Τζώρτζ Όργουελ: Η άποψη ότι η τέχνη δεν πρέπει να έχει καμία σχέση με την πολιτική είναι η ίδια μια πολιτική στάση

Δεν πιστεύω πως υπάρχει ευκολότερος -και πιο ευχάριστος για να είμαι ειλικρινής- τρόπος να ενταχθεί κανείς στην εξαιρετικά πολιτική τέχνη του 20ου αιώνα από το να διαβάσει την φάρμα των Ζώων και το 1984. Συγκεκριμένα για το δεύτερο, το αντίτυπο που έχω στην κατοχή μου έχει περάσει από πολλά χέρια και έχει διαβαστεί από όσους γνωστούς μου ζήτησαν ένα βιβλίο που θα τους δώσει μια βασική κατανόηση για τον πολιτικό κόσμο στον οποίο ανήκουν. Γιατί αυτό που ο Τζωρτζ Όργουελ ήξερε να κάνει εκπληκτικά καλά ήταν να γράφει όσα έβλεπε που οι άλλοι δυσκολεύονταν να δουν.

Στην Αρχή

Ο Έρικ Άρθουρ Μπλερ, όπως ήταν το πραγματικό του όνομα, γεννήθηκε στις 25 Ιουνίου του 1903 στο Μοτιχάρι της Βεγγάλης στην Ινδία την εποχή της αποικιοκρατίας της Βρετανίας. Ο Όργουελ χαρακτήριζε την οικογένεια του ως μέλη της «χαμηλής αστικής τάξης» αφού, αν και φτωχοί, δεν απουσίαζε η υπεροψία των βρετανών αποικιοκρατών από την στάση τους. Μέσα σε έναν κόσμο με μύτες σηκωμένες ψηλά, το μυαλό του Όργουελ δεν δίσταζε να φτάνει ψηλότερα.

Ήταν μελετηρός και έξυπνος με αποτέλεσμα να του δοθούν υποτροφίες για δύο βρετανικά κολλέγια, στο Γουέλινγκτον και στο Έτον, εκ των οποίων προτίμησε το δεύτερο το 1917. Καθηγητής του υπήρξε για ένα διάστημα ο Άλντους Χάξλεϊ ο οποίος θα επηρεάσει τόσο την ακαδημαϊκή όσο και την συγγραφική του σκέψη. Εκεί θα ξεκινήσει να γράφει για πρώτη φορά. Παρόλα αυτά δεν τελείωσε τις σπουδές του και άφησε το Έτον το 1921 ώστε να γίνει μέλος της Βασιλικής Αστυνομίας της Μπούρμα. Λίγα είναι γνωστά για αυτό το κομμάτι της ζωής του στο οποίο, και ο ίδιος, απέφευγε να αναφερθεί. Περιγράφει τη θητεία του στο βιβλίο του «Οι μέρες της Μπούρμα» (1934) και στις εκθέσεις « Ο Απαγχονισμός» και «Πυροβολώντας έναν Ελέφαντα». Ο Όργουελ ήταν οξυδερκής και απίστευτα παρατηρητικός. Ζούσε μέσα στην πραγματικότητά των καιρών του και ήταν το στοιχεία αυτό που του επέτρεψε να γράψει ιστορίες τόσο αληθοφανείς.

Το 1928 άφησε οριστικά τόσο τη Μπούρμα όσο και τη θέση του στην αστυνομία. Θα πίστευε κανείς πως ήταν μία αλλαγή ψυχής, ένας άνθρωπος που άφησε το σώμα του μαζί με το όνομά του, που τόσο απεχθανόταν αφού του θύμιζε τις ταξικές προσδοκίες των γονιών του. Αρχίζει να χρησιμοποιεί το όνομα Τζωρτζ Όργουελ τόσο στο γραπτά του όσο και στη ζωή του.

Σε μία κουλτούρα που τόσα καθορίζονται από την καταγωγή, ο Όργουελ είχε γνώση και αίσθηση της κοινωνικής του τάξης. Ένιωθε ντροπή λόγω αυτής και, αφήνοντας τη Μπούρμα, αποφάσισε να ζήσει για ένα χρονικό διάστημα όπως οι λιγότερο τυχεροί. Από το Λονδίνο μέχρι το Παρίσι, ζει σε φτωχογειτονιές και κυκλοφορεί ρακένδυτος, στερώντας από τον εαυτό του όσα του δόθηκαν από την τύχη. Από τις εμπειρίες του έγραψε το πρώτο του βιβλίο «Οι Αλήτες του Παρισιού και του Λονδίνου» που θα εκδοθεί το 1933. Επιστρέφοντας στην Αγγλία, ξεκινά να δουλεύει ως δάσκαλος σε σχολεία της αγγλικής επαρχίας και να γράφει το έργο «Η κόρη του Παπά» το οποίο ολοκλήρωσε το 1935.

Πολιτικά Ιδεώδη

Οι πολιτικές του απόψεις αν και μπορούν να εντοπιστούν και σε παλαιότερα γραπτά, εκφράζονται με ξεκάθαρο τόνο για πρώτη φορά στο «Ο δρόμος προς την αποβάθρα Γουίγκαν»(1937). Εκεί μιλά για τις σοσιαλιστικές του βλέψεις αλλά και την απαξίωση των πρακτικών των σύγχρονών του σοσιαλιστών, που με σθένος υποστήριζαν τις πρακτικές της νεοσύστατης Σοβιετικής Ένωσης.

Οι εμπειρίες του θα δώσουν βάση και στις πολιτικές του απόψεις οι οποίες έντονα επηρέασαν τη γραφή του. Ήταν αντίθετος της αγγλικής αποικιοκρατίας και απέρριπτε την ζωή της μεσαίας τάξης της εποχής του. Ξεκίνησε να αποκαλεί τον εαυτό του αναρχικό για μεγάλο χρονικό διάστημα και σύντομα, σοσιαλιστή. Παρόλα αυτά ποτέ δεν ενστερνίστηκε τις ιδέες του κομμουνισμού, όπως τόσοι άλλοι την εποχή εκείνη, κυρίως βλέποντας τις ενέργειες του εφαρμοσμένου κομμουνισμού της Σοβιετικής ‘Ένωσης. Έτσι διατήρησε τον τίτλο του δημοκρατικού σοσιαλιστή.

Το 1937, είχε ήδη αποχωρήσει για την Ισπανία με σκοπό να καλύψει τα γεγονότα του εμφυλίου. Πήρε μέρος στον πόλεμο με τη μεριά των Δημοκρατικών. Σε μία μάχη στη Τερουέλ τραυματίστηκε σοβαρά στον λαιμό με αποτέλεσμα να χάσει τη φωνή του. Μετά από μία μάχη στη Βαρκελώνη το Μάιο του 1937, επέστρεψε στην Αγγλία, διωκόμενος από κομμουνιστικές ομάδες. Τότε έγραψε και το μυθιστόρημα «Πεθαίνοντας στην Καταλονία» (1938), στο οποίο αποκάλυπτε τα εσωτερικά προβλήματα των κομμουνιστών κατά τη διάρκεια του εμφυλίου. Το 1939 αποτυπώνει τους φόβους του για το μέλλον της Ευρώπης στο « Ανεβαίνοντας για Αέρα». Όμως, οι φόβοι του θα πάρουν σύντομα μορφή με τη κήρυξη του του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Αν και δεν στρατολογήθηκε, εργάστηκε στη Βρετανική Εταιρία Μεταδόσεων (BBC) όπου παρέμεινε μέχρι το 1943. Μετά τον πόλεμο ξεκίνησε να ασχολείται σοβαρά με την αρθρογραφία στην σοσιαλιστική εφημερίδα “Tribune” όπου γράφει ένα από τα διασημότερα κείμενα του «Το Λιοντάρι και ο Μονόκερος». Κατά τη διάρκεια της ζωής του θα εργασθεί σε αρκετές ακόμα εφημερίδες.

Οι επιτυχίες του

Το 1944 ο Όργουελ ολοκληρώνει την πρώτη του μεγάλη επιτυχία, «Η Φάρμα των Ζώων». Έχοντας στενά παρακολουθήσει τα αριστερά ιδεώδη και την πορεία της κομμουνιστικής Ρωσίας, συνθέτει ένα σατυρικό «παραμύθι» για την άνοδο του Στάλιν και τη λειτουργία του σοβιετικού κράτους, με πρωταγωνιστές τα ζώα μιας φάρμας που επιθυμούν να διώξουν τα αφεντικά τους. Αποτελεί μία κριτική για το κομμουνιστικό όνειρο, που απορρίφθηκε από πολλούς εκδότες μία περίοδο που η Ρωσία ήταν ακόμη σύμμαχος της Βρετανίας. Με την έκδοσή του, μετά τον πόλεμο, το όνομα του Όργουελ έγινε γνωστό στο κοινό πουλώντας 250.000 αντίτυπα τον πρώτο χρόνο έκδοσής του.

«1984» είναι το τελευταίο έργο του Όργουελ και η χρονολογία που ξεκίνησε να το γράφει με ανεστραμμένα τα τελευταία νούμερα. Στη ζωή του ως δημοσιογράφος, έχοντας δει από πρώτη σκοπιά τις εξελίξεις τόσο σε Σοσιαλιστικά όσο και Ναζιστικά καθεστώτα, ο Όργουελ γράφει ένα βιβλίο-προειδοποίηση για την πορεία του σύγχρονου κόσμου. Το 1984, σε έναν κόσμο που οι δυνάμεις των απολυταρχικών καθεστώτων έχουν επικρατήσει, ο Όργουελ φτιάχνει μία δυστοπία που, εν έτει 2021, θυμίζει τον κόσμο μας… Το βιβλίο εξακολουθεί να θεωρείται το καλύτερο έργο του.

Τον Ιανουάριο του 1950, ο Έρικ Άρθουρ Μπλερ πεθαίνει από φυματίωση με την οποία πάλευε για χρόνια. Παρόλα αυτά ο Τζώρτζ Όργουελ παραμένει ζωντανός σε χιλιάδες βιβλιοθήκες. Το έργο του αποτελεί σταθμό στην πολιτική λογοτεχνία, διαμορφώνοντας ακόμα και σήμερα την σκέψη όσων το διαβάζουν. Έκανε διάσημο το είδος της πολιτικής λογοτεχνίας.

Πηγές φωτογραφιών: Dag’s Orwell Photo Archive