Η έκθεση παρουσιάζει μια επιλογή σαράντα έργων από γυαλί και οστά που έχουν δημιουργηθεί από τον Βέλγο καλλιτέχνη Jan Fabre το διάστημα 1977 έως 2017 – έργα τέχνης που προκαλούν φιλοσοφικό, πνευματικό και πολιτικό προβληματισμό για τη ζωή και το θάνατο και περιστρέφονται γύρω από τη ζωτική έννοια της μεταμόρφωσης. Τα έργα αυτά περιστρέφονται γύρω από τη ζωτική έννοια της μεταμόρφωσης, μια αγαπημένη θεματική του καλλιτέχνη.
Η επιμέλεια είναι των Giacinto Di Pietrantonio, Κατερίνα Κοσκινά και Dimitri Ozerkov και με την υποστήριξη του GAMeC – Modern and Contemporary Art Gallery of Bergamo σε συνεργασία με το EΜΣΤ – Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (Αθήνα) και το Κρατικό Μουσείο Ερμιτάζ (Αγία Πετρούπολη).
Αντλώντας έμπνευση από τη γοητεία που του προκαλεί η αλχημεία και η μνήμη της ύλης, ο Jan Fabre στα έργα του αποτίνει φόρο τιμής στην εικονογραφική παράδοση των Φλαμανδών ζωγράφων, οι οποίοι συνήθιζαν να αλέθουν σε σκόνη οστά στις χρωστικές τους και την καλλιτεχνική χειροτεχνία των Βενετών κατασκευαστών γυαλιών. Επιλέγοντας σκόπιμα δύο σκληρά, αλλά εύθραυστα και λεπτεπίλεπτα υλικά, ο καλλιτέχνης εφιστά την προσοχή στη σκληρότητα και την ευθραυστότητα της ίδιας της ζωής.
«Ο φιλοσοφικός και ποιητικός λόγος για τον οποίο συνδυάζω γυαλί, οστά ανθρώπων και ζώων μαζί – επιβεβαιώνει ο Jan Fabre – προέρχεται από τη μνήμη της αδελφής μου ως παιδί που παίζει με ένα μικρό γυάλινο αντικείμενο. Αυτό με έκανε να σκεφτώ την ευελιξία που είναι εγγενής στα ανθρώπινα οστά και στο γυαλί. Ορισμένα ζώα και όλα τα ανθρώπινα όντα βγαίνουν από τη μήτρα όπως το λιωμένο γυαλί από ένα φούρνο τήξης. Ο καθένας μπορεί να διαμορφωθεί, να λυγίσει και να σχηματιστεί με έναν εκπληκτικό βαθμό ελευθερίας. »
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Στα έργα του Fabre, το γυαλί και τα οστά χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία μερών και συνθέσεων ανθρώπινων και ζωικών σωμάτων. Σε μερικές περιπτώσεις τα υλικά διατηρούν τα φυσικά τους χρώματα, ενώ σε άλλα είναι χρωματισμένα με μπλε μελάνι Bic, ένα μέσο το οποίο ο καλλιτέχνης χρησιμοποιεί εδώ και χρόνια στην περιγραφή του The Hour Blue, τη στιγμή του λυκόφωτος στο κατώφλι της ημέρας και της νύχτας που σηματοδοτεί τη μεταμόρφωση της φυσικής εποχής.
Σύμφωνα με τα λόγια του Giacinto Di Pietrantonio, «ο τίτλος της έκθεσης Γυαλί και Οστά θα μπορούσε να επεκταθεί σωστά και να συμπεριλαμβάνει το Μπλε Μπικ Μελάνι. Το θέμα, στο έργο του Fabre, δεν γιορτάζεται με τη φαινομενική του έννοια, αλλά γίνεται ο κομιστής των τοξικών συμβολισμών που συνδέονται με την ίδια του την ουσία. Στην έρευνά του, ο Fabre αναπτύσσει μια τέχνη που δεν μετράει την ιστορία ως προϊόν της σημερινής εποχής και επομένως της κοινωνιολογίας αλλά ως τον αγώνα μέσα σε μια μεταμορφωμένη ύλη της οποίας η μνήμη έχει διαλυθεί στα βάθη του χρόνου».
Ο διάλογος μεταξύ των οστών και του γυαλιού, η εκπόρευση της διαλεκτικής σχέσης που συνδέει τη σκληρότητα και την ευθραυστότητα, την αδιαφάνεια και τη διαφάνεια, τη σκιά και το φως, τα υλικά και άυλα, και τη ζωή και το θάνατος είναι κεντρικά για την ποιητική του Fabre. Η τέχνη του φλαμανδού καλλιτέχνη περιστρέφεται γύρω από την ασταθή κατάσταση της μεταμόρφωσης και τις αλλαγές που συμβαίνουν στη ροή της ύπαρξης.
«Τα οστά και τα γυάλινα γλυπτά του Jan Fabre – σημειώνει η Κατερίνα Κοσκινά – αποτελούν σιωπηρό υπαινιγμό για την φευγαλέα φύση της ζωής στη γη και τη θνησιμότητα». Επιπλέον, η σύνδεση μεταξύ οστών και γυαλιού υποδηλώνει την εύθραυστη και παροδική φύση της ανθρώπινης ύπαρξης: «Τα οστά, σύμβολο θανάτου και η λάμψη του γυαλιού, σύμβολο ευημερίας και πολυτέλειας, μοιράζονται το παροδικό του βίου του ανθρώπου που μόνο μέσα σε μια έκλαμψη Χρόνου χαίρεται την ομορφιά και τη ζωή, πριν καταλήξει σκελετός».
Ο Dimitri Ozerkov υπογραμμίζει πως: «ο Fabre αποκρυσταλλώνει τόσο τα οστά όσο και το γυαλί και τα καθιστά ιερά. Ιεραρχεί την ανθρώπινη ύπαρξη με την μυστικιστική και έγκαιρη παρουσία της στην πραγματικότητα, παρορμούμενος από τη φαντασία. Για τον Jan Fabre, η καλλιτεχνική φαντασία είναι η κύρια απόδειξη της ανθρώπινης ύπαρξης, που βρίσκεται κάπου ανάμεσα στα οστά και το γυαλί, το σώμα και την ψυχή ».
Καθ ‘όλη τη διάρκεια της καριέρας του, ο Fabre εργάστηκε πάντα με αυτά τα δύο υλικά: Το έργο The Pacifier του 1977, για παράδειγμα, είναι ένα ομοίωμα πιπίλας κατασκευασμένο από οστά, γεμάτο με θραύσματα γυαλιού – ένα αντικείμενο αδύνατο να χρησιμοποιηθεί χωρίς να τραυματίσει, ενώ το The Future Merciful Vagina και Phallus του 2011 είναι ένας πρωτόγονος γυάλινος βωμός από ανθρώπινα οστά που περιβάλλεται από ένα πυελικό οστό και ένα φαλλό.
Στο έργο του Jan Fabre, τα οστά συνδέονται με το θάνατο, όπως και η Pietas, που παρουσιάστηκε στη Nuova Scuola Grande di Santa Maria della Misericordia κατά τη διάρκεια της Μπιενάλε της Βενετίας το 2011, που ήταν σε ακριβή κλίμακα 1: 1 της Pietà του Michelangelo, με πολλές όμως διαφορές που την μετέτρεπαν σε μια αλληγορία.
Jan Fabre (Αμβέρσα, 1958)
Για περισσότερο από τριάντα πέντε χρόνια, ο Jan Fabre ήταν ένας από τις πιο καινοτόμες και σημαντικές προσωπικότητες στη διεθνή σκηνή της σύγχρονης τέχνης. Ως εικαστικός καλλιτέχνης, θεατρολόγος και συγγραφέας, ο Fabre ασχολείται με τα θέματα της ζωής και του θανάτου, καθώς και τους φυσικούς και κοινωνικούς μετασχηματισμούς, και τη σκληρή και ευφυή απεικόνιση των ζώων και των ανθρώπων. Ο Jan Fabre ήταν ο πρώτος εν ζωή καλλιτέχνης, το έργο του οποίου κατέλαβε πάνω από 40 αίθουσες στο Μουσείο του Λούβρου (L’ange de la métamorphose, 2008, Παρίσι) και στο Κρατικό Μουσείο Hermitage (Knight of Despair / Warrior of Beauty, 2016-2017, Saint-Petersburg).
Φωτογραφία: Jan Fabre, Detail of Greek Gods in a Body–‐Landscape (2011) Size: variable dimensions Techn.: Murano Glass, Human Bones, Bic Ink Photographer: Pat Verbruggen Copyright: Angelos bvba
