Ολεάννα, του Ντέιβιντ Μάμετ σε σκηνοθεσία Φίλιππου Σοφιανού στο θέατρο Άνεσις

Γραμμένο ένα χρόνο μετά την πρώτη δίκη στις ΗΠΑ για σεξουαλική παρενόχληση – το έργο «Ολεάννα»– παρουσιάστηκε για πρώτη φορά τον Μάιο του 1992 στο Καίμπριτζ της Μασαχουσέτης με τον θίασο Back Bay Theater. Το 1993 ανέβηκε με εξαιρετική επιτυχία στο Royal Court Theatre σε σκηνοθεσία του βραβευμένου με Νομπέλ Χάρολντ Πίντερ. Το 1994 o ίδιος ο Ντέιβιντ Μάμετ μετέφερε το έργο του και στον κινηματογράφο με τον ομώνυμο τίτλο, και παρά το γεγονός ότι προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις τόσο από τις φεμινιστικές οργανώσεις όσο και από τους πανεπιστημιακούς κύκλους, για τελείως διαφορετικούς λόγους, εξακολουθεί να παίζεται συνεχώς και να προβληματίζει.

Ο Ντέιβιντ Μάμετ, ένας από τους διασημότερους συγγραφείς, σεναριογράφους και σκηνοθέτες, είναι γνωστός για την ακριβή χρήση της αμερικανικής γλώσσας αλλά και το ενδιαφέρον του για τη σχέσης που διαμορφώνεται μεταξύ γλώσσας και συμπεριφοράς.

Στην «Ολεάννα», οι ήρωες του, ένας καθηγητής πανεπιστημίου και μια νεαρή φοιτήτρια, εμπλέκονται σ’ ένα παιχνίδι βαθιάς αντιπαράθεσης που καθιστά αδύνατη την όποια επικοινωνία μεταξύ τους, αφού η ανάγκη τους για εξουσία και ασφάλεια κυριαρχεί πάνω απ’ όλα.

Αφορμή γι’ αυτό το λεκτικό παιγνίδι εξουσίας που θα οδηγήσει σε παρερμηνείες, το γραπτό της φοιτήτριας Κάρολ και η πρόταση του καθηγητή Τζων για αναβαθμολόγηση μετά από ιδιαίτερες συναντήσεις έξω από το δεδομένο πλαίσιο κανόνων του φαινομενικά δημοκρατικού πανεπιστημίου. Ο καθηγητής απαξιώνει τη φοιτήτρια του, αμφισβητώντας τα εργαλεία που παρέχει η εκπαίδευση και εκείνη αμφισβητώντας τα προνόμια του θα τον καταγγείλει για παρενόχληση.

Είναι ένα δυνατό κείμενο για την πολιτική ορθότητα που διερευνά τη σχέση γλώσσας και συμπεριφοράς και επιχειρεί να διεισδύσει στα άδυτα της εξουσίας.

Η παράσταση

Η παράσταση σύμφωνα με τον σκηνοθέτη αποτελεί, μια αφετηρία κι έναν προορισμό για το #MeToo. Είναι μια συγκλονιστική ιστορία, η οποία πολλές φορές σε μπερδεύει, σε διχάζει και σου δημιουργεί σοβαρή ανασφάλεια για την κρίση σου. Το έργο είναι μια μηχανή παραγωγής ερωτημάτων τα οποία συνοδεύουν τον θεατή μέρες μετά την παρακολούθηση της παράστασης. Ερωτήματα που ακόμα σήμερα, το 2022, παραμένουν πιο επίκαιρα από ποτέ. Πώς μπορεί ένας άνθρωπος τόσο απενοχοποιημένα να γκρεμίζει το μέλλον ενός άλλου; Πόσο επηρεάζει η συλλογικότητα την ατομική συνείδηση; Πώς μπορεί μια φιλική χειρονομία να μεταφραστεί σε παρενόχληση; Μήπως στην πραγματικότητα είναι; Μήπως η εξουσία την κάνει να είναι;
Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι όταν ο Ντέιβιντ Μάμετ γράφει το έργο αυτό το 1992 γεννά πλήθος αντιδράσεων. Οι κριτικοί αντιμετώπισαν το έργο ως μια δεξιά πολεμική ενάντια στην πολιτική ορθότητα, ενώ για τους αριστερούς ο Μάμετ έγινε σύμβολο της τοξικής αρρενωπότητας. Σήμερα, όμως, μετά το ξέσπασμα του ελληνικού #metoo, ίσως είμαστε πλέον έτοιμοι για μία εκ νέου ανάγνωση.

Συντελεστές

Μετάφραση: Γεωργία Ζάχου
Σκηνοθεσία – φωτισμοί – μουσική επιμέλεια: Φίλιππος Σοφιανός
Σκηνικά – κοστούμια: Χριστίνα Κωστέα
Βοηθός σκηνοθέτης: Γιάννης Τσουρουνάκης
Φωτογραφίες: Γιώργος Καλφομανώλης
Artwork: Αρης Σομπότης
Επικοινωνία: Ειρήνη Λαγουρού
Παραγωγή: Hand Made Production

Διανομή
Φίλιππος Σοφιανός – Τζων
Δένια Μιμερίνη – Κάρολ

Διάρκεια παράστασης: 80 λεπτά