Marco da Silva Ferreira: Εστιάζω στην κατασκευή «παραθύρων» που ξεκλειδώνουν τα βλέμματα και το σώμα

Ο Πορτογάλος Marco da Silva Ferreira θεωρείται ένα από τα νέα αστέρια στο χώρο του σύγχρονου ευρωπαϊκού χορού και ήδη μετρά πολλές συμμετοχές σε σημαντικά φεστιβάλ και διοργανώσεις ανά τον κόσμο, ενώ επιλέχθηκε δύο φορές από την γνωστή πλατφόρμα Aerowaves που στόχο έχει την ανακάλυψη και μετεκπαίδευση αναδυόμενων Ευρωπαίων χορογράφων.

Το Brother είναι μια ιδιαίτερη παράσταση που εστιάζει στις ρίζες του συλλογικού χορού, από τις αρχαίες παραδόσεις μέχρι το street dance, αναζητώντας τα κοινά χαρακτηριστικά που διαιωνίζονται από γενιά σε γενιά και που επιβιώνουν και στον σύγχρονο χορό. Με αφορμή λοιπόν, την παρουσίασή του στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών στις 29 και 30 Ιουνίου, συζητήσαμε με τον χορογράφο για τις κοινωνικές προεκτάσεις του χορού, τι προσδοκά ο ίδιος από την ενασχόλησή του με τη συγκεκριμένη τέχνη, καθώς και την ενδιαφέρουσα διαδρομή που ακολούθησε μέχρι τις επιτυχημένες του φεστιβαλικές παραστάσεις.

– Στα τέλη Ιουνίου έρχεστε στο Φεστιβάλ Αθηνών για να παρουσιάσετε την παράσταση «Brother». Τι ακριβώς αφορά η συγκεκριμένη δουλειά;

Το «Brother» είναι μια γλυκόπικρη παράσταση. Η δημιουργία του ήταν μια μακρόχρονη διαδικασία και αρκετοί άνθρωποι έφυγαν και ξαναγύρισαν. Περιβαλλόμουν από φίλους τους οποίους έπρεπε να σκηνοθετήσω και να δώσω οδηγίες, κάτι που ήταν ιδιαίτερα αγχωτικό, μα έτσι καλλιεργήθηκε η ενσυναίσθηση στην ομάδα. Ήταν ένα τεράστιο βήμα για την εξερεύνηση των δυνατοτήτων του σώματος, καθώς και του καθαρά τεχνικού κομματιού του χτισίματος βάσει θεατρικού «υλικού». Πώς μπορώ να δουλέψω δηλαδή τη «μεγάλη εικόνα».

Ως προς κάποια επιπλέον στοιχεία για το «Brother» που μπορεί κανείς να βρει ενδιαφέροντα, μπορώ να πω ότι χαρακτηρίζεται από μια εξπρεσιονιστική ματιά με επίγευση ποπ κουλτούρας. Επιπλέον, η τελευταία σκηνή ολοκληρώθηκε έναν χρόνο μετά την πρεμιέρα και διαθέτει γύρω στις 7 εκδοχές, ενώ υπάρχει και μια 40λεπτη ολοκληρωμένη εκδοχή της περφόρμανς. Επιπλέον, έχουμε διπλή διανομή για όλα τα μέλη, που βοηθά στο να πραγματοποιείται η παράσταση σε διαφορετικές χώρες την ίδια στιγμή.

– Τι ακριβώς συμβολίζει ο τίτλος «Brother»;

Ο τίτλος είναι περισσότερο ένα επίθετο, παρά ένα θέμα. Η λέξη «αδερφός» για μένα έχει την αίσθηση της παιδικής ηλικίας. Συνδέεται με την οικογένεια, την αγάπη, την μνήμη, την ομοιότητα και την ίδια στιγμή έχει μια συμβολική σημασία στις θρησκείες, αλλά και στις κοινωνικές και επιστημονικές σχέσεις. Νομίζω πως έχω την τάση να επιλέγω μεταφορικούς τίτλους, που υπόκεινται στην ερμηνεία του αναγνώστη, παρά να κάνω σαφές το νόημα που θέλω εγώ να δώσω σε αυτούς.

– Ποια είναι τα πιο κοινά συστατικά του χορού μεταξύ διαφορετικών γενεών και διαφορετικών κουλτούρων;

Αυτό μπορεί να είναι ασαφές, αλλά θα προσπαθήσω να επικεντρωθώ σε ορισμένα στοιχεία: Μουσική, Αυτογνωσία και Κοινωνική Συνύπαρξη. Επέλεξα να εστιάσω στον χορό που τελείται μέσα σε ένα κοινωνικό πλαίσιο, σε τελετές ή συναντήσεις. Οι αστικοί χοροί αναπτύχθηκαν από την αλληλεπίδραση ανθρώπων σε κοινωνικούς χώρους και σε συγκεκριμένο χρόνο ή γεγονός. Ως προς αυτό, πρέπει να τονίσω ότι αρκετοί «αστικοί χοροί» είναι απόγονοι αφρικάνικων χορών και αποτελούν ζωντανό υλικό, γεννημένο από τη σύγκρουση μεταξύ του παρόντος και του παρελθόντος. Η επιθυμία του εορτασμού, η ενσωμάτωση, η ηλικιακή μετάβαση, η απόδοση του χαρακτήρα, ο καθαρμός, η αλλοτρίωση είναι στοιχεία που συνδέονται με το χορό από πολύ καιρό και εξακολουθούν να υπάρχουν στον σημερινό κοινωνικό χορό.

Αυτό που μου φάνηκε ενδιαφέρον ήταν να δημιουργήσω αφηρημένες γέφυρες και μικτά στρώματα μεταξύ χρόνων και χώρων, βάζοντας όλη την «ευθύνη» στο σώμα, στο ανθρώπινο σώμα (ανεξάρτητα από τη γενεά, ανεξάρτητα από το χρόνο ή τον ιστορικό τόπο), μιας και δεν άλλαξε πολύ τα τελευταία 40000 χρόνια, αφού ανήκουμε στον… Homo Sapiens και φυσικά αποτελούμε πολιτιστικά όντα!

– Από πού αντλείτε συνήθως έμπνευση; Τι σας κρατά σε καλλιτεχνική εγρήγορση;

Ενδιαφέρομαι ιδιαίτερα για απροσδόκητους συνδυασμούς, για μυστήριο και ασάφεια, για περισσότερη ποιητική ευαισθησία, παρά ορθολογισμό. Ως καλλιτέχνη, η εστίασή μου είναι στην κατασκευή «παραθύρων» που ξεκλειδώνουν τα βλέμματα και το σώμα. Αυτό αντανακλά το παρελθόν / τη μνήμη που δημιουργεί χώρο για επιθυμία, φαντασία και μέλλον. Τα εργαλεία που χρησιμοποιώ αυτήν τη στιγμή είναι το σώμα και τα σύγχρονα «παραδείγματα» όπου είναι βυθισμένο.

– Ποιος είναι ο βασικός άξονας γύρω από τον οποίο κινούνται οι δημιουργίες σας;

Σκέφτομαι συνεχώς ένα συγκεκριμένο, θνητό, εφήμερο σώμα που προσπαθεί να δημιουργήσει κίνηση, αποφεύγοντας τη στασιμότητα και προσπαθώντας να «αποϋλοποιηθεί». Δεν νομίζω ότι προσπαθώ να δώσω κάποιες μεγάλες απαντήσεις μέσα από τα πρότζεκτς, αλλά επεκτείνω τα φυσικά όρια μου μιλώντας γι ‘αυτά.

– Ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις για έναν σύγχρονο χορογράφο και χορευτή σήμερα;

Μιλώντας για τον εαυτό μου, θα έλεγα πρώτα από όλα, το ότι ταξιδεύω πολύ και αλλάζω περιβάλλοντα με γρήγορους ρυθμούς. Από εκεί και πέρα, ο χορός είναι μια άσκηση που απαιτεί πρακτική και μέθοδο. Τα πιο προκλητικά αλλά και το πιο πολύτιμα πράγματα για μένα είναι: Πώς μπορώ να διατηρήσω το σώμα μου ως το εργαλείο μου σήμερα; Ποιοι είναι αυτοί οι άνθρωποι στο ακροατήριο, για ποιον κάνω αυτό και ποια μπορεί να είναι η καταλληλότητα για εκείνους; Πόσο από όλο το άγχος εκτυπώνεται στην παράσταση χορού / σώματος στις μέρες μας;

– Πόσο σημαντικό είναι για έναν χορογράφο να παρουσιάζει τη δουλειά του σε αναγνωρισμένα διεθνή φεστιβάλ;

Νομίζω ότι είναι πάρα πολύ ουσιώδες αυτό, γιατί βοηθά στη μακροβιότητα του κάθε πρότζεκτ και κυρίως στην δημιουργική ωριμότητα που φέρνει στο δρόμο του καλλιτέχνη η πολύχρονη επαφή μαζί του.

– Πώς αποφασίσατε να αναμειχθείτε με το χορό; Αντιμετωπίσατε δυσκολίες στο ξεκίνημά σας;

Ξεκίνησα να χορεύω όταν ήμουν 16 χρονών. Πριν ήμουν ένας ημι-επαγγελματίας κολυμβητής και έτσι είχα συνηθίσει την σκληρή προπόνηση και πειθαρχία. Το να αλλάξω γραμμή πλεύσης προς το χορό δεν ήταν σκληρό, γιατί δεν περίμενα τόσα πολλά από αυτήν την κίνηση. Και η διαδικασία ήταν περισσότερο μια επιλογή για να κάνω κάτι που μου αρέσει, παρά να αγωνιστώ για κάτι πραγματικά δύσκολο. Δεν το ήθελα πια. Όμως, οι μεγάλες προσκλήσεις ξεκίνησαν όταν το χόμπι άρχισε να γίνεται επάγγελμα και έπρεπε να διατηρήσω τη χαρά του να το κάνω κάθε μέρα.

– Μιλήστε μας και για το δίκτυο Aerowaves. Τι θα λέγατε ότι σας πρόσφερε η συμμετοχή σε αυτό;

Θα μπορούσα να πω μεταφορικά πως έκανε ορατή την διεθνή περιέργεια και δίψα για ανακάλυψη του καινούργιου. Την πρώτη φορά ήταν στη Βαρκελώνη και τη δεύτερη στη Σόφια. Επρόκειτο για μια πολύ αγχωτική εξάσκηση εξαιτίας των τεχνικών χρονοδιαγραμμάτων, μα και λόγω της αίσθησης της επικύρωσης που έχουν αυτές οι πλατφόρμες. Είμαι ανασφαλής μα έχω να υποστηρίξω την ομάδα που βρίσκεται μαζί μου και είναι το πιο σημαντικό πράγμα τη δεδομένη στιγμή. Όταν τελείωσαν όλα, συνειδητοποίησα πόσο καλή εμπειρία ήταν η οποία με βοήθησε στο να κατανοήσω καλύτερα πολλά ουσιώδη πράγματα, αλλά και να ανταποκριθώ στις πολλές προσδοκίες που δημιουργήθηκαν.

– Ποια είναι τα όνειρα και τα μελλοντικά σας σχέδια;

Το όνειρό μου είναι να συνεχίσω να μπορώ να κάνω αυτό που μου αρέσει, σε έναν ασφαλή χώρο, περιτριγυρισμένος από ανθρώπους που θέλουν να χτίσουν έναν φωτεινότερο κόσμο. Δεν είναι κάτι πολύ συγκεκριμένο, ούτε και τα σχέδιά μου. Βέβαια, το ημερολόγιό μου είναι γεμάτο υπέροχα πράγματα και θεωρώ σημαντικό το ότι μαθαίνω να λέω «όχι» σε όσα δε θέλω να κάνω. Οι μελλοντικές μου επιλογές λοιπόν, θα έλεγα ότι γίνονται περισσότερο από ένστικτο, με απαλές δόσεις φιλοδοξίας!

Πορτραίτο καλλιτέχνη: Jose Caldeira

Διαβάστε επίσης:

Brother: Ο τάχιστα ανερχόμενος Marco da Silva Ferreira στο Φεστιβάλ Αθηνών