Το έργο Στην Αποβάθρα (λάδι σε καμβά, 70×45 εκ., Εθνική Πινακοθήκη) του Κωνσταντίνου Βολανάκη (Ηράκλειο 1837-Πειραιάς 1907) με στυλιστικά κριτήρια τοποθετείται λίγο πριν το αριστούργημά του Το τσίρκο, στις αρχές της δεκαετίας 1870. «Παρ’ όλο τον όγκο του, εικαστικά κι ουσιαστικά, το ενδιαφέρον μετατοπίζεται στον κόσμο στην αποβάθρα..», γράφει η Νέλλη Μισιρλή στο βιβλίο της Ελληνική ζωγραφική, 18ος-19ος αι. (εκδόσεις Αδάμ, Αθήνα 1993). Αιχμαλωτίζεται έτσι μια στιγμή στον χρόνο, εν προκειμένω αυτή λίγο πριν την αναχώρηση του μεγάλου ατμόπλοιου που έχει ανάψει τις μηχανές του.
Το ταξίδι αποδίδεται μ’ έναν τρόπο αρκετά θελκτικό: το κλίμα είναι ευχάριστα ζωηρό και το πλοίο, σε αντίθεση με τις βαρκούλες στο φόντο, είναι νέας τεχνολογίας για την τότε εποχή της βιομηχανικής επανάστασης και μοιάζει να οδηγεί σε έναν κόσμο που όλοι κι όλα κινούνται με μεγαλύτερη ευελιξία, ταχύτητα κι ασφάλεια.
Φιλοδοξία της έκθεσης είναι να διασκευάσει εικαστικά τη σημειολογία του απόπλου, όχι μόνο με την στενή αναχωρητική του έννοια από ένα αγκυροβόλιο προς έναν δεδομένο και χαρτογραφημένο προορισμό, αλλά και ευρύτερα, με την έννοια της πρόκλησης και της νοερής φυγής από οτιδήποτε καθηλωτικό ή ατελέσφορο. Ταξίδια με όνειρο μια καλύτερη ζωή, αλλά και με αβεβαιότητα και ρίσκο. Ελπίδα κι αγωνία, το δίπολο ενός ταξιδιού ή μιας μετανάστευσης, ηθελημένης ή εξαναγκασμένης. Ταξίδι προς άλλη χώρα ή την οικεία. Ταξίδι χωρίς σκοπό, με την έννοια της περιπλάνησης. Ταξίδι χωρίς καν να περιλαμβάνει μετακίνηση, αρκεί να περιλαμβάνει ξεβόλεμα σκέψης.
«Προσανατολισμός σε άλλους ορίζοντες», «αλλαγή πλεύσης» οι εκφράσεις που χρησιμοποιούμε συχνά για τέτοιου είδους επαναπροσδιορισμούς της ζωής μας, παρμένες από τη ναυσιπλοΐα. Όχι τυχαία. Η ζωή μοιάζει απρόβλεπτη σαν θάλασσα. Μια θάλασσα που απομακρύνει, αλλά και ενώνει, εξαρτάται από ποια θέση τη βλέπεις. Στην παρούσα έκθεση, επίσης όχι τυχαία στον Πειραιά, θα τη δούμε με τα μάτια του επικείμενου αναχωρητή. Στην αποβάθρα λοιπόν.. έτοιμοι για αναχώρηση.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Συντελεστές:
Οργάνωση-Επιμέλεια: Ευαγγελία Καϊράκη & Μαρία-Μόσχα Καρατζόγλου, Ιστορικοί Τέχνης, απόφοιτοι μεταπτυχψαικού τμήματος Ιστορίας Νεότερης Τέχνης Πανεπιστημίου Αθηνών, Μέλη της ΕΕΙΤ
Συμμετέχοντες καλλιτέχνες: Christina Pancess, Αντώνης Αντζουλίδης, Μάγδα Αποστόλου, Φανή Βλαντωνοπούλου, Ανδρέας Γαβριηλιάδης, Σωτήρης Γκουσγκούνης, Δημοσθένης Δαββέτας, Ιωάννα Δασκαλάκου, Γεράσιμος Θωμάς, Αγγέλα Καράλη, Μαρία Κτιστοπούλου, Κατερίνα Λιτσαρδοπούλου, Σάββας Μαβίδης, Μανώλης Μεραμπελιώτης, Σταυρούλα Μιχαλοπούλου, Κωνσταντίνος Μίχαλος, Ιωάννα Μιχοπούλου, Βάσια Μπλούκου, Αγγελική Μπόμπορη, Κατερίνα Ξαρχοπούλου, Σοφία Παπαθανάση, Λίλα Παπούλα, Παναγιώτης Σιάγκρης, Σοφία Σταύρου, Γιάννης Στεφανάκις, Κωνσταντίνος Τόλης, Αμαλία Φερεντίνου, Νίκος Χιωτίνης 29. Αγγέλα Χρυσοβιτσάνου
Κεντρική φωτογραφία άρθρου: Κωνσταντίνος Μίχαλος
