Η έκθεση Made in the South Bronx αποτελεί τη δημιουργική συνεργασία πέντε καλλιτέχνιδων με βάση το Νότιο Μπρόνξ, η οποία αναπτύχθηκε μέσα από δύο δεκαετίες γειτνίασης, φιλίας και συναδελφικότητας σε μια καλλιτεχνική σκηνή που είναι τόσο ξεχωριστή όσο και δυναμική.
Καλλιτέχνες: Blanka Amezkua, Carey Clark, Linda Cunningham, Mimma Scarpini, Tammy Wofsey
Το 2023 η θρυλική Margarete Roeder Gallery στη Νέα Υόρκη παρουσίασε τις πέντε καλλιτέχνιδες στην έκθεση Bronx Fivefold: Harmonious Convergence, αναδεικνύοντας την ποικιλομορφία της εικαστικής τους έκφρασης, καθώς και τη δημιουργική συνεργασία τους που γεννήθηκε μέσα από 20 χρόνια φιλίας και συναδελφικότητας σε μια καλλιτεχνική σκηνή που είναι τόσο ξεχωριστή και δυναμική.
Επεκτείνοντας αυτή την πολύπλευρη αλληλεγγύη και θέλοντας να μεταφέρουν ένα κομμάτι του Νότιου Μπρονξ στην Αθήνα, οι καλλιτέχνιδες παρουσιάζουν έργα διαφόρων μέσων στην έκθεση Made in the South Bronx. Αποκαλύπτουν τρόπους με τους οποίους η καθημερινή επαφή τους με τη συγκεκριμένη περιοχή της Νέας Υόρκης, ως κάτοικοι της και ενεργοί καλλιτέχνες, επηρέασε την εικαστική τους πρακτική. Τα θέματα τους περιλαμβάνουν τη σημασία της πολιτιστικής κληρονομιάς που μας χάρισαν οι αυτόχθονες πληθυσμοί, την τραγική καταστροφή της ζωής και της φύσης λόγω της ανθρώπινης βιαιότητας, τους μετασχηματισμούς των γειτονιών λόγω των μηχανισμών “αναβάθμισης” και τις προσωπικές αλλαγές στον συναισθηματικό και πνευματικό μας κόσμο που προκαλούνται από την ανησυχητική αλληλεπίδραση με το ταχέως παρακμάζον παγκόσμιο κοινωνικοπολιτικό περιβάλλον.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Με ακαδημαϊκή εκπαίδευση ως ζωγράφος, η δημιουργική πρακτική της Μεξικανοαμερικανής Blanka Amezkua επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από την Μεξικανική λαϊκή τέχνη και κουλτούρα, από το papel picado έως τα κόμικς. Συνδυάζει παραδοσιακές και σύγχρονες τεχνικές, καθώς και κοινωνικο-πολιτισμικές μυθολογίες και φιλοσοφίες για να διατηρήσει τεκμήρια του παρελθόντος στο σήμερα. Τιμώντας τη σοφία των αυτοχθόνων πληθυσμών της Αμερικής, η Amezkua έχει κάνει έρευνα για τα φαρμακευτικά φυτά και τα λουλούδια από το πρώτο βιβλίο ιατρικής που δημιουργήθηκε στη συγκεκριμένη ήπειρο τον Codex de la Cruz-Badiano (1552). Το οπτικό αποτέλεσμα είναι μια σειρά από κομμάτια papel picado αφιερωμένα στο λουλούδι Cempasuchil και την παπαρούνα της Καλιφόρνιας, που δημιουργήθηκαν σε συνεργασία με τον μαέστρο don Rene Mendoza από την Huixcolotla, Puebla του Μεξικού τον Αύγουστο του 2024. Υπογραμμίζοντας τον σεβασμό και τον θαυμασμό των προγόνων της για τη φυτική ποικιλότητα, η Amezkua αποτίει φόρο τιμής στην πολύτιμη γνώση του αρχαίου και του σύγχρονου πολιτισμού του Μεξικού και την ιδιαίτερη συμβολή του στην παγκόσμια τέχνη και επιστήμη.
Η βιντεοεγκατάσταση της Carey Clark περιλαμβάνει στοιχεία που για πολλά χρόνια διερευνά στην τρέχουσα πρακτική της. Το ιδίωμά της περιλαμβάνει τη συγχώνευση διαφορετικών παραστατικών στοιχείων για να μεταφέρει μια πραγματικότητα που δεν υπαγορεύεται από την οπτική παρατήρηση, αλλά συμπυκνώνει τα συναισθήματα και τις αισθήσεις που βιώνονται. Εξερευνώντας ένα νέο σύνολο εικόνων που δηλώνει το μακροχρόνιο ενδιαφέρον της ως παραστατικής ζωγράφου για την απεικόνιση εναλλακτικών ή αστικών τοπίων και πορτρέτων μέσα από μοντάζ διαφορετικών στοιχείων, η Clark παρουσιάζει μια σειρά από ζωγραφισμένες εικόνες της γειτονιάς της στο Μπρονξ σε συνδυασμό με προβολές βίντεο που παρουσιάζουν διαφορετικά μέρη από τα οποία εμπνεύστηκε για τους πίνακές της. Η αλληλοεπικάλυψη μεταξύ των κινούμενων και των ζωγραφικών εικόνων, η αλληλεπίδραση μεταξύ κίνησης και ακινησίας, παραπέμπουν στην ατελείωτη παροδικότητα του κόσμου μας και στις πολλαπλές ταχύτατες ή αργές, θετικές και αρνητικές μεταμορφώσεις, που δημιουργεί – αν και πολλές φορές είναι αόρατες στα μάτια μας και δεν γίνονται αντιληπτές από την άμεση αντίληψή μας.
Το έργο της Linda Cunningham ασχολείται με τον χρόνο, την παροδικότητα και τις αντιφάσεις, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα αρχιτεκτονικά και δομικά απομεινάρια σημερινών και παλαιότερων πολιτισμών. Οι εικόνες της χρησιμοποιούν μια ρευστή, καλλιγραφική γραμμή και μορφή σχεδίασης. Με συναρπαστικές μορφές προκαλεί συχνά το θεατή να δεχτεί το ενίοτε δυσάρεστο περιεχόμενο των έργων της. Στη σειρά South Bronx Waterfront Sagas με μικτή τεχνική, τα υλικά και οι εικόνες της Cunningham συγχωνεύονται, αποκαλύπτοντας μια καταρρακωμένη ιστορία του Νότιου Μπρόνξ, μιας περιοχής που κάποτε ήταν το καταφύγιο για καθαρό αέρα και πράσινο. Τα θέματα που πραγματεύονται είναι οι περιβαλλοντικές ανησυχίες σε σχέση με τη βιομηχανία, την αστική καταστροφή και την απώλεια του φυσικού περιβάλλοντος, καθώς και την αγωνία της για την περιοχή του Μπρονξ που βρίσκεται αντιμέτωπη με τους μηχανισμούς ‘αναβάθμισης’. Οι κάτοικοι της Αθήνας μοιράζονται μια σειρά από παράλληλες ανησυχίες, γεγονός που αποκαλύπτει την καθολικότητα των κοινωνικοπολιτικών στρατηγικών που στοχεύουν σε οικονομικά οφέλη εις βάρος της συνοχής και της οικονομικής ισότητας των κοινοτήτων, καθώς και του περιβάλλοντος και της ιστορίας της περιοχής. Σε άλλη σειρά έργων η Cunningham θίγει τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης, αποτυπώνοντας τους καταστρεπτικούς κυκλώνες που έχουν πλήξει τα τελευταία χρόνια την Αμερική.
Η Mimma Scarpini είναι μια Ιταλίδα καλλιτέχνης που ζει στη Νέα Υόρκη και δημιουργεί με διάφορα εικαστικά μέσα. Το έργο της χαρακτηρίζεται τόσο από ένα αφηρημένο όσο και παραστατικό ιδίωμα, συμμετέχοντας σε έναν διάλογο τόσο με την ευρωπαϊκή παραστατική παράδοση όσο και με την παράδοση της αφηρημένης τέχνης. Το τρίπτυχο σχέδιο σε χαρτί με τίτλο Black Eden παρουσιάζει έναν καμμένο Κήπο της Εδέμ, που, σύμφωνα με την Βίβλο, είχε αρχικά φτιαχτεί από το Θεό ως ένας Παράδεισος για τους ανθρώπους. Το μέσο που χρησιμοποιεί η Scarpini, το κάρβουνο, είναι το ίδιο καμένη οργανική ύλη (ξύλο), εντείνοντας το εννοιολογικό μήνυμα του έργου. Η κυριαρχία του μαύρου εκεί που κανονικά θα επικρατούσε το ζωντανό πράσινο του φυτικού κόσμου υπογραμμίζει το μη αναστρέψιμο κακό που έχει τελεστεί από το ανθρώπινο χέρι. Στο έργο μικτής τεχνικής σε χαρτί Maria Mesa fleeing tear gas at the border, εμπνέεται από τη φωτογραφία του βραβευμένου με Πούλιτζερ Kim Kyung Hoon, όπου μετανάστες τρέχουν να ξεφύγουν από τα δακρυγόνα στα σύνορα με το Μεξικό. Η φωτογραφία αποτυπώνει ένα παράδοξο, το οποίο υπογραμμίζεται από τη χρήση του χρώματος της Scarpini: καθώς η γυναίκα και τα παιδιά της φεύγουν από τα δακρυγόνα, οι σκιές τους φαίνεται να κινούνται προς την αντίθετη κατεύθυνση, σαν να επιστρέφουν στο ίδιο το μέρος από το οποίο προσπαθούν να ξεφύγουν. Αυτή η αισθητική λεπτομέρεια αντικατοπτρίζει βασικά στοιχεία της εμπειρίας των μεταναστών: ενώ φεύγουν από τον κίνδυνο και τις οικονομικές δυσκολίες, αφήνουν πίσω τους τον πολιτισμό και την ιστορία τους – μια ταυτότητα που τους καλεί πίσω, όπως η ακαταμάχητη έλξη του τραγουδιού μιας σειρήνας.
Η τέχνη της Tammy Wofsey προσπαθεί να συμπυκνώσει την ουσία του φυσικού κόσμου μέσα στα όρια του χαρτιού. Το χαρτί λειτουργεί ως αγωγός που δίνει ζωή σε όλα τα τυπώματά της. Η δημιουργική της επιδίωξη καθοδηγείται από τον στόχο να δημιουργήσει μια βαθιά ανθρώπινη σύνδεση με το περιβάλλον μας και να προκαλέσει μια αίσθηση επιβράδυνσης στο πέρασμα του χρόνου. Στη συγκεκριμένη σειρά η καλλιτέχνης τυπώνει μπλε βουνά σε μεγάλο επίπεδο χαρτί, τα χαράζει και τα διπλώνει. Σύμφωνα με την καλλιτέχνιδα, το διπλωμένο χαρτί περιέχει μια μνήμη που δεν μπορεί να σβηστεί, αφηγείται μια ιστορία που μπορεί να αναβιώσει ανά πάσα στιγμή με συγκεκριμένα ερεθίσματα. Οι εικόνες ξυπνούν μνήμες και το αντίστροφο, και οι διασυνδέσεις μεταξύ παρελθόντος και παρόντος ενεργοποιούνται αβίαστα: ο καπνός από τις δασικές πυρκαγιές στην Καλιφόρνια και τον Καναδά σβήνει τις αναμνήσεις της καλλιτέχνιδας στην πατρίδα της, το Κολοράντο, και τη θέα από το διαμέρισμά της στο Νότιο Μπρονξ αντίστοιχα. Ο θεατής μπορεί να πάρει στα χέρια του τα έργα της Wofsey και να τα επεξεργαστεί όπως θα ξεφύλλιζε τις σελίδες ενός άλμπουμ φωτογραφιών γεμάτα αναμνήσεις. Η ίδια ελπίζει το έργο της να δώσει στους θεατές το χρόνο να ‘επιβραδύνουν’, να στοχαστούν, να βιώσουν θετικές αναμνήσεις και να στοχεύσουν σε μια καλύτερη ισορροπία ανάμεσα στον εσωτερικό και τον εξωτερικό τους κόσμο.
Επιμελήτρια: Βασιλική Βαγενού
Κεντρική φωτογραφία θέματος: Blanka Amezkua, installation, papel picado
