Η ιδιωτική ζωή των δέντρων: Κριτική για το βιβλίο του Alejandro Zambra

Η ιδιωτική ζωή των δέντρων είναι από αυτά τα μυθιστορήματα που διεκδικούν και επιβάλλονται να συζητηθούν γιατί η ζωή όσο απλή μπορεί να μοιάζει άλλο τόσο περίπλοκη μπορεί να γίνει. Τελικά τι είναι απώλεια και πως αυτή κανείς την διαχειρίζεται Και τελικά πόσο η λογοτεχνία που εδώ εγκιβωτίζεται μέσα στο ίδιο το λογοτεχνικό πλαίσιο του συγγραφέα είναι άρρηκτα δεμένη και συνυφασμένη με τη ζωή την ίδια. Πόσο οι σκέψεις άραγε μας προκαλούν αυτό που αργότερα θα ζήσουμε και πόσο το φαντασιακό μπλέκεται περίεργα με το πραγματικό; Το μυθιστόρημα του Σάμπρα χωρίζεται σε δύο μέρη, το πρώτο μέρος με τίτλο “Θερμοκήπιο”, όπου όλα μοιάζουν μετέωρα, αόριστα και ζυμώνονται σαν το ψωμί στο φούρνο και το δεύτερο με τίτλο “Χειμώνας” που τα πράγματα μοιάζουν να είναι πιο ξεκάθαρα. Ο συγγραφέας κατορθώνει να παντρέψει την τέχνη με τη ζωή, την λογοτεχνία με την καθημερινή μας πραγματικότητα έτσι που αλληλεπιδρούν και εγείρουν πλείστα ερωτήματα, πολλές φορές μένοντας χωρίς σαφείς απαντήσεις, όπως εδώ.

Η ζωή που αλλάζει;

Ο θετός πατέρας σε μορφή αφηγητή, η κόρη του Ντανιέλα σε ρόλο αποδέκτη των ιστοριών που πλάθει για να την αποκοιμίσει και η Βερόνικα, η γυναίκα του, που έφυγε αλλά δεν επέστρεψε. Κάτι συμβαίνει εδώ, κάτι λείπει, κάτι προβληματίζει τον αφηγητή, αισθάνεται το ύψος της ανασφάλειας να τον καίει μέσα του. Στα παραμύθια με πρωταγωνιστές τα δέντρα, αυτά τα αθώα δέντρα που κρύβουν ομορφιά και θλίψη μαζί βρίσκει λύτρωση και με τις ιστορίες που φέρνουν στο νου κλασσικά αναγνώσματα – γιατί για να γράψεις πρέπει πρώτα να έχεις διαβάσει – προσπαθεί να περάσει την νύχτα παρέα με την κόρη του. Αλήθεια η Βερόνικα θα γυρίσει από την φυγή της ή η πόρτα θα μείνει κλειστή και εκείνος θα περιμένει χρόνους και καιρούς αναπολώντας το παρελθόν; Ο αφηγητής κάνει αναδρομή στον χρόνο και ξεδιπλώνει το κουβάρι μιας φανταστικής ζωής χωρίς την Βερόνικα γράφοντας παράλληλα το μυθιστόρημα που έχει ξεκινήσει. Η αγωνία του δημιουργού, η ανησυχία του πατέρα και η αδημονία του συζύγου συναντώνται στην ίδια διασταύρωση και κάθε πορεία είναι το ίδιο σημαίνουσα στον συλλογισμό του.

Πόσο η ζωή αλλάζει και πόσο εύθραυστο είναι τόσο το παρόν και το μέλλον ενώ το παρελθόν έρχεται να χτυπήσει την πόρτα και να ξεθάψει τα γεγονότα μιας ζωής. Ο Σάμπρα, μέσα από μία ακόμα όμορφη μετάφραση του Αχιλλέα Κυριακίδη, προκαλεί διάφορα συναισθήματα και μας δίνει να κατανοήσουμε πόσο σημαντικές είναι οι στιγμές, πόσο η ζωή προσφέρει αλλά μπορεί και αφαιρεί χωρίς να μας ειδοποιεί ή να μας προειδοποιεί. Εμείς, οι κοινοί θνητοί, καλούμαστε σε κάθε στιγμή της μέρας ή της νύχτας, μόνοι ή με παρέα να διαχειριστούμε καταστάσεις, να ταξιδέψουμε για λίγο σε πλεονάζουσες πραγματικότητες και να παλέψουμε για ομαλή προσγείωση με όλες μας τις δυνάμεις. Έτσι και ο Χούλιαν παλεύει με τα θηρία της ύπαρξής του έχοντας μια γυναίκα να περιμένει να φανεί και ένα παιδί να αφουγκραστεί. Τι θα του μείνει στο τέλος της μέρας και τι ταμείο θα κάνει άραγε; Και φιλοσοφεί: “Έτσι είν’ αυτά, χωρίς δεσμεύσεις, έτσι πρέπει να ‘ναι: αγαπάς για να πάψεις ν’αγαπάς, και παύεις ν’αγαπάς για ν’αρχίσεις ν’αγαπάς άλλους, ή για να μείνεις μόνος, για λίγο ή για πάντα. Αυτό είναι το δόγμα. Το μοναδικό δόγμα”.

Πίσω στις αποφάσεις, πίσω στη ζωή

Ο “Χειμώνας” είναι σε ανοιχτό διάλογο με το “Θερμοκήπιο” και ο συγγραφέας/αφηγητής είναι αντιμέτωπος με τις προκλήσεις της ζωής και της τέχνης του. Που βρίσκεται η σχέση με την κόρη του και εκείνη με την γυναίκα που ακόμα δεν φάνηκε στα σκαλιά της πόρτας ή στην είσοδο του σπιτιού; Πόσο ακόμα θα περιμένει τον Γκοντό για να θυμηθούμε και τον Σάμουελ Μπέκετ; Πληρώνει κάποιο τίμημα ή όλα συμβαίνουν για να εκμεταλλευτεί τον χρόνο και να βάλει τις σκέψεις και τις ιδέες του σε συρτάρια τακτοποίησης; Αυτή η κατάσταση είναι λογικό να του επιφέρει μελαγχολία και νοσταλγία για το γεγονός πως η γυναίκα του ακόμα δεν έχει επιστρέψει και εκείνος παλεύει με τον κόσμο των λέξεων. Πως θα φανεί το μυθιστόρημα που θα γράψει χρόνια αργότερα στην κόρη του, πόσο εκείνος θα νιώσει πληρότητα για τα πεπραγμένα του; “Όταν περπατάς επτά τετράγωνα, κάτω από δυνατή βροχή, μπορείς να ολοκληρώσεις ένα σωρό διαλόγους. Σε εκατοντάδες ή χιλιάδες βήματα, οι λέξεις πάνε κι έρχονται, σβέλτες, φευγάτες”.

Αποσπάσματα

“Η ζωή είναι ένα πελώριο άλμπουμ όπου φυλάς ένα παρελθόν στιγμιαίο, με χρώματα εκκωφαντικά και παγωμένα”.

“Η μνήμη δεν είναι καταφύγιο. Μένει ένα ασυνάρτητο ψέλλισμα ονομάτων δρόμων που δεν υπάρχουν πια”

Διαβάστε επίσης: 

Η ιδιωτική ζωή των δέντρων – Alejandro Zambra