δικών του ευθυνών, χωρίς όμως διάθεση διδακτισμού ή προσηλυτισμού. Κινούμενος στη μπρεχτική αντίληψη ότι το θέατρο έχει ως «σκοπό την ψυχαγωγία», ο Τάσος Πυργιέρης παρέδωσε στο κοινό μια παράσταση απολαυστική και διασκεδαστική, η οποία ωστόσο οδηγεί τους θεατές, σε αναπόφευκτο προβληματισμό γύρω από θεμελιώδη και βασικά κοινωνικά θέματα.

Photo Credit: N. Grigoriou

Διαβάστε επίσης:

Παγώνια, της Στέλλας Ζαφειροπούλου σε σκηνοθεσία Τάσου Πυργιέρη στο Bios