Στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, στο Χώρο του Φουαγιέ (ημέρες & ώρες παραστάσεων: Παρασκευή – Σάββατο στις 20:30 & Κυριακή στις 19:00) παρουσιάζεται η παράσταση «ΜΝΗΜΗ | ΛΗΘΗ» του Δημήτρη Δημητριάδη σε σκηνοθεσία Aλίκης Στενού.
“Το σώμα μου. Είναι όλη η ιστορία. Πόλεμοι. Εποχές. Αναταραχές. Δεν χρειάζεται να θυμάμαι. Επειδή έχω σώμα ξεχνώ.”
***
Η «Λήθη» του Δημήτρη Δημητριάδη είχε κεντρίσει το ενδιαφέρον μου ήδη από τον τίτλο. Το ζήτημα του τι μένει στη μνήμη και τι αφήνεται στη λήθη, τι κρατάμε και τι αφήνουμε —όσο ζούμε αλλά κι όταν φύγουμε— με απασχολούσε πάντα. Γιατί ανοίγει το ερώτημα του τι είναι πραγματικά σημαντικό, πού αρχίζουμε και πού τελειώνουμε. Με άλλα λόγια, ποια είναι τα όρια του ανθρώπου και πώς αναμετριέται με τη θνητότητα και τη φθαρτότητά του.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Διαβάζοντας τους πέντε μονολόγους του βιβλίου (Ήττα, Μνήμη, Μετάνοια, Τέχνη, Λήθη), στάθηκα ιδιαίτερα στη Μνήμη και στη Λήθη: δύο έννοιες φαινομενικά αντίθετες, που όμως δημιουργούν ένα γοητευτικό δίπολο· μια αντίθεση που τελικά αποκαλύπτει μια βαθιά, συμπληρωματική σχέση. Από την πρώτη φορά που διάβασα το έργο, σκεφτόμουν πόσο όμορφο θα ήταν να φέρει κανείς αυτά τα κείμενα δίπλα-δίπλα, να τα αφήσει να συνομιλήσουν.
Την ιδέα αυτή τη μοιράστηκα αργότερα και με τον συγγραφέα, όταν πλέον είχε επιλεγεί ως καλλιτεχνική πρόταση για έρευνα και ανάπτυξη από το Can Bonamic Creation Centre στην Ισπανία, με την υποστήριξη της Δημιουργικής Ευρώπης και του Goethe Institut. Έτσι, το καλοκαίρι του 2024 βρέθηκα λίγο έξω από τη Βαρκελώνη, μέσα στη φύση, να αναμετριέμαι με τα δικά μου όρια. Ανάμεσα στους πέτρινους τοίχους του 1500 των πανέμορφων κτηρίων του Can Bonamic, με όχημα τον λόγο του Δημητριάδη και το σώμα μου, άρχισα να βουτάω στον κόσμο του έργου: χρόνος, μνήμη, λήθη, έρωτας, εξουσία, πόθος, πόλεμος. Όλη η ανθρώπινη Ιστορία. Η ζωή και ο θάνατος μαζί. Η αρχή και το τέλος. Και το ερώτημα: από πού ξεκινάς για να επικοινωνήσεις τέτοια μεγέθη;
Πάντα πίστευα ότι ένα κείμενο αποκαλύπτεται μέσα στον χρόνο. Κάτι καταλαβαίνεις στην αρχή, αλλά κάτι άλλο —πιο βαθύ— αναδύεται σιγά σιγά. Η δουλειά αυτή ξεκίνησε ως solo performance και παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στα Αγγλικά, μπροστά σε ισπανόφωνο κοινό, το οποίο συγκινήθηκε παρά το εμπόδιο της γλώσσας. Για μένα, αυτό ήταν η απόδειξη ότι ο λόγος είναι σώμα. Και το σώμα, πανανθρώπινα, κουβαλά κώδικες που, αν τους εμπιστευτείς, οδηγούν σε ουσιαστική, βιωματική σύνδεση.
Επιστρέφοντας στην Αθήνα, η σκηνοθεσία άρχισε να αναπτύσσεται. Πάντα με γοήτευε ο μηχανισμός του χορού (chorus): το πώς μπορεί να μετατοπίσει την εμπειρία από το ατομικό στο συλλογικό — κάτι που βρίσκεται στον πυρήνα αυτών των κειμένων. Ο άνθρωπος που μιλάει μοιάζει να εκπροσωπεί τον Άνθρωπο συνολικά, σαν να αναμετριέται με την ίδια την Ιστορία. Το έργο έμοιαζε να ζητά να ακουστεί όχι από ένα στόμα, αλλά από πολλά. Έτσι γεννήθηκε ο χώρος για συνύπαρξη επί σκηνής.
Ο λόγος, η κίνηση και η μουσική συνδέθηκαν με την παρουσία του Νίκου Τουλιάτου (κρουστά), της Χαράς Γκρέκα (τσέλο), της Αθηνάς Μαρίας Παυλή και της Αντωνίας Μαθιουλάκη. Μαζί αρχίσαμε να χτίζουμε επί σκηνής σχέσεις που καθρεφτίζουν, σε έναν βαθμό, και τη σχέση του ανθρώπου με τον ίδιο του τον εαυτό, μέσα από άλλες θέσεις ή χρόνους. Η σύνθεση πέντε ερμηνευτών άλλαξε τη δυναμική, άνοιξε και εμπλούτισε τον χώρο.
Η σκηνοθεσία στόχευε να ενεργοποιήσει τόσο το συνειδητό όσο και το ασυνείδητο. Το σώμα που πάλλεται μέσα στη ζωντανή μουσική δημιουργεί έναν εξωλεκτικό διάλογο με το κοινό, ικανό να γεννήσει μια συλλογική εμπειρία. Ο λόγος κινεί το πνεύμα, και μέσα από την εκστατική κίνηση ή την απόλυτη ακινησία, τον θόρυβο ή τη σιωπή, ο θεατής προσκαλείται να συλλογιστεί όλα τα ανθρώπινα.
Πρωταγωνιστής εδώ δεν είναι κάποιο συγκεκριμένο άτομο. Είναι ο άνθρωπος ως είδος, όλος. Το σώμα και ο λόγος μέσα στη μουσική. Οι ερμηνευτές λειτουργούν ως δοχεία, για να επικοινωνηθεί “αυτό που τόσο δύσκολα το λέει κανείς”.
Τα κείμενα αυτά σε φέρνουν σε ευθεία αναμέτρηση με το ανθρώπινο Εγώ και τα όρια της ύπαρξης. Άλλες φορές προκαλούν ίλιγγο, σαν να κοιτάς το κενό, κι άλλες μια βαθιά αγάπη για τον άνθρωπο που προσπαθεί με αγωνία να συλλάβει τη θνητότητά του και την ιδέα του τέλους.
***
Την Κυριακή 7 Δεκεμβρίου στο Φουαγιέ, μετά το τέλος της παράστασης, ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής του θεάτρου Νίκος Διαμαντής προσκαλεί τον παγκοσμίου φήμης δημιουργό, Δημήτρη Δημητριάδη σε ένα ζωντανό ντιμπέιτ ενώπιων του κοινού με τίτλο «ΘΕΑΤΡΟ ΣΗΜΕΡΑ» (ώρα έναρξη παράστασης 7μ.μ.).
Διαβάστε επίσης:
ΜΝΗΜΗ | ΛΗΘΗ, του Δημήτρη Δημητριάδη σε σκηνοθεσία Aλίκης Στενού στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά
