Πετράρχης, Δάντης, Βοκάκιος είναι μόνο μερικά από τα ονόματα που έχουν σφραγίσει με τα γραπτά τους την ιστορία της ιταλικής λογοτεχνίας ήδη από τον μεσαίωνα και την Αναγέννηση. Κάρλο Γκολντόνι, Τζάκομο Λεοπάρντι, Τζόρτζιο Βασάνι παίρνουν την σκυτάλη τον 19ο αιώνα και η παράδοση συνεχίζεται στον 20ο αιώνα με συγγραφείς εμβληματικούς όπως ο Ίταλο Σβέβο, ο Λουίτζι Πιραντέλλο και ο Γκαμπριέλε ντ’ Αννούντσιο. Μορφές όπως ο Ουμπέρτο Έκο, ο Αλμπέρτο Μοράβια και o Τζέσαρε Παβέζε, ο Πιερ Πάολο Παζολίνι αλλά και ακόμα πιο σύγχρονοι όπως ο Ντε Πασκάλις, ο Βεκιόνι, η Ρομανιόλο είναι μόνο μερικοί συγγραφείς ενός ατελείωτου καταλόγου όπου δεσπόζουν κορυφαία ονόματα που άφησαν το στίγμα τους και έκαναν την ιταλική γλώσσα να λάμψει στα πέρατα του κόσμου, μια γλώσσα τόσο μουσική και ποιητική. Όλα αυτά τα ονόματα που μόλις αναφέρθηκαν μόνο τυχαία δεν είναι, πρόκειται για ισχυρές και εξέχουσες προσωπικότητες που έλαμψαν και άφησαν παρακαταθήκη, μοναδική κληρονομιά στις επερχόμενες γενιές.

Ένας συγγραφέας στρατευμένος και συνειδητοποιημένος που πλήρωσε με τη ζωή του τις απόψεις του

Ο Πιερ Παόλο Παζολίνι, εκτός από γνωστός και σπουδαίος σκηνοθέτης, υπήρξε και κορυφαίος ποιητής και συγγραφέας και το βιβλίο αυτό έρχεται να το αποδείξει. Πρόκειται για ένα βιβλίο που αποτελεί μια προσωπογραφία της εποχής του και το δικό του θεατρικό σανίδι στήνεται στην πολυαγαπημένη του Ρώμη όπου πέρασε αρκετά χρόνια της ζωής του παρατηρώντας την καθημερινότητα μιας Ιταλίας ταπεινής, πραγματικής, καθημερινής ενώ στα τελευταία του πια γραπτά θα διαπιστώσει και θ’ ανακοινώσει την εξαφάνιση της με τρόπο που συχνά θα ξεσηκώσει θύελλες αποδοκιμασίας και θα δημιουργήσει σκάνδαλο. Απέναντι από την μία σε μια εκκλησία ιδιαίτερα εχθρική στην πρωτοπορία και τις ρηξικέλευθες απόψεις ήδη από την περίοδο της Αναγέννησης και από την άλλη έχοντας ως μόνιμο εχθρό την ιταλική μαφία, η οποία από ό,τι φαίνεται οργάνωσε και την δολοφονία του, ο Παζολίνι υπήρξα μια μορφή επαναστατική σε όλο το φάσμα της ζωής του και πήγε ενάντια στο κύμα και το ρεύμα της εποχής του. Σχεδόν όλες οι ταινίες του περιέχουν κοινωνικά και πολιτικά σχόλια για τα λαϊκά και αστικά στρώματα, τα οποία συμβαδίζουν με τις αρχές του Μαρξισμού, όπως Το θεώρημα και το Το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο.

Μέσα από τα βιβλία του Παζολίνι, ο αναγνώστης θα νιώσει τον παλμό της αέναης και διαχρονικής ιταλικής λογοτεχνίας, η οποία προβάλλει και αναδεικνύει την άστατη ανθρώπινη γεωγραφία που διατρέχει όλους τους αιώνες καθώς οι εποχές μπορεί να αλλάζουν οι άνθρωποι όμως όχι. Οι άνθρωποι παραμένουν ίδιοι, η Ιστορία κινείται μαζί τους και εμείς διαβάζουμε για τις κοινωνικές ανισότητες και ανισορροπίες, παρατηρούμε να κινούνται και να δρουν με όπλο τα συναισθήματά τους, άλλοτε να πίνουν το πικρό ποτήρι της μελαγχολίας και της απόγνωσης και άλλοτε να γεύονται το γλυκό πιοτό της αμαρτίας και της ηδονής δίχως μάλιστα καμία επιφύλαξη και κανέναν όρο. Πρόκειται λοιπόν για ιστορίες και αφηγήσεις βγαλμένες από την ίδια τη ζωή, για ιστορίες με τις οποίες πολλές φορές μπορεί να ταυτιστούμε διότι μέσα σε αυτές βλέπουμε συχνά και τους ίδιους τους εαυτούς μας.

Ο Παζολίνι στα Αλάνια ξεδιπλώνει όλο το ταλέντο του ως κινηματογραφιστής και ηθοποιός καθώς είναι σαν ο αναγνώστης να βλέπει ταινία γυρισμένη στα σοκάκια της Ρώμης όπου κυριαρχεί η παρανομία και η ασυδοσία, μια αλητεία καλώς και κακώς εννοούμενη και ένας πυρετός νέων όπως ο Σγουρομάλλης που ρέπουν συνεχώς προς την παραβατικότητα. Αυτός και οι φίλοι του προσπαθούν να επιβιώσουν σε μια κοινωνία όπου η εξουσία αδυνατεί να αντιληφθεί τα προβλήματα και τα κακώς κείμενα για να τα διορθώσει και η νεολαία στην πραγματικότητα είναι “παντρεμένη” με μια σειρά από αδιέξοδα στα οποία βυθίζεται όλο και πιο πολύ. Είναι μια είδους ηθογραφία της εποχής από αυτές που φιλοτεχνούσε ο Μπρύγκελ την εποχή της πρώιμης Αναγέννησης ή ο Τσώσερ στις περίφημες Ιστορίες του Καντερμπέρυ. Η γλώσσα του Παζολίνι είναι αγοραία και το βιβλίο βρίθει από εκφράσεις του δρόμου και ύβρεις διότι είναι ρεαλιστής και άρα αυτά που μεταφέρει είναι η εικόνα ακριβώς όπως την αντιλήφθηκε ο ίδιος καθώς υπήρξε στενά συνδεδεμένος με τον τρόπο που αυτός ένιωθε τον αγροτικό κόσμο, είναι ο τρόπος που παρατηρεί τον κόσμο του Προλεταριάτου των συνοικισμών της Ρώμης.

Στο βιβλίο θέλει να αποτυπώσει την έλλειψη  φροντίδας για αυτά τα παιδιά, σαν αυτά τα αλάνια να είναι παιδιά ενός κατώτερου Θεού στα οποία δυστυχώς κανείς δεν δίνει σημασία. Δεν είναι διόλου τυχαίο πως το βιβλίο του με το που δημοσιεύτηκε προκάλεσε σκάνδαλο και αρχικά απαγορεύθηκε καθώς πήγαινε ενάντια στα ήθη της εποχής και τα όσα καταθέτει είναι απαγορευμένη ζώνη. Είναι χαρακτηριστικό πως σε μια συνέντευξή που δίνει στη La Stampa την Πρωτοχρονιά του 1975 μιλάει γι’ αυτούς ακριβώς τους συνοικισμούς. “Ήταν ένας κόσμος περιθωριακός και τρομερός στη σκληρότητά του, αλλά διατηρούσε ένα δικό του κώδικα τιμής και γλώσσας ο οποίος δεν αντικαταστάθηκε με τίποτα. Σήμερα τα παιδιά των συνοικισμών τρέχουν με μηχανές και βλέπουν τηλεόραση αλλά δεν ξέρουν να μιλάνε, μόλις που καταφέρνουν να τραυλίζουν πια. Είναι το βασικό πρόβλημα όλου του αγροτικού κόσμου ή τουλάχιστον της κεντρικής και νότιας Ιταλίας”. Να σημειωθεί πως όλοι αυτοί οι χαρακτήρες δεν είναι αποκυήματα της φαντασίας του Παζολίνι αλλά τα παιδιά της διπλανής πόρτας, παιδιά που ζουν ανάμεσά μας αλλά τα οποία όπως οι μαύροι στην Αμερική παραμένουν αόρατα όχι γιατί δεν τα βλέπουμε αλλά γιατί δεν θέλουμε να τα δούμε. Αυτό καθιστά τον Παζολίνι καινοτόμο συγγραφέα και εμβληματική προσωπικότητα του καιρού του.

Απόσπασμα από το βιβλίο «Αλάνια»

«Μα γιατί με συλλάβανε; αναρωτιότανε μην έχοντας ακόμα καλοξυπνήσει. “Πφ, χέστηκα!” Τον κουβάλησαν στην Πόρτα Πορτέζε και του ρίξανε κάτι λιγότερο από τρία χρονάκια – θα ‘μενε μέσα μέχρι την άνοιξη του ’50 για να μάθει να ‘ναι άνθρωπος καλός και χρηστός και χρήσιμος στην κοινωνία»

Διαβάστε επίσης:

Αλάνια: Κυκλοφορεί το πολύκροτο μυθιστόρημα του Πιερ Πάολο Παζολίνι