Γνωρίζατε ότι ο μέγας ρομαντικός συγγραφέας των Αθλίων και της Παναγίας των Παρισίων υπήρξε ο πρώτος οραματιστής της Ενωμένης Ευρώπης;
Αυτόν τον «άγνωστο» Ουγκώ μας συστήνει η παράσταση Ουγκώ: Μια Ουτοπία της Σοφίας Μαραθάκη (Ομάδα Θεάτρου ΑΤΟΝΑλ), με τη μορφή ενός λοξού αστικού δείπνου μετά μουσικής. Στη Μικρή Σκηνή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, από τις 13 έως τις 22 Οκτωβρίου, ζωντανεύει μια εποχή όπου η δημοκρατία σκεπάστηκε με αίμα από κομμένα κεφάλια και η Ευρώπη κουράστηκε να κοιτάζει…
«Αυτό που ορθώνεται ετούτη τη στιγμή δεν είναι η Ευρώπη των λαών· είναι η Ευρώπη των βασιλέων», διαπίστωνε ο Βίκτωρ Ουγκώ, βαθιά απογοητευμένος από την απολυταρχική πολιτική του Καρόλου Λουδοβίκου Ναπολέοντα Γ΄. Η Σοφία Μαραθάκη βασίζεται στον Ύμνο στην Ενωμένη Ευρώπη, που έγραψε ο αυτοεξόριστος Ουγκώ στα μέσα του 19ου αιώνα, καταδικάζοντας τη συγκεντρωτική πολιτική των Ευρωπαίων ηγετών. Το έργο αντανακλά την ιστορία μέσα από το λογοτεχνικό φίλτρο του συγγραφέα, ο οποίος μας παραδίδει ένα μεγαλειώδες αντιπολεμικό μανιφέστο, έναν ύμνο στην Ενωμένη Ευρώπη.
Η δραματουργία της παράστασης μπολιάζει το κείμενο του Ουγκώ με τους πύρινους λόγους του Φρίντριχ Νίτσε από τον Ευρωπαϊκό μηδενισμό, μπλέκει τη σκέψη του Κούρτσιο Μαλαπάρτε από το εμβληματικό αυτοβιογραφικό έργο του –μαρτυρία για το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο– Καπούτ, και συνθέτει μια εμπρηστική παράσταση για την ουτοπία και την πραγματικότητα της Ευρώπης.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Υιοθετώντας τη φόρμα άλλοτε ενός παράδοξου ορατορίου και άλλοτε ενός καθωσπρέπει αστικού δείπνου που εκτρέπεται διαρκώς, ο πενταμελής θίασος, με άξονα τη σωματικότητα, τη μουσικότητα και τη θεατρικότητα, ξετυλίγει μπροστά μας το ρομαντικό όραμα του Ουγκώ: «Αν η Ευρώπη των λαών είχε διαδεχθεί το 1848 την Ευρώπη των βασιλέων, η ήπειρος μας θα ήταν ένας και μόνο λαός· τα έθνη θα διήγαν τον βίο τους μέσα στον κοινό ευρωπαϊκό βίο».
Ο Βικτόρ Ουγκώ
Ο Βικτόρ Ουγκώ (1802-1885) ήταν Γάλλος μυθιστοριογράφος, ποιητής, δραματουργός, στοχαστής και ο πιο σημαντικός εκπρόσωπος του γαλλικού ρομαντισμού. Με τα έργα του σημάδεψε τη θυελλώδη πολιτική κατάσταση στη Γαλλία κατά το 19ο αιώνα. Ασχολήθηκε επίσης με την πολιτική. Αρχικά υπήρξε φιλομοναρχικός συντηρητικός, πολύ σύντομα όμως εξελίχτηκε σε ριζοσπάστη δημοκρατικό. Από τη δεκαετία του 1820 έγραφε μαχητικά κείμενα για την ελευθερία, την κοινωνική δικαιοσύνη, την παιδεία. Τα πιο γνωστά του έργα, Οι Άθλιοι (1862), Η Παναγία των Παρισίων (1831), Οι εργάτες της θάλασσας (1866), Ο άνθρωπος που γελά (1869), καταγγέλλουν την κοινωνική αδικία και συνιστούν έναν ύμνο στα ουμανιστικά ιδεώδη.
Το όραμα του ρομαντισμού συνδέεται με αυτό μιας νέας και ευγενέστερης Γαλλικής Επανάστασης. Οι ρομαντικοί καλλιτέχνες είναι μαχητικοί και συχνά θεωρούν πρωταρχικό τους καθήκον να υπηρετήσουν την πολιτική. «Ο ρομαντισμός είναι ο φιλελευθερισμός στη λογοτεχνία» έγραφε το 1830 ο Ουγκώ στην εισαγωγή του θεατρικού του έργου Ερνάνης.
Η Επανάσταση του 1848 στη Γαλλία ήταν ενταγμένη στο κύμα των επαναστάσεων του ίδιου έτους σε όλη την Ευρώπη. Στην πραγματικότητα, επρόκειτο για «κοινωνικές επαναστάσεις των φτωχών εργαζομένων», όπως σημειώνει ο E.J. Hobsbawm.
Το Νοέμβριο του 1848, οι φοιτητές του Παρισιού ξεχύθηκαν στα πεζοδρόμια και διεκδικούσαν, μεταξύ άλλων, κονδύλια για την Παιδεία. Ο Ουγκώ εκφώνησε τότε στην Εθνοσυνέλευση ένα λόγο για το θέμα: «Το να κάνεις οικονομία στις δαπάνες για την εκπαίδευση είναι διπλά ανόητο. Πρώτον, γιατί τα ποσά που θα κερδίσεις είναι τελικά ασήμαντα. Δεύτερον, γιατί ουσιαστικά δεν θα έχεις κερδίσει. Θα έχεις χάσει. Σας καλώ, κύριοι, να ψάξετε τη συνείδησή σας. Να ρωτήσετε τα αισθήματά σας. Ποιος είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος στις μέρες μας; Η αμάθεια. Αυτή πρώτα, και μετά η φτώχεια. Αυτή είναι που ξεχειλίζει, αυτή μας πολιορκεί. Είναι δυνατό σε τέτοιους καιρούς, μπροστά σε έναν τέτοιο κίνδυνο, να πλήξετε όλους τους θεσμούς, όλα τα ιδρύματα που το έργο τους είναι να χτυπούν την αμάθεια;»
Η Σοφία Μαραθάκη
Η Σοφία Μαραθάκη γεννήθηκε στο Λονδίνο. Είναι απόφοιτη της Δραματικής Σχολής Αθηνών «Γιώργος Θεοδοσιάδης», του Central School of Speech and Drama του Λονδίνου (Μ.Α Acting), του Middlesex University του Λονδίνου (Μ.Α Theatre Directing).
Φοίτησε στο Εργαστήρι Υποκριτικής και Σκηνοθεσίας της Πειραματικής Σκηνής του Εθνικού Θεάτρου (καλλιτεχνική διεύθυνση Στάθη Λιβαθινού) και στο Εργαστήρι Φωνητικής Τέχνης του Σπύρου Σακκά. Έχει σκηνοθετήσει τις παραστάσεις: Ο Γενικός Γραμματεύς του Ηλία Καπετανάκη (Πειραματική Σκηνή Εθνικού Θεάτρου, 2016), La Dispute, μια παράσταση βασισμένη στη Φιλονικία του Μαριβώ (Φεστιβάλ Αθηνών, 2016), Ο Φίλιπ Γκλας αγοράζει μια φραντζόλα ψωμί του David Ives (Θέατρο 104, 2015), Εσωτερικό του Maurice Maeterlinck (Θέατρο του Νέου Κόσμου, 2014), Το Κόκ(κ)αλο που τραγουδούσε, βασισμένη στο ομώνυμο παραμύθι των αδελφών Γκριμμ (KNOTGallery & Θέατρο του Νέου Κόσμου, 2012).
Έχει συνεργαστεί ως ηθοποιός με τον Θέμελη Γλυνάτση, τον Θοδωρή Αμπαζή, την Ασπασία Κράλλη κ.ά. Έχει κάνει σεμινάρια με τους Théâtre de Complicite, Philippe Gaulier, Τάσο Μπαντή, Ανδρέα Μανωλικάκη, Jurij Alschitz, Marcello Magni, SITI company και άλλους. Είναι ιδρυτικό μέλος της ομάδας θεάτρου ΑΤΟΝΑλ.
Συντελεστές:
Σκηνοθεσία: Σοφία Μαραθάκη
Δραματουργία: Έλενα Τριανταφυλλοπούλου
Σκηνικά & Κοστούμια: Εύα Μαραθάκη
Πρωτότυπη μουσική: Βασίλης Τζαβάρας
Κίνηση: Βρισηίδα Σολωμού
Φωτισμοί: Σάκης Μπιρμπίλης
Βοηθός Σκηνοθέτη: Σοφία Γεωργιάδου
Β΄ Βοηθός Σκηνοθέτη: Λήδα Κουτσοδασκάλου
Κατασκευή σκηνικού: Αδριανός Ζαχαριάς
Μοδίστρα: Ελένη Μελισσού
Παίζουν: Μιχάλης Βαλάσογλου, Τζωρτζίνα Δαλιάνη, Κωνσταντίνος Παπαθεοδώρου, Φωτεινή Παπαχριστοπούλου, Γιώργος Σύρμας
Εκτέλεση παραγωγής: POLYPLANITY Productions / Γιολάντα Μαρκοπούλου & Βίκυ Στρατάκη
ΠΑΡΑΛΛΗΛΗ ΔΡΑΣΗ
Κυριακή 15 Οκτωβρίου
Μετά την παράσταση, συζήτηση του κοινού με τους συντελεστές
Τα Σαββατοκύριακα 14-15 και 21-22 Οκτωβρίου 2017 με αγγλικούς υπέρτιτλους.
Φωτογραφία © Παύλος Φυσάκης | Video: ‘FumexSmoke – Alembic Horse’ by Namar Hedi | Επεξεργασία video: Jon Emmony
