Η στενή πύλη: Κριτική βιβλίου του Αντρέ Ζιντ

“Αγωνίζεσθε εισελθείν δια της στενής πύλης, ότι η πλατεία η πύλη και ευρύχωρος η οδός η απάγουσα εις την απώλειαν, και πολλοί εισίν οι εισερχόμενοι δι’ αυτής. Τι στενή η πύλη και τεθλιμμένη η οδός η απάγουσα εις την Ζωήν, και ολίγοι εισίν οι ευρίσκοντες αυτήν”. Η ιστορία που παρουσιάζεται εδώ μετράει τις πληγές που δημιουργεί η αγάπη ενώ στέλνει μηνύματα αγάπης. Ποιος μπορεί να αντισταθεί στην αγάπη και τον έρωτα και με ποια δύναμη ψυχής μπορεί να απαρνηθεί για να σώσει τον πλησίον του; Η δύναμη της αγάπης, όπως αποκαλύπτεται σε κάθε στιγμή της αφήγησης, είναι αστείρευτη αλλά είναι επώδυνη και χτυπάει αυτόν που δεν είναι έτοιμος να δεχτεί τα όποια χτυπήματά της. Ο Ζιντ, μέσω του νεαρού πρωταγωνιστή Ζερόμ, καταδεικνύει και την δική του ερωτική αναστάτωση όταν στα πρώτα βήματα της ζωής του καλείται να αναγνωρίσει την ομοφυλοφιλική του πλευρά, αυτός ο αγώνας μέσα του προκαλεί συναισθηματικά ρήγματα δύσκολα προς διαχείριση.

Στον ιστό της αγάπης

Ο Ζερόμ είναι ένα νεαρό αγόρι που ερωτεύεται σφόδρα την ξαδέλφη του Αλίσα και είναι και οι δύο στον αστερισμό ενός παράφορου έρωτα που δεν δείχνει να έχει θεραπεία ούτε και επιστροφή. Ζουν ο ένας για τον άλλον, δεν λογαριάζουν τίποτα και με οδηγό την κεραυνοβόλα έλξη που νιώθουν ο ένας για τον άλλον πορεύονται δίχως πυξίδα. Δείχνουν ο ένας πλασμένος για τον άλλον, ένας έρωτας που χωράει πολλές συζητήσεις και λόγια παθιασμένα, ένας έρωτας λυσσασμένος που δείχνει να αντέχει στον χρόνο και τις επάλξεις, ένας έρωτας δίχως αύριο έχει γεννηθεί και αυτοί σαν δύο πουλιά που πιάστηκαν μαζί στα δίχτυα του φτερωτού Θεού υποκλίνονται στην εξουσία του. “Από την στιγμή που επιθυμώ να της αφιερώσω όλη μου τη ζωή, θα το έβρισκες πιο ωραίο να δεσμεύσω την αγάπη μου με υποσχέσεις; Εγώ όχι. Οι όρκοι θα έμοιαζαν με προσβολή στην αγάπη…”.

Η αλλαγή πλεύσης ενός έρωτα

Αλήθεια πόσο ένας έρωτας καταιγιστικός όπως αυτός της Αλίσα και του Ζερόμ μπορεί να κλονιστεί και να αλλάξει ρότα; Πόσο μπορούν οι ζωές δύο ερωτευμένων να χτυπηθούν από την μοίρα και να τους χωρίσουν μια για πάντα σαν ποτέ να μην γνωρίστηκαν, ποτέ να μην αντάλλαξαν λόγια φλογερά και ποτέ να μην ορκίστηκαν αφοσίωση παντοτινή; Είναι η Ζυλιέτ, η αδελφή της Αλίσα που ερωτεύεται ακόμα πιο σφοδρά τον Ζερόμ και εκεί αρχίζει ένα μαρτύριο που μοιράζεται ανάμεσα σε τρεις ένα τρίγωνο που σαρώνει σαν μανιασμένος άνεμος τις ζωές τους. Ποια η συμπεριφορά της Αλίσα μπροστά σε αυτό το συγκλονιστικό όσο και απρόσμενο νέο; Η μοίρα παίζει άσχημα παιχνίδια και δοκιμάζει τους ανθρώπους σε όποια φάση και αν βρίσκονται. Ο έρωτας της Αλίσα θυσιάζεται σαν το πρόβατο στον βωμό της σφαγής για χάρη της αδερφής της που σπαράζει και καταρρακώνεται. Αυτή την καταστροφή η Αλίσα δεν δέχεται να την σηκώσει ως βάρος στους ώμους της και αποφασίζει να υποχωρήσει, να κάνει για πάντα πίσω αφήνοντας ανοιχτό τον δρόμο του Ζερόμ να επιλέξει πλέον μόνο την αδερφή της ενώ δεν παύει να καίγεται με την λάβα του έρωτα που μόλις πριν λίγο αρνήθηκε.

Η απουσία της ολοκλήρωσης

Η επέλαση της Ζυλιέτ και του έρωτά της θα διαρκέσει λίγο σαν διάττοντας αστέρας αλλά αυτή η παρεμβολή θα σημάνει άραγε και την αρχή του τέλους ενός έρωτα, του έρωτα της Αλίσα και του Ζερόμ, που τελικά ποτέ δεν ευοδώθηκε όπως θα του άξιζε; Και τι κρύβεται πίσω από αυτήν την απροσδόκητη απώλεια ενός έρωτα που ήταν έτοιμος να κατασπαράξει την αμφιβολία, την όποια αμφιβολία και να προχωρήσει σνα άλογο που καλπάζει; Τα λόγια που ανταλλάσουν πλέον είναι παρηγοριά στον άρρωστο και αναζητούν πορεία επαναπροσδιορισμού αλλά το άστρο μοιάζει να σβήνει. Τα γράμματα που ανταλλάσσουν έχουν την πικρία ενός πρόωρου αποχωρισμού που δεν αφήνει περιθώρια και τα λόγια τους είναι πικρά: “Τι απέγινε εκείνη η έκσταση που ένιωθα όταν σου έγραφα;

Με τα γράμματα, με τη φυσική παρουσία, εξαντλήσαμε όλη την αγνότητα της χαράς που δικαιούνταν η αγάπη μας” θα γράψει η Αλίσα. Μήπως τελικά η αγάπη τους αυτή χάραξε τον δρόμο και έκανε τον προκαθορισμένο κύκλο της, μήπως θα έπρεπε να το αποδεχτούν δίχως φόβο και πάθος πως όλα τα καλά κάποτε τελειώνουν άδοξα; Είμαστε έρμαια και θύματα της αγάπης και του έρωτα, είναι ανελέητος ο πόνος και ατέλειωτη η χαρά, αυτή η συνύπαρξη της χαρμολύπης είναι που μας κρατά ζωντανούς. Η Αλίσα θα προσπαθήσει να βρει καταφύγιο στον δικό της Θεό και θα συνομιλεί μαζί του παλεύοντας  με νύχια και με δόντια να κλείσει τα τραύματα που γέμισε το ερωτικό της σώμα: “Ω Κύριε! Φύλαξέ με από μια ευτυχία που θα μπορούσα να αποκτήσω πολύ γρήγορα! Μάθε μου να αναβάλλω, να μεταθέτω την ευτυχία μου μέχρι να φτάσω κοντά Σου.”

Αποσπάσματα

“Όποιος επιθυμεί πραγματικά την αληθινή και αιώνια δόξα δεν λαμβάνει υπόψη του την εφήμερη. Όποιος δεν την περιφρονεί μ’ όλη του την καρδιά, δείχνει πραγματικά ότι δεν του αρέσει η ουράνια”.

“Η αγάπη μου ήταν ο μοναδικός σκοπός της ζωής μου, πιανόμουν αποπάνω της, δεν προσδοκούσα ούτε και ήθελα πια να προσδοκώ κάτι που να μην προέρχεται από την αγαπημένη μου”.