Τα καλύτερα άλμπουμ του 2018: Ταξίδι στον ωκεανό (2018α)

Ελλάδα 14, Ηνωμένο Βασίλειο  8 , Ηνωμένες Πολιτείες 5 , Γαλλία 2, Γερμανία 2, Ιταλία 2, Νιγηρία 2, Καναδάς 1 , Αυστραλία 1 , Νορβηγία 1, Δανία 1, Βέλγιο 1 και 1 άλμπουμ προϊόν συνεργασίας καλλιτεχνών από διαφορετικές μεταξύ τους χώρες.

Σύνολο: 41 άλμπουμ εσοδείας 2018.

Σταγόνα στον ωκεανό.

Σε έναν ωκεανό που ταξιδεύω πότε με ένα κάποιο πρόγραμμα, πότε απολαμβάνοντας μία τυχαία διαδρομή, πότε παρασυρμένος από κάποιο ρεύμα, πότε ακολουθώντας αγαπημένες μου διαδρομές.

Σταγόνα μάλιστα μικρότερη σε σχέση με πέρυσι τέτοια εποχή όπου ο αριθμός των νέων άλμπουμ που είχα ακούσει ήταν 60.

Υπάρχουν δύο λόγοι για αυτήν την σημαντική μείωση του αριθμού. Ο πρώτος είναι ότι το τελευταίο εξάμηνο έπιασα τον εαυτό μου να ακούει πολύ τακτικά αγαπημένα άλμπουμ παλαιότερων δεκαετιών. Παράλληλα άκουσα αρκετά παλιά άλμπουμ  που δεν είχα ακούσει ποτέ ως τώρα. Δεν ξέρω τι με έπιασε ακριβώς και το έκανα αυτό. Ή μάλλον νομίζω πως ξέρω.

Και αυτό μας φέρνει στο δεύτερο λόγο της μείωσης του αριθμού που είναι μάλλον και ο σημαντικότερος. Πέρυσι τέτοια εποχή (στο αντίστοιχο «Σταγόνα στον Ωκεανό») έγραφα:  «Η συντριπτική πλειοψηφία των άλμπουμ του 2017 που άκουσα άξιζαν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο τον χρόνο που αφιέρωσα στην ακρόαση τους. Εξ άλλου, μπορεί να απουσιάζουν τα μνημειώδη άλμπουμ (τροφή για σκέψη: απουσιάζουν πράγματι; ) αλλά ο μέσος όρος όσον αφορά στην ποιότητα παραμένει σταθερά υψηλός, αν όχι υψηλότερος από άλλες εποχές».

Το πιστεύω ακόμη αυτό. Θα το υπέγραφα ξανά. Πλέον όμως έχω αρχίσει να νιώθω έντονα τις συνέπειες αυτού του συνδυασμού απουσίας μνημειωδών άλμπουμ από τη μια και ιδιαιτέρως υψηλού μέσου όρου από την άλλη.

Εννοώ πως οτιδήποτε νέο ακούω πλέον – χρόνια τώρα – είναι  τεχνικά καλοφτιαγμένο και οπωσδήποτε παρουσιάζει ένα κάποιο ενδιαφέρον. Μπορεί αυτό το ενδιαφέρον να εντοπίζεται στη σύνθεση, στο στίχο (εφόσον υπάρχει στίχος), στην παραγωγή, στον εκτελεστικό τομέα, στο concept,στη συνολικότερη ηχητική προσέγγιση, οπουδήποτε. Αλλά πάντως με τον έναν ή τον άλλο τρόπο θα έχει κάποιο ενδιαφέρον. Μετά από περισσότερα από 100 χρόνια ηχογραφημένης μουσικής, μετά από τουλάχιστον 60 χρόνια εδραίωσης της ποπ/ροκ κουλτούρας έχει αποκτηθεί η απαιτούμενη τεχνογνωσία και έχουν αναπτυχθεί οι πρακτικές που το καθιστούν αυτό δυνατόν.

Με δυο λόγια: Όλα καλά είναι.

Πολλά μάλιστα είναι πολύ καλά. Κάποια είναι εξαιρετικά. Προσφέρουν εγγυημένη αισθητική απόλαυση και είτε σε βάζουν σε σκέψεις και διευρύνουν το νου είτε σε βοηθούν να εκτονωθείς και να ξεσκάσεις. Κάποιες φορές κάνουν και τα δύο παραπάνω. Αλλά τελικά, λίγο – πολύ, αναλόγως και του προσωπικού γούστου και των προσωπικών αισθητικών αναζητήσεων / προτιμήσεων … όλα καλά είναι.

Μέσα σε αυτήν την υπερπροσφορά των αξιόλογων και με ενδιαφέρον νέων κυκλοφοριών, μέσα σε αυτό τον ωκεανό των αναφορών, προωθητικών κινήσεων, απόψεων, βιαστικών  – κατά κανόνα – ακροάσεων, καθίσταται πρακτικά αδύνατο να ξεχωρίσει κάποια κυκλοφορία (και άρα κάποιος καλλιτέχνης) σε καθολικό επίπεδο. Να αξιολογηθεί δηλαδή η δουλειά του ως σημαντική σε πανελλήνιο (πόσο μάλλον σε διεθνές) επίπεδο και να προσελκύσει κοινό διαφόρων κοινωνικών ομάδων.

Έχει καθιερωθεί πλέον το φαινόμενο μια δουλειά που θεωρείται σημαντικός θησαυρός από μερίδα ακροατών, να είναι εντελώς άγνωστη (ακόμη και ως πληροφορία) σε όλο το υπόλοιπο εύρος ακροατών. Και δεν είναι «ελληνικό» φαινόμενο αυτό. Είναι διεθνές.

Το αποτέλεσμα είναι ότι ένα καινούργιο άλμπουμ ή ένα καινούργιο τραγούδι, δεν έχει πια την κοινωνική διάσταση που είχε στο παρελθόν. Η «επιτυχία» πλέον είναι μια πολύ σχετική έννοια. Περισσότερο από όσο ήταν ποτέ. Η επιρροή της μουσικής σε κοινωνικές ομάδες τείνει (αν δεν έχει φτάσει ήδη) προς το μηδέν. Και αντιλαμβάνεστε φαντάζομαι ότι η απουσία της κοινωνικής διάστασης, δηλαδή ο αντίκτυπος και ο διάλογος ενός τραγουδιού, ενός άλμπουμ, ενός καλλιτέχνη με μεγάλα τμήματα της κοινωνίας αποτελεί μια «παρά φύσιν» κατάσταση, μια παραμόρφωση της ίδιας της ουσίας της μουσικής. Είναι κάτι που δεν έχει παρατηρηθεί στο παρελθόν στην ιστορία της μουσικής.

Η μουσική, το τραγούδι, ακόμη και στις εκφάνσεις τις στις οποίες δεν έχει κάποιο χρηστικό χαρακτήρα, χρειάζεται δύο πόλους για να λειτουργήσει στην πλήρη της διάσταση. Τον δημιουργό – μέλος της κοινωνίας – που εκφράζεται μέσα από την δημιουργία μουσικής ή/και τραγουδιού και τον τελικό αποδέκτη ο οποίος δεν είναι άλλος από τα ίδια τα μέλη της κοινωνίας , μέλος της οποίας είναι και ο ίδιος ο δημιουργός.

Η αντίληψη μας για το πόσο μας «αρέσει» ένα τραγούδι, ένα άλμπουμ, ένας καλλιτέχνης συνολικά, διαμορφώνεται σε σημαντικό βαθμό από την εμπλοκή την οποία αποκτάμε με το μουσικό αντικείμενο. Το είδος, η υφή και ο βαθμός της εμπλοκής αυτής δεν έχει να κάνει μόνο με τα προσωπικά μας βιώματα και συναισθήματα. Έχει να κάνει με τα προσωπικά μας βιώματα και συναισθήματα ως μέλη της κοινωνίας που ζούμε (ανεξάρτητα αν αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας ως ένα χαρακτηριστικό κομμάτι αυτής ή όχι).

Έχω καταλήξει στο εξής: Δεν είναι ότι στις μέρες μας δεν κυκλοφορούν σπουδαία ή ακόμη και μνημειώδη άλμπουμ αναφοράς . Είναι ότι όλοι εμείς μάλλον δεν είμαστε σε θέση να τα αντιληφθούμε ως τέτοια. Και αυτό δεν έχει να κάνει με κάποια δική  μας «ανικανότητα». Έχει να κάνει με τις δομές αυτές που στην ουσία στερούν από τη μουσική την κοινωνική της διάσταση.

Όπως και να έχει από αυτό το ταξίδι στον ωκεανό συνεχίζεται και για το έτος 2018 έχω τις εξής πολύ δυνατές αναμνήσεις. Άλμπουμ άξια να κάνουν τη διαφορά, ικανά να αγαπηθούν, να συζητηθούν, να αφήσουν το αποτύπωμα τους επάνω μας (ή μέσα μας). Το αν θα το καταφέρουν τελικά είναι ένα άλλο ζήτημα και έχει να κάνει με τα παραπάνω που αναφέρθηκαν.

1. Finding Shore – Tom Rogerson/Brian Eno (Ηνωμένο Βασίλειο, Dead Oceans)

2. Προσάναμμα – Ορέστης Ντάντος (Ελλάδα, The Cluster)

3. A Humdrum Star – GoGo Penguin (Ηνωμένο Βασίλειο, Blue Note/Universal)

Αυτά τα τρία καταθέτω μόνο. Κατά την σχετικά πρόσφατη στο θέμα τακτική μου, αν προχωρήσω σε περισσότερα που θεωρώ άξια μιας θέσης στα «καλύτερα του πρώτου εξαμήνου του 2018» θα πρέπει να καταγράψω γύρω στα 10, αν όχι περισσότερα. Και τι νόημα θα είχε αυτό; 41 άκουσα όλα και όλα. Και επιπλέον ποιος θα τα αφομοιώσει αν είναι 10; Ενώ έτσι, όλο και κάποιος θα μπει στη διαδικασία να τα αναζητήσει.

Για το τυπικό (αλλά τελικά και ουσιαστικό της υπόθεσης) να αναφέρω ότι η σύντομη αυτή λίστα προκύπτει από τα άλμπουμ που κυκλοφόρησαν από 1 Δεκεμβρίου 2017 ως 30 Ιουνίου 2018 (π.χ. η συνεργασία Rogerson/Eno στην κορυφή της λίστας κυκλοφόρησε στις 8 Δεκεμβρίου), ότι τα 41 άλμπουμ τα άκουσα πολλές φορές πριν καταλήξω οριστικά (;) στο πόσο μου άρεσαν και ότι είναι ελάχιστες οι κυκλοφορίες του Ιουνίου που συμπεριλαμβάνονται/ καταγράφονται μέσα σε αυτά τα 41 καθώς στις περισσότερες περιπτώσεις πρόκειται για άλμπουμ που δεν έχω προλάβει ακόμη να τα ακούσω αρκετά, άρα δεν τα έχω ακόμη αφομοιώσει, και ως εκ τούτου προς το παρόν δεν καταγράφονται. Τέλος να αναφέρω το προφανές ό,τι στην λίστα για  λόγους δεοντολογίας δεν  προσμετρούνται ποτέ και αρά εκ των πραγμάτων αποκλείονται οι κυκλοφορίες της Puzzlemusik με την οποία ως γνωστό  εμπλέκομαι άμεσα.

Idea of Order at Kyson Point

Από το «Finding Shore»  των Tom Rogerson/Brian Eno

Ο Eno μονίμως δραστήριος, ένας εξερευνητής του ήχου που συχνά αρέσκεται να μοιράζεται την διάθεση του για  εξερεύνηση   με άλλους δημιουργούς, συνεργάζεται εδώ με τον επίσης Βρετανό Tom Rogerson. Άλμπουμ που σε παρασύρει και σε ταξιδεύει σε βαθμό που να μην σε ενδιαφέρει το πώς φτιάχτηκε. Αφού το ακούσει κανείς έχει πραγματικά μεγάλο ενδιαφέρον να διαβάσει το πώς φτιάχτηκε. Αν και η πραγματική επιτυχία είναι άλλη:  ρέει σαν κάτι που ήταν πάντα εκεί και σε περίμενε να το βρεις.

Μια και έξω

Από το «Προσάναμμα» του Ορέστη Ντάντου

Ο Ορέστης Ντάντος δεν είναι βέβαια καινούργιος στον χώρο. Έχει δώσει ήδη δείγμα γραφής από το 2009 και το «Προσάναμμα» είναι το 4^ο άλμπουμ του. Τα επιμέρους στοιχεία που απαρτίζουν την προσωπική του γλώσσα βρίσκουν εδώ την ως τώρα πιο ολοκληρωμένη  και πιο επιτυχημένη τους έκφραση.

Στίχος σύγχρονος, ευθύς, συχνά – στο «Μια κι έξω» για παράδειγμα – εμβληματικός,  σε διάλογο με την κοινωνία και τις ανησυχίες της, ο οποίος υποστηρίζεται μουσικά από το προσωπικό ιδίωμα του Ντάντου το οποίο συνδυάζει τη γνώση των μουσικών ρευμάτων της  ποπ/ροκ κουλτούρας με πλήρως  αφομοιωμένα   και οργανικά ενταγμένα στο σύνολο, στοιχεία της ελληνικής μουσικής παράδοσης.

Το άλμπουμ κυκλοφόρησε τον Μάρτιο σε ψηφιακή μορφή (streaming/download) και προς το παρόν δεν έχει κυκλοφορήσει σε φυσική μορφή.

Raven

Από το «Α Humdrum Star» των GoGo Penguin

Κάτι συμβαίνει τα τελευταία χρόνια στην jazz σκηνή της Αγγλίας. Κάτι τόσο σημαντικό ώστε στην ουσία να δημιουργεί ένα νέο μουσικό ιδίωμα που βρίσκεται σε αρμονία με την  εποχή μας.  Ο jazz κορμός μπολιάζεται με θέματα μινιμαλιστικού χαρακτήρα, με στοιχεία ηλεκτρονικής μουσικής – κυρίως στα θέματα των τυμπάνων –  (παιγμένα όμως ζωντανά). Κατά τόπους η ενέργεια είναι «ροκ», χωρίς αυτό να αποκλείει μία neo-classical υφή, ενώ υπάρχουν φορές που το συνολικό ηχητικό ένδυμα φλερτάρει με το cinematic. Oι GoGo Penguin βρίσκονται ήδη στον 4^ο δίσκο τους μετράνε ήδη μία υποψηφιότητα για Album of The Year στα Mercury Prize (με το δεύτερο τους «v2.0» . Και γυρίζουν τον κόσμο. Με το καλό και στα μέρη μας.

Φωτογραφία: Sebastian Voortman