Το βιβλίο αυτό είναι ένα σπουδαίο αφηγηματικό επίτευγμα από έναν δεξιοτέχνη του λόγου, από έναν ήρωα του πολέμου που ενώ βρισκόταν στο μέτωπο για χάρη της Γαλλίας, την οποία και υπηρέτησε με αυταπάρνηση για να ευχαριστήσει και την μητέρα του, παράλληλα έγραφε και το άλλο συγκλονιστικό του μυθιστόρημα, την Ευρωπαϊκή θητεία. Πρόκειται λοιπόν για ένα βιβλίο αυτοβιογραφικό και άκρως συγκινητικό, ένα βιβλίο ύμνο στην ιδιαίτερη σχέση μητέρας και γιου και ένα βιβλίο ελεγεία στην ανάγκη του ανθρώπου να υπηρετήσει τα ιδανικά και τις αρχές του αποφεύγοντας όμως όσο είναι δυνατόν να κάνει κακό στον πλησίον του. Ο Γκαρύ είναι ένας πραγματικός βιρτουόζος του λόγου καθώς το μυθιστόρημα αυτό ακουμπά τόσο την αυτοβιογραφία, όσο το αφήγημα αλλά και το μυθιστόρημα.

Ένας εμπνευσμένος συγγραφέας στον πόλεμο

Είναι κρίμα ο Ρομαίν Γκαρί να μην έχει την θέση που του αξίζει στο λογοτεχνικό στερέωμα της γαλλικής εργογραφίας καθώς όπως αναφέρεται και στο επίμετρο από την μεταφράστρια του βιβλίου Μαρία Παπαδήμα – η οποία ειρήσθω εν παρόδω έχει κάνει μία εξαιρετική μετάφραση του βιβλίου και έχει αποδώσει υπέροχα το ύφος του Γκαρύ – ο Γκαρύ παραμένει ανάμεσα στους επιφανέστερους μυθιστοριογράφους έχοντας στην φαρέτρα του πάνω από 30 βιβλία, βιβλία σημαντικά και πολύ ουσιαστικά, βιβλία που διαβάζονται και προκαλούν ποικίλα συναισθήματα γιατί έχουν αγγίξει την φλέβα της αλήθειας. Ο ίδιος ο Γκαρύ υπήρξε μαχητής, αγωνιστής και επιδέξιος στον γραπτό λόγο. Η οικογένειά του, μετανάστες από την Πολωνία που εγκαταστάθηκαν στην Γαλλία, ήταν μια οικογένεια φτωχή πλην τίμια όπως έχει συνηθίσει να λέγεται και πέρασε δύσκολα χρόνια ο ίδιος ως παιδί.

Ο Γκαρύ είναι μία πολυσχιδής προσωπικότητα, μία φυσιογνωμία του αγώνα για ελευθερία, δημοκρατία, ένας αυθεντικός αγωνιστής που διαδραμάτισε κομβικό ρόλο στα γεγονότα υπηρετώντας τόσο ως αεροπόρος κατά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο αλλά και αργότερα ως διπλωμάτης προσφέροντας στο γαλλικό κράτος τις πολύτιμες υπηρεσίες του που για εκείνον ήταν η ύψιστη τιμή. Αυτό το βιβλίο είναι ένα είδους αποτύπωμα της ζωής του, ένα σκιαγράφημα σχετικά σύντομο για όλα αυτά που τον σημάδεψαν, μοιάζει όμως και με μία εξομολόγηση εκ βαθέων όπως έχουν κάνει πολλοί συγγραφείς. Εκείνος όμως την εμποτίζει με την ιδιαίτερη σχέση μητέρας γιου που μας θυμίζει πίνακες της Αναγέννησης, όπου ο Χριστός βρίσκεται δίπλα στην Παναγία και βλέπουμε την λάμψη στα μάτια και των δύο. Αυτός είναι ο Ρομαίν Γκαρύ, ένας ζωγράφος των λέξεων που με την πένα του τιμά την μητέρα και όλες τις μητέρες που έμειναν πίσω περιμένοντας τους γιους τους ζωντανούς να τους φιλήσουν για μία ακόμα ή για μία τελευταία φορά.

Ένα ταξίδι στον κόσμο των λέξεων και της ζωής

Αυτό το βιβλίο του Γκαρύ έδωσε τροφή και στον κινηματογράφο όχι μία αλλά δύο φορές και πως να γινόταν αλλιώς μιας και προσφέρεται με την τρυφερότητα και την επιμονή αλλά και την υπομονή τόσο του ίδιου όσο και της μητέρας του. Η ζωή του Γκαρύ είναι από μόνη της κινηματογραφική, είναι μια ζωή την οποία ξεδιπλώνει ενώπιόν μας και εμείς ως απλοί αναγνώστες παίρνουμε κουράγιο και ανάσες διαβάζοντας πως εκείνα τα χρόνια ένας συγγραφέας διαμορφώνεται μέσα από πραγματικά αντίξοες συνθήκες. Το παράδειγμά του μοιάζει και με εκείνο του Σάλιντζερ που την ίδια ακριβώς εποχή υπηρετεί στην Ευρώπη και γυρνώντας στην Αμερική γράφει τον Φύλακα στη σίκαλη. Ο Γκαρύ ξετυλίγει το κουβάρι των προσωπικών του αναμνήσεων τοποθετώντας τον αναγνώστη εξαρχής σε ρόλο θεατή και εκείνος πετώντας από πάνω με το αεροπλάνο του ζωγραφίζει λέξεις στα σύννεφα με τα οποία άνοιξε διάλογο.

“Πέρα από το πλήθος των γεγονότων αυτών καθαυτών που ξετυλίγει αδιάκοπα μπροστά μας, αλλάζοντας διαρκώς χρόνο και τόπο, των εγκιβωτισμένων ενσταντανέ που ανοίγουν εδώ κι εκεί τρύπες στην αφήγηση, απ’ όπου περνάει το ζωογόνο χιούμορ που ελαφραίνει τις πιο δυστυχισμένες στιγμές της ανθρώπινης ύπαρξης, των φιλοσοφικών στοχασμών που παγώνουν για λίγο την εικόνα, Η υπόσχεση της αυγής δεν είναι ένα “μυθιστόρημα-ποταμός”, αλλά ένας “ποταμός-μυθιστόρημα” που κατεβάζει κορμούς και κλαράκια, κοτρόνες και βότσαλα, υπολείμματα μιας ολόκληρης ζωής” γράφει η Μαρία Παπαδήμα στο επίμετρο και δεν υπάρχει καλύτερη περιγραφή για αυτό το χειμαρρώδες και τόσο φωτεινό μυθιστόρημα, είναι πραγματικά μία λάβα που δεν καίει αλλά ζεσταίνει τις ψυχές μας ενώ αφηγείται γεγονότα που πλήγωσαν την Γηραιά ήπειρο τόσο όσο ποτέ.

Ο Γκαρύ είναι ένας άνθρωπος και ένας συγγραφέας που δεν κρύβεται, δεν φείδεται λόγων αλλά εφορμά στο άρμα της αφήγησης για να καταθέσει όσα τον τραυμάτισαν, τον χαροποίησαν, τον αναστάτωσαν, είναι παρών στις εξελίξεις και οι εξελίξεις δεν του ξεφεύγουν ούτε όταν τις αφηγείται. Γνωρίζει να εντοιχίσει στο μυθιστόρημά του με έναν δικό του ξεχωριστό τρόπο τα συμβάντα τόσο της παιδικής, της εφηβικής ηλικίας όσο και της ζωής του ως στρατιώτης στο μέτωπο και την αντίσταση. Διαβάζοντας αυτό το βιβλίο αποτίνουμε ελάχιστο φόρο τιμής σε έναν λογοτέχνη που ακόμα και στο τέλος δεν λύγισε και έδωσε το δικό του χρώμα στο τέλος του αφήνοντας πίσω ένα μεγαλειώδες έργο και έναν λόγο να τον θυμόμαστε για πάντα.

Αποσπάσματα του βιβλίου

Πάει πολύς καιρός που δεν πιστεύω πια στην έμπνευσή μου, κι αν ονειρεύομαι ακόμη να μεταμορφώσω τον κόσμο σ’ έναν ευτυχισμένο κήπο, τώρα ξέρω πως δεν είναι από αγάπη για τους ανθρώπους αλλά για τους κήπους

Ποτέ η επιθυμία μου να τηρήσω την υπόσχεσή μου και να επιστρέψω μια μέρα στο σπίτι από το μέτωπο δαφνοστεφανωμένο, προσφέροντας έτσι στη μητέρα μου την ευτυχή κατάληξη της ζωής της, δεν είχε βρει πιο χλευαστική απάντηση από αυτήν που πήρα τις ατελείωτες ώρες που σπατάλησα μέσα στον βούρκο

Διαβάστε επίσης:

Ρομαίν Γκαρύ – Η υπόσχεση της αυγής