Το βιβλίο των Θανάση Λάλα και Σταμάτη Κωνσταντινίδη «Πίνοντας καφέ με τον Θουκυδίδη» ανοίγει το κουτί της γνώσης

Το τέταρτο στη σειρά βιβλίο των Θανάση Λάλα και Σταμάτη Κωνσταντινίδη μετά τον καφέ με τον Σωκράτη, τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη είναι αυτό που τιμά αυτήν την φορά τον ιστορικό Θουκυδίδη, τον ιστορικό που κατέγραψε τα γεγονότα του Πελοποννησιακού πολέμου. Αναρωτιέται κανείς πως είναι δυνατόν κείμενα που γράφτηκαν πριν από δυόμιση χιλιάδες χρόνια να είναι τόσο σημερινά και τόσο επίκαιρα, τόσο ζωντανά, τόσο ιστορικά άρτια και να αφορούν κάθε εποχή. Η απάντηση έρχεται δια χειρός και στόματος Θουκυδίδη που μπορεί και καταφέρνει να μας περάσει τα δικά του μηνύματα μέσω των συμπερασμάτων που προκύπτουν από σκέψεις και συλλογισμούς σχετικά με το θέμα του πολέμου μέσω δημηγοριών ανθρώπων όπως ο Περικλής και ο Νικίας. Σήμερα που νομίζαμε πως ο πόλεμος ήταν μια ξεχασμένη ιστορία, ειδικά για την Γηραιά ήπειρο, να που τελικά γινόμαστε θεατές ενός ακόμα πολεμικού σκηνικού όμοιο με αυτό που περιγράφεται σε αυτές τις σελίδες.

Μια φανταστική συνομιλία με τον ιστορικό Θουκυδίδη μεταλαμπαδεύει την σοφία του και την αλήθεια του

Ο φανταστικός διάλογος με τον Θουκυδίδη είναι η απόδειξη πως πρόσωπα ιστορικά μπορούν και σήμερα να συνεισφέρουν μέσα από την σοφία τους, αποδεικνύεται πως ο λόγος τους δεν παύει ποτέ να είναι διαχρονικός και ζωντανός σαν να μην πέρασαν όχι 2500 χρόνια αλλά ούτε μία μέρα. Ο Θουκυδίδης στο βιβλίο του για τον Πελοποννησιακό πόλεμο καταγράφει και αφηγείται δημηγορίες που είναι τόσο πολύτιμες γιατί οι εποχές μπορεί να αλλάζουν αλλά ουδόλως οι άνθρωποι. Ένα μέρος αυτών των διδαχών τις καταθέτει εδώ στους Θανάση Λάλα και Σταμάτη Κωνσταντινίδη για να κατανοήσουμε καλύτερα εμείς οι νεότεροι τι οφείλουμε να προσέξουμε και τι να αποφύγουμε διότι η Ιστορία είναι αμείλικτη και λάθη δεν συγχωρεί. Οι δύο συγγραφείς καταφέρνουν με έναν πολύ εύληπτο και κατανοητό τρόπο να μας μεταφέρουν στο πνεύμα του Θουκυδίδη για να μπορέσουμε εμείς οι σημερινοί αναγνώστες να διεισδύσουμε στην φιλοσοφία του και στα διδάγματά του. Είναι τόσο ζωντανός ο διάλογος και τόσο πετυχημένη αυτή η συνάντηση που είναι σαν ο ίδιος ο Θουκυδίδης να είναι ο πραγματικός συνεντευξιαζόμενος.

Ας ανατρέξουμε όμως για λίγο στα γεγονότα κατά την εποχή του Θουκυδίδη, δηλαδή κατά τον 5ο αιώνα π.Χ.. Αθήνα και Σπάρτη ήταν οι δύο πόλεις κράτη, οι δύο υπερδυνάμεις που μάχονταν για την κυριαρχία της ευρύτερης περιοχής, δύο δυνάμεις που τελικά συγκρούστηκαν κατά τον αιματηρό και διαρκή Πελοποννησιακό πόλεμο, έναν ολέθριο πόλεμο για την Ελλάδα. Στην Ιστορία του Πελοποννησιακού πολέμου καταγράφεται έκδηλα η αντιδικία υπέρ και κατά του πολέμου, η πανίσχυρη θέση της Αθήνας υπό τον Περικλή αλλά και η παρακμή της ύστερα από τον θάνατό του και την ήττα της Αθήνας στον πόλεμο. Ωστόσο, αυτό που επίσης γίνεται σαφές μέσα και από άλλες δημηγορίες είναι η τρομοκρατία της Αθήνας έναντι των συμμάχων της αλλά και των αντιπάλων της. Η Αθήνα της εποχής του Περικλή κυρίως αλλά και λίγο αργότερα ήταν μία ισχυρή απειλή και όλοι έβρισκαν αφορμή για να την αμφισβητήσουν και να την ανατρέψουν με κάθε τρόπο.

Διαβάζουμε στο βιβλίο των Λάλα και Κωνσταντινίδη τα εξής ενδιαφέροντα σε μια αποστροφή του λόγου του Θουκυδίδη, ο οποίος αναφέρει χαρακτηριστικά στην ερώτηση: «Έχουν οι άνθρωποι την ωριμότητα να αποδεχθούν την ιστορική αλήθεια; Υπάρχει άραγε αλήθεια ή οι αλήθειες είναι πολλές; Βεβαίως υπάρχει ιστορική αλήθεια. Όμως οι άνθρωποι τις περισσότερες φορές υιοθετούν αβασάνιστα οτιδήποτε έχει ειπωθεί και γραφτεί για το παρελθόν, ακόμη κι αν αφορά γεγονότα που έγιναν στον τόπο τους. Συνήθως στρέφονται σε ό,τι βρίσκουν έτοιμο». Ο Θουκυδίδης σε όλο τον φανταστικό διάλογο παραθέτει τα γεγονότα και απαντά στις ερωτήσεις με σαφήνεια, ειλικρίνεια και περιγράφει όλο το πλαίσιο της αθηναϊκής αλαζονείας που οδήγησε στον Πελοποννησιακό πόλεμο ενώ εξηγεί παράλληλα τους λόγους και τις αιτίες της απώλειας αυτού του πολέμου από τους Αθηναίους. Εν τω μεταξύ είχε πεθάνει ο Περικλής από τον λοιμό που μάστισε την Αθήνα και έτσι η δημοκρατία που με τόσο κόπο είχε χτιστεί έπεσε σε λάθος χέρια, σε ανθρώπους, οι οποίοι φρόντισαν μόνο το συμφέρον τους.

Ο Κορνήλιος Καστοριάδης σε μια ομιλία του σχετικά με την σημασία της αρχαίας ελληνικής δημοκρατίας είχε επισημάνει τρεις όρους τους οποίους αναπαράγει για να καταδείξει πόσο σημαντική είναι η έννοια δημοκρατία που σήμερα εμείς θεωρούμε αυτονόητη. Πρόκειται για το αυτόνομο, το αυτόδικο και το αυτοτελές και είναι όροι που αποδίδουν τον χαρακτηρισμό της ελευθερίας σε μία πόλη όπως η Αθήνα, όροι που είχε ήδη εγγράψει στον δικό του πολιτικό χάρτη ο Θουκυδίδης.  Ο Θουκυδίδης πίστευε πως εφόσον πληρούνταν αυτές οι βασικές τρεις προϋποθέσεις, τότε η πόλη μπορεί να είναι λειτουργική και αποτελεσματική, οι θεσμοί της επίσης και κατά συνέπεια οι άνθρωποι προστατευμένοι και ελεύθεροι. Η εξουσία λογοδοτεί, η εξουσία ελέγχεται, η εξουσία εξαρτάται από την βούληση του ίδιου του λαού που ψηφίζει και στον οποίο απονέμεται δικαιοσύνη με βάση νόμους και κανόνες συγκεκριμένους.

Για αυτό το βιβλίο αυτό έχει μεγάλη σημασία να διαβαστεί από όλους, διότι αποκαλύπτει μέσα από έναν εκλαϊκευμένο αλλά όχι αφελή τρόπο τα πιστεύω του Θουκυδίδη, ο οποίος ειρήσθω εν παρόδω εξοστρακίστηκε όπως πολλοί άλλοι πολιτικοί άνδρες που προσέφεραν στην πόλη τους. Το βιβλίο είναι βασισμένο στα λεγόμενα του Θουκυδίδη, τα οποία είναι γραμμένα στα βιβλία τα δικά του και τα οποία αναπαράγονται εδώ, είναι ένα εγχειρίδιο γνωριμίας με τον κόσμο του κορυφαίου ιστορικού και μια ευκαιρία να ακουμπήσουμε για λίγο ιδέες και γνώσεις που μας προσφέρονται με αυτόν τον τρόπο. Κάθε αναγνώστης έρχεται σε επαφή με την φιλοσοφία σκέψης που επικρατούσε εκείνη την εποχή όπου οι συνθήκες και οι ισορροπίες είναι εντελώς διαφορετικές από το σήμερα και μέσα από το βιβλίο αποκαλύπτεται πόσο επίκαιρος είναι ο Θουκυδίδης σε μια εποχή που οι πόλεμοι έχουν επανέλθει δυστυχώς στο προσκήνιο σαν να μην μάθαμε τίποτα από την ιστορία.

Απόσπασμα από το βιβλίο «Πίνοντας καφέ με τον Θουκυδίδη – Τον Ιστορικό που το έργο του κυριαρχεί μέχρι σήμερα στα δωμάτια εξουσίας»:

«Μέσα από τις σελίδες της Ιστορίας του αναδύεται η αιώνια πάλη του Καλού με το Κακό, του Δικαίου με το Άδικο, του Ηθικού με το Ανήθικο. Η ιστορία του δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια σύγκρουση του φωτός με το σκοτάδι που, όταν νικά το τελευταίο, καταπίνει στην άβυσσό του εκατόμβες ανθρώπων και πόλεις ολόκληρες»

Διαβάστε επίσης:

Πίνοντας καφέ με τον Θουκυδίδη: Ένα βιβλίο από τους Θανάση Λάλα και Σταμάτη Κωνσταντινίδη