Με αεροπλάνα και βαπόρια: έκθεση στο 3 137

Το 3 137 με μεγάλη χαρά μετά από την έκθεση με βιβλία καλλιτεχνών “Desk Issues” στην Αθήνα και το Λονδίνο καθώς και  την συνεργασία με την Collective Library στο Dynamo στη Θεσσαλονίκη παρουσιάζει τον αυτοσχέδιο εκδοτικό οίκο “Πολική αρκούδα”.

Η Πολική Αρκούδα αγαπάει τα γράμματα και τις τέχνες, οργανώνεται και συστήνεται περιοδικά στο κοινό-μια φορά ετησίως-προσκαλώντας δημιουργούς, καλλιτέχνες και κάθε είδους επαγγελματίες ή ερασιτέχνες να δημιουργήσουν ένα γλυπτό-βιβλίο εξερευνώντας ένα διαφορετικό θέμα ή μία ιδέα κάθε φορά.

Στις 27 Απριλίου 2014 η Πολική Αρκούδα κάνει ξανά την εμφάνιση της με την έκθεση “Με αεροπλάνα και βαπόρια” που διερευνά το ταξίδι, τη μετανάστευση, τη φυγή, τους διαφορετικούς τόπους που συναντάμε, τα λεωφορεία, τα τραμ, τα τρένα, τα αεροπλάνα και τα βαπόρια. Τα μεταφορικά μέσα πρωταγωνιστούν στην καθημερινότητα μας και συμβάλλουν στην σχέση μας με τον τόπο και τον χρόνο. Επιδρούν στις μετακινήσεις μας μέσα στην πόλη αλλά και παράγουν διαφορετικές ταξιδιωτικές ευκαιρίες και συνθήκες. Τα συγκοινωνιακά δίκτυα δημιουργούν τοποθεσίες και διαμορφώνουν νέες μορφές σύνδεσης μεταξύ περιφέρειας και κέντρου. Ταυτόχρονα, ο τίτλος μας παραπέμπει στην φωνή της Σωτηρίας Μπέλου να ερμηνεύει το ομώνυμο τραγούδι του Διονύση Σαββόπουλου. Η αυθεντική λαϊκή φωνή της Μπέλου δίνει ένα επιπλέον χρώμα στις βαριές μεταλλικές κατασκευές που χρησιμοποιούμε καθημερινά. Μας ενδιαφέρει να δημιουργήσουμε μια μικρή συλλογή από έργα που προτείνουν νοητικές και πραγματικές μετακινήσεις σε τόπους και μη τόπους, λιμάνια  και  τρένα και δημιουργούν στάσεις σε καινούριες ανεξερεύνητες τοποθεσίες. Στην έκθεση συμμετέχουν με νέα και παλιά έργα καλλιτέχνες από τη Γερμανία, την Κύπρο, τη Μεγάλη Βρετανία, τη Ρουμανία, την Τουρκία και την Ελλάδα.

Για την έκθεση “Με αεροπλάνα και βαπόρια” συνεργαστήκαμε με την Kunsthalle Lissabon. Ο Joao Mouraο και ο Luis Silva μας πρότειναν το έργο της Carla Filipe “Τα ξαδέλφια από την Βουλγαρία”. Καλέσαμε επίσης την ανεξάρτητη επιμελήτρια Γαλήνη Νόττι να απαντήσει στον τίτλο αναπτύσωντας τη σκέψη της και έτσι προέκυψε το κείμενο “Welcome to my spaceship, you are beautiful forever”.

‘Welcome to my spaceship, you’re beautiful forever’

Μισέλ Φουκώ, ‘Περί αλλοτινών χώρων’ : ‘Οι οίκοι ανοχής και οι αποικίες αποτελούν δύο ακραίες μορφές ετεροτοπίας, και αν συλλογιστούμε ότι, εν τέλει, το πλοίο δεν είναι παρά ένα κομμάτι που επιπλέει στο χώρο, ένας τόπος χωρίς τόπο, που ζει για τον εαυτό του, που κλείνεται στον εαυτό του και αφήνεται ταυτόχρονα στην απεραντοσύνη της θάλασσας, από λιμάνι σε λιμάνι, από βάρδια σε βάρδια, από οίκο ανοχής σε οίκο ανοχής και φτάνει ως τις αποικίες για να αναζητήσει ό,τι πιο πολύτιμο κρύβουν μες στους κήπους τους, καταλαβαίνουμε γιατί το πλοίο αποτελεί για τον πολιτισμό μας, ήδη από τον 16ο αιώνα μέχρι και σήμερα όχι μόνο το σπουδαιότερο μέσο οικονομικής ανάπτυξης (δεν είναι άλλωστε αυτό το θέμα που με απασχολεί εδώ), αλλά και τη σημαντικότερη πηγή φαντασίας. Το πλοίο είναι η κατεξοχήν ετεροτοπία. Στους πολιτισμούς που δεν υπάρχουν πλοία τα όνειρα στερεύουν, η κατασκοπεία αντικαθιστά την περιπέτεια και η αστυνομία τους πειρατές.’

Στην ταινία του Fellini, Το πλοίο φεύγει, τραγουδιστές όπερας, διευθυντές ορχήστρας, ηθοποιοί, χορευτές, πολιτικοί, μέλη της αριστοκρατίας και φιλότεχνοι ταξιδεύουν με το πολυτελές πλοίο Gloria N. για δώσουν το ύστατο χαίρε στην σπουδαία τραγουδίστρια της όπερας Edmea Tetua και να ρίξουν τις στάχτες της κοντά στο νησί που γεννήθηκε. Το ταξίδι αποχαιρετισμού, αν και εκτυλίσσεται μέσα από κωμικά περιστατικά, φαίνεται να αφήνει πίσω τη belle epoque και να φτάνει στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Με ένα αναστοχαστικό βλέμμα πάνω στην αστική κοινωνία και το χώρο της τέχνης, καταλήγει η κάμερα να στρέφεται στον εαυτό της, να κινηματογραφεί την ίδια την κινηματογράφηση της ταινίας.

Με ταξίδια μπρος πίσω στο χρόνο και στη μνήμη, λίγο πριν, λίγο μετά ή πολύ μετά τον Γ’ Παγκόσμιο Πόλεμο, διαδραματίζεται το La Jetée του Cris Marker, η ιστορία ενός ανθρώπου που τον έχει στοιχειώσει μια παιδική ανάμνηση. Ο τόπος της ανάμνησης είναι η μεγάλη πλατφόρμα του αεροδρομίου Orly στο Παρίσι. Ο κόσμος έχει γκρεμιστεί ή έχει έχει ξαναχτιστεί, ανάλογα με το σημείο στο οποίο αναγκάζεται να επιστρέφει ο πρωταγωνιστής. ‘Οταν του δίνεται η επιλογή, επιστρέφει στον τόπο και το χρόνο της ανάμνησης, στη μεγάλη πλατφόρμα του αεροδρομίου Orly, για να ανακτήσει τον κόσμο της παιδικής του ηλικίας και να βρει τη γυναίκα που ίσως τον περιμένει.

Το Ζεϊμπέκικο του Διονύση Σαββόπουλου ή αλλιώς Με αεροπλάνα και βαπόρια, αναφέρεται στη συνθήκη της μετανάστευσης και του αποκλεισμού ως επακόλουθο ενός πραγματικού ή συμβολικού πολέμου. Στα μέσα του 19ου αιώνα οι χοροί ζεϊμπέκ, ομάδα χορών των ομώνυμων πολεμιστών της Ανατολίας, απλώθηκαν από τα βουνά του Αϊδινίου στη Σμύρνη και πέρα.  Ο ζεϊμπέκικος ήρθε στην Ελλάδα στον 20ο αιώνα μετά την μικρασιατική καταστροφή και την ανταλλαγή πληθυσμών που ακολούθησε. Το ζεϊμπέκικο ενσωματώθηκε στην κουλτούρα του ρεμπέτικου που ήταν τραγούδι του περιθωρίου και άνθησε στις μεγάλες πόλεις, ιδιαίτερα στα λιμάνια. Έγινε ο βασικός χορός του ρεμπέτικου ρυθμού πριν φτάσει στις σημερινή πιο λαϊκή και διαδεδομένη εκδοχή του. Το Ζεϊμπέκικο του Σαββόπουλου μιλάει για τους πρόσφυγες της Σμύρνης, αντηχεί την ευρεία μετανάστευση της δεκαετίας του ‘60, την προσφυγιά, τις πολιτικές διώξεις κατά την περίοδο της δικτατορίας και αναζητά δυνατότητα διεξόδου σε συνθήκες εγκλεισμού.

Κάθε ταξίδι, πραγματικό ή φανταστικό, για λόγους επιθυμίας ή ανάγκης, είναι μια μετατόπιση και μια αναζήτηση. Κάθε προσωπικό ταξίδι είναι ταυτόχρονα συλλογικό, και το αντίστροφο. ‘Κανένας άνθρωπος δεν είναι νησί’.

Γαλήνη Νόττι

-‘Welcome to my spaceship, you’re beautiful forever’: στίχος από το τραγούδι The heart’s a lonely hunter των Thievery Corporation και David Byrne

– Η πρώτη παράγραφος του κειμένου βρίσκεται στο: Μισέλ Φουκώ, Ομιλίες και Γραπτά 1984, Περί αλλοτινών χώρων (διάλεξη στη λέσχη αρχιτεκτονικών μελετών, 14 Μαρτίου 1967). Architecture, Mouvement, Continuité, τεύχος 5o, Οκτώβριος 1984, 46-49. http://biennale1.thessalonikibiennale.gr/pdf/MICHEL_FOUCAULT_HETEROTOPIAS_GR.pdf

-‘Κανένας άνθρωπος δεν είναι νησί’: στίχος από το ομότιτλο ποίημα του John Donne

Κατά την διάρκεια της έκθεσης θα πραγματοποιηθούν επισκέψεις από τα σχολεία τις γειτονιάς.

Συμμετέχουν: Εύα Βλασσοπούλου, Ναταλί Γιαξή, Ορέστης Μαυρουδής, Μάρω Μιχαλακάκου, Cevdet Erek, Carla Filipe, Culpa Nova, Zoe Paul, Dan Perjovschi, Andreas Sell