Στο υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης Καρόλου Κουν, από τις 8 Μαΐου 2025, ανεβαίνει το νέο έργο του Γρηγόρη Λιακόπουλου «Σιωπή». Πρόκειται για μια παραγγελία της ομάδας «Όπερα» στον ταλαντούχο νέο δραματουργό, με τον οποίο συνεργάζεται για δεύτερη φορά (η πρώτη ήταν το καλοκαίρι του 2024 με το έργο « Et in Arcadia Ego» στα πλαίσια του προγράμματος «Όλη η Ελλάδα ένας πολιτισμός»). Η παράσταση είναι συμπαραγωγή της ομάδας «Όπερα» και του «Θεάτρου Τέχνης» και συγχρηματοδοτείται από το Υπουργείο Πολιτισμού.
Η «Σιωπή», σε σκηνοθεσία του Θοδωρή Αμπαζή, συνιστά μια στοχαστική κατάδυση στις αχαρτογράφητες περιοχές της ανθρώπινης υποκειμενικότητας και της σχέσης του ατόμου με τη γλώσσα, την αναπαράσταση και τον πολιτισμικό του καθορισμό.
***
Η πλοκή του έργου εκκινεί από ένα φαινομενικά περιορισμένο, σχεδόν κλειστοφοβικό πλαίσιο: δύο γυναίκες, ηθοποιοί χωρίς επαγγελματική σταθερότητα, συγκατοικούν για χρόνια σ’ ένα μικρό διαμέρισμα. Η γλώσσα τους έχει πάψει να υπηρετεί την επικοινωνία – αντ’ αυτής, κυριαρχεί η μιμητική αναπαραγωγή αποσπασμάτων από κινηματογραφικά έργα, που έχουν αναχθεί σε πρωταρχικό φορέα νοήματος. Η ζωή, όπως την γνωρίζουμε, μοιάζει να έχει υποκατασταθεί από την αναπαράστασή της, σε μια συνθήκη παγιδευτικής, σχεδόν μεταφυσικής επανάληψης.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Το έργο εγείρει ένα πλήθος φιλοσοφικών ερωτημάτων που αντηχούν με ένταση στη σύγχρονη εποχή: Πού τελειώνει το βίωμα και πού αρχίζει η αναπαράστασή του; Πόσο διαμορφωμένη είναι η προσωπική μας ταυτότητα από τις πολιτισμικές αφηγήσεις που έχουμε καταναλώσει; Και τελικά, είναι δυνατόν να υπάρξει αυθεντικός εαυτός όταν η γλώσσα, το βλέμμα και η μνήμη μας είναι ήδη δομημένα από εξωγενείς πολιτισμικούς κώδικες;
Η σκηνοθετική προσέγγιση δεν επιζητεί να απαντήσει σε αυτά τα ερωτήματα· μάλλον, τα αναδεικνύει μέσα από μια ιδιαίτερα ατμοσφαιρική και ποιητική σύνθεση, όπου η σιωπή δεν είναι απλώς απουσία λόγου, αλλά μετατρέπεται σε πρωταρχικό σκηνικό υλικό. Το παιχνίδι μεταξύ λόγου και απουσίας, παρουσίας και μνήμης, συνθέτει ένα θεατρικό περιβάλλον σχεδόν φασματικό – μια τελετουργία ανακατασκευής του εαυτού μέσα από τα θραύσματα των ρόλων και των αναμνήσεων.
Η παράσταση εμπνέεται από την παράδοση του υπαρξιακού θεάτρου, όχι όμως για να την αναπαραγάγει στείρα, αλλά για να την αποδομήσει με χιούμορ και μελαγχολία. Οι δύο ερμηνεύτριες –Τζωρτζινα Δαλιάνη και Καλλιρόη Μυριαγκού– κινούνται αριστοτεχνικά σε αυτό το διαρκές ενδιάμεσο μεταξύ παιξίματος και βίωσης, στήνοντας ένα σκηνικό παιχνίδι ταυτόχρονα απολαυστικό και αποσταθεροποιητικό. Η σκηνογραφία του Κωνσταντίνου Ζαμάνη ενισχύει την αίσθηση ενός «εσωτερικού κόσμου» που μοιάζει στατικό, πλην όμως είναι γεμάτος εντάσεις και αφανείς μετατοπίσεις. Οι φωτισμοί της Ιωάννας Ζέρβα λειτουργούν ως ψυχικά τοπία, φωτίζοντας όχι μόνο το χώρο, αλλά κυρίως την εσωτερική γεωγραφία των χαρακτήρων.
Εν τέλει, η «Σιωπή» δεν είναι μια απλή δραματουργική μελέτη δύο προσώπων σε κρίση. Είναι ένας καθρέφτης στον οποίο όλοι καλούμαστε να κοιταχτούμε. Η πολιτισμική μας ταυτότητα –ατομική και συλλογική– δεν είναι προϊόν αυθόρμητης επιλογής, αλλά αποτέλεσμα πολιτισμικών εσωτερικεύσεων. Το έργο μας καλεί, όχι απαραίτητα να σπάσουμε αυτό το κάτοπτρο, αλλά να συνειδητοποιήσουμε την παραμόρφωση που ενέχει η αντανάκλασή μας.
Μπορεί λοιπόν η σιωπή να μην είναι κενό· μπορεί να είναι το κατώφλι από το οποίο αρχίζει το οντολογικά αυθεντικό. Είναι, εν τέλει, ο μόνος αληθινός τόπος από όπου ξεκινά η συνειδητή ανθρώπινη πράξη.
