Then and Again: Ομαδική έκθεση στη Βίλα Καπαντζή

Η έκθεση “Then and Again. Τότε και ξανά. Επαναπροσδιορίζοντας την τελετουργία στα σύγχρονα Βαλκάνια”, που θα φιλοξενείται στο ΜΙΕΤ έως και τις 6 Ιουλίου 2024, εξετάζει τα σύγχρονα τελετουργικά που συναντάμε σε κοινωνίες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Εννέα καλλιτέχνες και καλλιτέχνιδες από διαφορετικές χώρες φωτίζουν τον ρόλο και τη σημασία που έχουν οι επαναλαμβανόμενες αυτές πρακτικές.

Σε επιμέλεια του Γιώργου Πρίνου και του Δημήτρη Τσουμπλέκα, περιλαμβάνει νέα έργα δημιουργών που δουλεύουν με το μέσο της φωτογραφίας ή άλλα μέσα βασισμένα στον φακό. Η έκθεση παρουσιάζεται στη Θεσσαλονίκη σε συνεργασία με το ΜΙΕΤ–Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης και με την υποστήριξη του MOMus–Μουσείου Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης.

Κοινωνική συνοχή ή αποκλεισμός; Τα τελετουργικά είναι ένα σημαντικό κομμάτι της ανθρώπινης επικοινωνίας και λένε πολλά για τις αξίες, τις αντιλήψεις περί ρόλων και την κοινωνική συνύπαρξη μιας κοινωνίας. Παράλληλα, μπορεί να έχουν μια ρυθμιστική, υποστηρικτική λειτουργία – ή να βασίζονται σε μορφές εξουσίας που παράγουν καταπίεση και αποκλεισμό. Είτε έτσι είτε αλλιώς, τα τελετουργικά αφορούν πάντα κάποιο πλέγμα σχέσεων.

Ποια βαρύτητα μπορεί να έχουν όμως στη σύγχρονη κοινωνία αυτές οι επανερχόμενες πρακτικές που συνήθως έχουν τις ρίζες τους σε παραδόσεις; Μπορούν τα τελετουργικά να συμβάλουν ώστε η ολοένα πιο κατακερματισμένη κοινωνία να αποκτήσει προσανατολισμό και πνεύμα ενότητας; Και ποιες ατομικές ή συλλογικές μορφές έκφρασης μπορούν να θεωρηθούν τελετουργικά; Υπάρχουν σήμερα τυπικές, επαναλαμβανόμενες ατομικές ή συλλογικές πράξεις στην περιοχή μας που να λειτουργούν ως «σύγχρονα τελετουργικά»; Ποια η σημασία των τελετουργικών στη σύγχρονη κοινωνία; Μπορούν τα τελετουργικά να βοηθήσουν ώστε να δοθεί προσανατολισμός, ασφάλεια και η αίσθηση της κοινότητας σε μια κοινωνία που γνωρίζει έναν όλο και μεγαλύτερο κατακερματισμό;

Με την ομαδική έκθεση “Then and Again. Τότε και ξανά. Επαναπροσδιορίζοντας την τελετουργία στα σύγχρονα Βαλκάνια” το Goethe-Institut διερευνά τα ερωτήματα αυτά ειδικά για την περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Εννέα καλλιτέχνες και καλλιτέχνιδες από διαφορετικές χώρες (Αλβανία, Βοσνία και Ερζεγοβίνη, Βουλγαρία, Ελλάδα, Κροατία, Κύπρο, Ρουμανία, Σερβία και Τουρκία) φωτίζουν σε εννέα έργα, χρησιμοποιώντας, μεταξύ άλλων, το μέσο της φωτογραφίας, τον ρόλο και τη σημασία των τελετουργικών.

Καλλιτέχνες/Καλλιτέχνιδες:

Ο Στρατής Βογιατζής είναι ανθρωπολόγος, σκηνοθέτης, συγγραφέας και εικαστικός και το έργο του περιστρέφεται γύρω από ζητήματα ταυτότητας, διασπορισμού και συνόρων, κυρίως μεταξύ ανθρώπινου και μη ανθρώπινου κόσμου. Είναι ο ιδρυτής του Caravan Project, μιας διεπιστημονικής κολεκτίβας που πραγματεύεται ποικίλες μορφές παραγωγής γνώσης μέσα από καλλιτεχνικές-ερευνητικές δράσεις και οπτικοακουστικές παραγωγές, που δίνουν έμφαση στις συμβιώσεις, τη διαθεματικότητα και τον μετανθρωποκεντρικό λόγο. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Χίο. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.

Η Μαριέττα Μαυροκορδάτου διερευνά μέσα από την πρακτική της τις πιθανές μορφές του φωτογραφικού μέσου. Επαναπροσδιορίζοντας αυτοβιογραφικά στοιχεία, τα οποία χρησιμοποιεί ως σημεία αναφοράς, παρουσιάζεται ένας καινούριος τρόπος αντίληψης μέσα από τη ματιά της καλλιτέχνιδας. Πρόσφατες ατομικές και ομαδικές εκθέσεις: GIRL, Θκιό Ππαλιές, Λευκωσία (2023), Ah This!, Felix Gaudlitz, Βιέννη (2023), Homotopy Type Theory, Όσλο (2023), Park Activity, Θκιό Ππαλιές, Λευκωσία (2023), Our Misfortune, Thousand Julys, Λευκωσία (2022), Power, Corruption & Lies, Unit 3 Projects, Λονδίνο (2022). Σπούδασε στο Slade School of Fine Art και στο Camberwell College of Arts του Λονδίνου. Ζει και εργάζεται στο Λονδίνο.

Ο Martin Atanasov είναι εικαστικός καλλιτέχνης και ερευνητής. Στο έργο του διερευνά το queer σώμα, την ομοφυλοφιλία στο πλαίσιο της Βουλγαρίας και την πολιτική και κοινωνική μετάβαση της χώρας μετά την πτώση του κομουνιστικού καθεστώτος. Τα κύρια μέσα που χρησιμοποιεί στην εικαστική του έρευνα είναι η φωτογραφία, το βίντεο, τα φωτογραφικά βιβλία και τα κείμενα. Μερικά από τα πρόσφατα έργα του είναι το φωτογραφικό βιβλίο (αυτοέκδοση) και πρότζεκτ How To Forget Your Past Fast, που εκτέθηκε στο φεστιβάλ Circulations, στο Παρίσι, το 2023· η εγκατάσταση και φωτογραφικό βιβλίο Notes on Cutout Study, που εκτέθηκε στον χώρο τέχνης GARA, στη Σόφια, το 2023· το Between the Wild Grass, ένα ηχητικό έργο/συνομιλία με την Katy Bentall και μέρος της εγκατάστασης του πρότζεκτ New Ecologies, που εκτέθηκε στην γκαλερί Swimming Pool, στη Σόφια, το 2023· και το Nature Index, μια αυτοέκδοση φωτογραφικού φανζίν, σε συνεργασία με τον Konstantin Georgiev (2021-23). Ζει και εργάζεται στη Σόφια.

Ο Ali Cem Doğan εργάζεται σε διάφορα κινηματογραφικά πρότζεκτ ως διευθυντής φωτογραφίας, καθώς και ως λέκτορας στα τμήματα Καλών Τεχνών και Κινηματογράφου και Ψηφιακών Μέσων του Οικονομικού Πανεπιστημίου της Σμύρνης. Είναι επίσης από τα ιδρυτικά μέλη της συλλογικότητας İzmir Darağaç. Μεγάλωσε στη Σμύρνη και αποφοίτησε από το Τμήμα Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και Επικοινωνίας του Οικονομικού Πανεπιστημίου της Σμύρνης το 2013, ενώ ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές του σπουδές στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης το 2018. «Ασχολούμαι με την οπτικοακουστική τεκμηρίωση αφηγήσεων που προκύπτουν μέσα από τη χρήση της ρητορικής και των συμβόλων. Η εστίασή μου περιστρέφεται γύρω από τη διερεύνηση της ταυτότητας, της κοινωνικοπολιτισμικής ύπαρξης και των αγώνων των ανθρώπων μέσα στις κοινότητές τους, που λειτουργούν ως θεμελιώδη στοιχεία της αφήγησής μου. Μέσα από τα έργα μου, οπτικοποιώ έναν χώρο για αυτές τις αφηγήσεις, ενώ άλλες φορές τοποθετώ αυτούς τους χαρακτήρες ακριβώς στο κέντρο των δικών τους ιστοριών». Ζει και εργάζεται στη Σμύρνη.

Ο Armin Graca είναι φωτογράφος και αφηγητής ιστοριών, που γεννήθηκε στο Σαράγιεβο της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης. Χρησιμοποιεί την κάμερά του για να καταγράψει την καθημερινή κοινωνική ζωή, αφηγούμενος ιστορίες μέσα από την οπτική εμπειρία. Η φωτογραφία δρόμου και το ντοκιμαντέρ είναι τα κύρια ενδιαφέροντά του και περνάει τον περισσότερο ελεύθερο χρόνο του φωτογραφίζοντας στους δρόμους. Επιπλέον, εργάζεται σε μακροχρόνια πρότζεκτ ντοκιμαντέρ. Το 2023 κέρδισε το Α΄ Βραβείο στο Φεστιβάλ Φωτογραφίας Δρόμου των Βρυξελλών, καθώς επίσης ένα βραβείο Grand Prix και το Α΄ Βραβείο στο Φεστιβάλ Φωτογραφίας του Σαράγιεβο. Ζει και εργάζεται στο Βελιγράδι.

Η Teodora Ivkov είναι εικαστική ερευνήτρια και καλλιτέχνιδα. Μέσα από τη δουλειά της, εξερευνά την προσωπική και εθνική της ταυτότητα, εστιάζοντας στη συλλογή παραμελημένων τεχνουργημάτων και χειρονομιών, συνυφαίνοντας συχνά, μέσα από την ερευνητική της διαδικασία, μια ιστορία που αφηγείται μέσω φωτογραφίας, απτών αντικειμένων, βιβλίων και εκθέσεων. Πήρε πτυχίο Καλλιτεχνικής Φωτογραφίας από την Ακαδημία Τεχνών του Πανεπιστημίου του Νόβι Σαντ και είναι κάτοχος μεταπτυχιακού (MSc) στον Σχεδιασμό Προϊόντων και Υπηρεσιών από το Πανεπιστήμιο Sapienza της Ρώμης (2020, με άριστα). Αυτή την περίοδο, εκπονεί το διδακτορικό της στο Sapienza, με θέμα τη φωτογραφία ως οπτική μέθοδο για την έρευνα στο design. Ζει και εργάζεται στη Ρώμη.

Ο Luka Pešun είναι φωτογράφος. Το κύριο ενδιαφέρον του περιστρέφεται γύρω από τη διερεύνηση των εννοιών της ταυτότητας, της οικογένειας και του ανήκειν, δίνοντας έμφαση στο queer ως αντίβαρο στην κανονικότητα. Η δουλειά του είναι κυρίως ψηφιακή και ντοκιμαντερίστικη, αλλά περιλαμβάνει επίσης την οικειοποίηση εικόνων που εντοπίζει σε οικογενειακά άλμπουμ, στιγμιότυπα οθόνης και αναλογικές φωτογραφίες, οι οποίες μοιάζουν να είναι σε μια ενδιάμεση συνθήκη μεταξύ σκηνοθεσίας και πραγματικότητας. Αναζητώντας το νόημα σε σχέση με το πλαίσιο, εξερευνά διάφορα πράγματα, από τετριμμένα έως προσωπικά, δείχνοντας ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη σχέση μεταξύ του ατόμου και του χώρου στον οποίο αυτό κατοικεί. Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού στη Φωτογραφία από την Ακαδημία Δραματικής Τέχνης του Ζάγκρεμπ και έχει συμμετάσχει σε διάφορες ομαδικές και ατομικές εκθέσεις σε όλη την Κροατία, ανάμεσά τους και στο 36ο Youth Salon του Ζάγκρεμπ. Ζει και εργάζεται στο Ζάγκρεμπ.

Ο Marius Ionut Scarlat είναι φωτογράφος τεκμηρίωσης. Ενδιαφέρεται για κοινωνικά ζητήματα της Ρουμανίας, παίζοντας με την ένταση που μπορούν να εισαγάγουν οι νέες αφηγήσεις στον τομέα της φωτογραφίας τεκμηρίωσης. Στη δουλειά του επιμένει σε αυτές τις εντάσεις και τις συγκρούσεις που προέκυψαν λόγω της μετακίνησής του στην Ισπανία. Το έργο του έχει αναγνωριστεί και βραβευτεί σε διάφορους διεθνείς διαγωνισμούς: PHotoEspaña, Magnum Photos, Futures Photography, The Emerging Photographer Fund, Visa pour l’ image και Matera European Photography. Πέρα από τις καλλιτεχνικές του αναζητήσεις, έχει και ακαδημαϊκή καριέρα, διδάσκοντας στη Σχολή Καλών Τεχνών TAI της Μαδρίτης. Ο Scarlat ζει και εργάζεται μεταξύ Ρουμανίας και Ισπανίας.

Η Gerta Xhaferaj είναι εικαστική καλλιτέχνιδα και φωτογράφος, έχοντας επίσης αρχιτεκτονικό υπόβαθρο. Επιστρατεύοντας τόσο τον αυθορμητισμό όσο και τη μεθοδολογία, η καλλιτεχνική της εστίαση εδράζεται σε ένα ιστορικό και ντοκιμαντερίστικο ύφος, επιδιώκοντας τη βαθιά εμπλοκή με συγκεκριμένες πραγματικότητες για την εξαγωγή έντονων αισθητικών εμπειριών. Δίνοντας έμφαση στον σκοπό της αποκάλυψης του συνήθως αθέατου, η προσέγγισή της συμπυκνώνει μια ολιστική εξερεύνηση της σύγχρονης δυναμικής, χρησιμοποιώντας διάφορα μέσα, όπως φωτογραφία, βίντεο, εγκατάσταση και ήχο. Το 2022 τιμήθηκε με υποτροφία από το VID Foundation for Photography του Άμστερνταμ. Το έργο της έχει παρουσιαστεί στην Galeria 17 της Πρίστινα (Κόσοβο), στην Μπιενάλε της Λάρνακας, στη Jelsa Art Biennial στο νησί Χβαρ (Κροατία), στο MOCA των Σκοπίων, στην γκαλερί Zeta των Τιράνων, στη Manifesta Biennial 14 της Πρίστινα, στο Vogue Photo Festival του Μιλάνου, στο Bazament Art Space των Τιράνων και στην Galeria e Bregdetit του Αυλώνα (Αλβανία). Κάτοχος μεταπτυχιακού (MSc) στην αρχιτεκτονική, αυτή την περίοδο πραγματοποιεί μεταπτυχιακές σπουδές Καλών Τεχνών στο Πανεπιστήμιο Εφαρμοσμένων Επιστημών της Βορειοδυτικής Ελβετίας (FHNW) στη Βασιλεία, όπου ζει και εργάζεται.

Επιμελητές:

Ο Γιώργος Πρίνος είναι εικαστικός καλλιτέχνης. Το έργο του διερευνά θέματα εξουσίας και βίας στην τομή μεταξύ ψυχολογίας και πολιτικής, ενώ συχνά εστιάζει στην ανθρώπινη μορφή μέσα στο αστικό περιβάλλον. Ο Πρίνος αντιπαραβάλλει συχνά τις δικές του φωτογραφίες σε εικόνες που έχει αντλήσει από τον Τύπο ή το διαδίκτυο. Έχει πτυχίο από τη Σχολή Καλών Τεχνών του Yale και έχει παρουσιάσει το έργο του στην Ευρώπη, τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ασία. Εκτός από την καλλιτεχνική του πρακτική, ο Πρίνος έχει συνεκδώσει αρκετούς καταλόγους, έχει συμμετάσχει σε συλλογικούς τόμους και έχει συνεπιμεληθεί εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.

Ο Δημήτρης Τσουμπλέκας είναι εικαστικός καλλιτέχνης. Το έργο του πραγματεύεται τη σχέση ιδιωτικού και δημόσιου και διερευνά πώς το περιβάλλον μας, ατομικό και συλλογικό, διαμορφώνει την προσωπική και την κοινωνική εμπειρία. Το τοπίο, κυριολεκτικά και μεταφορικά, κυριαρχεί στην πρακτική του. Εκτός των ατομικών του εκθέσεων, έχει συμμετάσχει και σε πολλές ομαδικές διεθνείς εκθέσεις. Παράλληλα με την καλλιτεχνική του πρακτική, έχει ασχοληθεί με τις φωτογραφικές εκδόσεις και επιμεληθεί εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.

Ομαδικές ξεναγήσεις:

Κάθε Πέμπτη στις 18:00, καθόλη τη διάρκεια της έκθεσης, θα πραγματοποιούνται ξεναγήσεις ανοιχτές προς το κοινό.

• Ημερομηνίες: 30.5, 6, 13, 20, 27.6. & 4.7.2024
• Ώρα: 18:00
• Γλώσσα: ελληνικά.
• Η προκράτηση είναι απαραίτητη.

Κεντρική φωτογραφία θέματος: Gerta Xhaferaj, The Censorship of Flowers (video still), 2024