Μαρίνα Προβατίδου, «Ο Γάμος της Γιαγιάς μου»: έκθεση στο ΜΙΕΤ Θεσσαλονίκης

Μια ασυνήθιστη εγκατάσταση πολλαπλών μέσων της Μαρίνας Προβατίδου, με τίτλο «Ο Γάμος της Γιαγιάς μου», εγκαινιάζεται το Σάββατο 6 Απριλίου 2013 στις 12:00 το μεσημέρι στο Βιβλιοπωλείο του ΜΙΕΤ στη Θεσσαλονίκη (Τσιμισκή 11).

Πρόκειται για την πρώτη δουλειά της καλλιτέχνιδας, που αποτέλεσε τη διπλωματική της εργασία στην ΑΣΚΤ και παρουσιάστηκε το 2009 στο Αrt Vitrina Alba και το 2011 στο Χώρο δράσης Βρυσάκι. Τα εγκαίνια της έκθεσης θα συνοδευτούν από δρώμενο της ίδιας της Προβατίδου ως «γιαγιάς-νύφης που δεν υπήρξε τότε».

Η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 11 Μαΐου 2013 και θα λειτουργεί με το εξής ωράριο: Δευτέρα, Τετάρτη, Σάββατο 10:00-15:00, Τρίτη, Πέμπτη, Παρασκευή 10:00-21:00, με ελεύθερη είσοδο για το κοινό.

Η Μαρίνα Προβατίδου είναι αφοσιωμένη στη ζωή και στην τέχνη της. Ο δυναμισμός, η προ-σήλωση και το πείσμα χαρακτηρίζουν όχι μόνο τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει τη ζωή, αλλά αποτελούν και τα μέσα με τα οποία προσεγγίζει το περιεχόμενο της εικαστικής της δημιουργίας. Η καθημερινότητα και η καλλιτεχνική της δράση ταυτίζονται και πορεύονται μέσα από την ανάγκη της να φέρει στην επιφάνεια, να καταγράψει και να επουλώσει τραύματα που καθόρισαν και στιγμάτισαν τις ζωές αγαπημένων της προσώπων.

Η Μαρίνα Προβατίδου πέρασε τα παιδικά της χρόνια σε ένα προσφυγικό χωριό κοντά στη Θεσσαλονίκη. Η προσωπική ιστορία των παππούδων της –που συνδέεται με τον διωγμό τους από τον Πόντο, τη μετεγκατάστασή τους στον νέο τόπο και την οικονομική ανέχεια της εποχής– καθώς και οι διηγήσεις τους για τις σκληρές συνθήκες διαβίωσης και τον καθημερινό αγώνα τους για επιβίωση αποτέλεσαν το έναυσμα του καλλιτεχνικού της έργου. Πιο συγκεκριμένα, οι πικρές περιγραφές της γιαγιάς για τον πενιχρό γάμο της και την αδυναμία της να φορέσει το νυφικό ένδυμα, σε συνδυασμό με την ενδόμυχη ευαισθησία της καλλιτέχνιδας για την μοίρα των σύγχρονων μεταναστριών, οι οποίες βίαια εγκαταλείπουν ρόλους που ολοκληρώνουν την γυναικεία φύση, απασχολούν την εικαστική της πορεία.

Στην ασυνήθιστη εγκατάσταση πολλαπλών μέσων με τον παράδοξο τίτλο «Ο Γάμος της Γιαγιάς μου», η Μαρίνα Προβατίδου δημιουργεί το εικαστικό της περιβάλλον συνθέτοντας μνημειακών διαστάσεων χαρακτικά και εμβληματικές ασπρόμαυρες φωτογραφίες με μια βιντεοεγκατάσταση, ενώ το έργο ολοκληρώνεται με μια σχεδόν τελετουργική περφόρμανς. Η Προβατίδου συνηθίζει να συνδυάζει ποικίλα εκφραστικά μέσα ενώ επικεντρώνεται στη χαρακτική και πιο συγκεκριμένα στην οξυγραφία. Πρόκειται για την παραμελημένη ίσως σήμερα τεχνική που χρησιμοποίησαν παγκοσμίως αναγνωρισμένοι καλλιτέχνες όπως ο Lucien Freud, ο οποίος φιλοτέχνησε αρκετά πορτρέτα και γυμνά με τη συγκεκριμένη μέθοδο.

Τα χαρακτικά και τα ζωγραφικά τμήματα της εγκατάστασης παρουσιάζονται οργανωμένα σε αυτόνομες ενότητες, τονίζοντας αφενός την μακροχρόνια μελέτη της δημιουργού πάνω στο θέμα και αφετέρου την επίμονη ενασχόλησή της με τις ξεχωριστές ιδιότητες των διάφορων τεχνοτροπιών. Στα χαρακτικά πορτρέτα, η γυναικεία φιγούρα μέσα από γραμμικά, ασπρόμαυρα στοιχεία απεικονίζεται σε διαφορετικές στάσεις που σκιαγραφούν με ακρίβεια τον συναισθηματικό της κόσμο. Η φωτογραφική σειρά, στα πρότυπα της εθιμοτυπικής φωτογραφικής αποτύπωσης του γαμήλιου γεγονότος,  εστιάζει στη νυφική μορφή παρουσιάζοντάς τη με φόντο οικεία πρόσωπα και πράγματα.

Περιδιαβαίνοντας το χώρο μέσα στον οποίο εκτείνεται η εγκατάσταση, ο θεατής πολύ σύντομα συνειδητοποιεί με έκπληξη πως η εικόνα της ηλικιωμένης γυναίκας ενδεδυμένης το νυφικό ρούχο κάθε άλλο παρά αφύσικη και αλλόκοτη προβάλλει. Αντίθετα, πρόκειται για μια γυναίκα η οποία με ευλάβεια υποδύεται τον γαμήλιο ρόλο της. Το νυφικό ένδυμα, παραδοσιακό σύμβολο προσδιορισμού της θηλυκότητας φαίνεται να της ταιριάζει απόλυτα και να αποτελεί κομμάτι καθόλου ασύμβατο με την βιολογική της εμφάνιση. Ο Γάμος της Γιαγιάς ολοκληρώνεται μέσα από την περφόρμανς-τελετουργία κατά την οποία η δημιουργός μεταμφιεσμένη σε νύφη αναπληρώνει το ηλικιακό χάσμα μέσω του νεανικού σώματός της.  

Δόμνα Γούναρη

Επιμελήτρια εκθέσεων σύγχρονης τέχνης

Η ίδια η καλλιτέχνιδα μιλάει για τη δουλειά της:

«Αναρωτιέμαι πώς θα είμαι όταν γεράσω. Θέλω να παραμείνω ένα παιδί. Θα έχω τη δύναμη να τρέχω και να παίζω στα χωράφια; (στα χωράφια ή στις εκθέσεις). Ποιός μου απαγορεύει να κάνω και τα δύο; Η τέχνη δεν έχει σύνορα, δεν μπορεί να κλειστεί στα πλαίσια ενός χώρου.

Όπως ξεκίνησε εκεί –στα χωράφια και στα όνειρα της γιαγιάς μαζί με τα δικά μου όνει-ρα– η πρώτη μου δουλειά ονομάστηκε «Μεταμόρφωση, ο Γάμος της Γιαγιάς μου». Η μεγάλη αγάπη της ζωής μου, η γιαγιά μου: γεννημένη το 1929 στο Νοβοροσίσκ από πατέρα ζωγράφο γεννημένο στην Τραπεζούντα. Από τον προπαππού μου επηρεάστηκα και έγινα καλλιτέχνης: ζωγράφιζε τοπία επάνω σε λινάτσες, σκηνές από το κυνήγι, τοπία του Πόντου. Πρόσφυγες από τον Πόντο έφτασαν στο Νοβοροσίσκ της Ρωσίας. Έζησαν εκεί για δέκα χρόνια και, όταν έρχονται στη Θεσσαλονίκη, ξεσπάει ο πόλεμος του 1940.

Όταν είμαι με τη γιαγιά μου, όλα γίνονται τέχνη. Το όνειρο της γιαγιάς είναι να ντυθεί νύφη γιατί, όταν κλέφτηκαν με τον παππού, στο γάμο τους είχαν φορέσει κουρέλια. Ήταν τα προσφυγικά τους ρούχα. Πάντα είχε την επιθυμία να φορέσει νυφικό φουστάνι. Μια μέρα της αγόρασα ένα νυφικό και της το πήγα στο χωριό. Έτρεχε με χαρά στα χωράφια, προσκαλέσαμε τις φίλες της να την καμαρώσουν ως νύφη και ξαναπαντρεύτηκαν με τον παππού μου εκεί, στα χωράφια.

Τότε που παντρεύτηκαν για πρώτη φορά, ένας φωτογράφος είχε χρησιμοποιήσει πάνω στη φωτογραφία τους την τεχνική του φωτομοντάζ. Έκοψε τα κεφάλια τους και τα τοποθέτησε σε ξένα σώματα. Έτσι φαίνονταν σαν να ήταν ντυμένοι νύφη και γαμπρός, αλλά στην πραγματικότητα δεν ήταν αυτοί, ήταν με τα σώματα κάποιων άλλων. Τέτοιες φωτογραφίες τις θεωρούσα αστείες και πάντα ήθελα να κάνω το δικό μου σχόλιο σε αυτές.

Έτσι, πραγματοποιώ σήμερα την επιθυμία της γιαγιάς μου να γίνει νύφη ξανά, αφού το ζητούσε επίμονα για πολλά χρόνια».

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

Η Μαρίνα Προβατίδου γεννήθηκε το 1978 στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών ζωγραφική με καθηγητές τους: Πάνο Χαραλάμπους, Ζαχαρία Αρβανίτη, Βίκυ Τσαλαματά, Γιάννη Ψυχοπαίδη, Σοφία Ντενίση και Αλέξανδρο Βούτσα. Έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές εκθέσεις, στην Μπιενάλε του Βερολίνου 2012, ενώ έχει κερδίσει το 2ο Βραβείο εικονογράφησης πορτραίτου του Παπαδιαμάντη των εκδόσεων Μεταίχμιο και το 3ο Βραβείο Μπιενάλε Σχολών Καλών Τεχνών. Το 2011 κέρδισε υποτροφία του κληροδοτήματος Σουζάνας Κεφαλληνού της ΑΣΚΤ.