Εμείς κι ο κόσμος ΙV από την ΚΟΑ στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών

Η «Μεγάλη» Συμφωνία του Φραντς Σούμπερτ, από τις υψηλότερες «κορυφές» του συμφωνικού ρεπερτορίου όλων των εποχών, δεσπόζει στο πρόγραμμα της πρώτης συναυλίας της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών για το νέο έτος.

Η συναυλία πραγματοποιείται την Παρασκευή 15 Ιανουαρίου, στις 20.30 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, υπό τη μουσική διεύθυνση ενός πολύ ιδιαίτερου αρχιμουσικού. Ο, γεννημένος στην Κωνσταντινούπολη Alpaslan Ertüngealp που θεωρείται σήμερα ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της «Ουγγρικής Σχολής» διεύθυνσης ορχήστρας, έχει τόσο συγγενικούς όσο και καλλιτεχνικούς δεσμούς με την Ελλάδα: τους πρώτους λόγω της Ελληνίδας γιαγιάς του και τους δεύτερους χάρη στο Πρώτο Βραβείο που είχε αποσπάσει το 2002 στον Διεθνή Διαγωνισμό «Δημήτρης Μητρόπουλος».

Στο πρόγραμμα της ίδιας συναυλίας, ο εξαιρετικός πιανίστας Τίτος Γουβέλης είναι ο σολίστ στην πρώτη εκτέλεση του εκρηκτικού Δεύτερου Κοντσέρτου του διακεκριμένου Έλληνα συνθέτη Ιωσήφ Βαλέτ.

Η βραδιά θα ξεκινήσει, όμως, με τη Μουσική μπαλέτου από την όπερα «Ιδομενέας» του Μότσαρτ. Ο Μότσαρτ συνέθεσε τον «Ιδομενέα» σε λιμπρέτο του κληρικού Τζιανμπατίστα Βαρέσκο, το καλοκαίρι του 1780 κατά την επιθυμία του Εκλέκτορα της Βαυαρίας Καρόλου Θεόδωρου που του είχε παραγγείλει μία νέα «σοβαρή όπερα» (opera seria) στα ιταλικά. Λίγο πριν από το φινάλε της όπερας που πραγματεύεται τις τραγικές περιπέτειες του βασιλιά της Κρήτης, Ιδομενέα, κατά την επιστροφή του στο νησί του μετά τον πόλεμο της Τροίας, ο Μότσαρτ είχε συμπεριλάβει κι ένα ημιαυτόνομο μπαλέτο, όπως συνηθιζόταν στις γαλλικές όπερες του 18ου αιώνα. Ανατρέποντας ωστόσο την παράδοση που ήθελε αυτό το μέρος να γράφεται από ένα διαφορετικό συνθέτη, ο Μότσαρτ συνέθεσε ο ίδιος το μπαλέτο και μάλιστα ελάχιστες μέρες πριν από την πρεμιέρα της όπερας (τον Ιανουάριο του 1781 στο  Θέατρο της Αυλής του Μονάχου).

Το πρώτο μέρος του Δεύτερου Κοντσέρτου για πιάνο του Βαλέτ  γράφτηκε τη διετία 2006-2008, ώστε μ΄αυτή την αρχική του εκδοχή να μπει στην τελική δεκάδα του διαγωνισμού Queen Elizabeth του Βελγίου (2008). Το 2015 έγιναν οι τελικές αναθεωρήσεις στο δεύτερο μέρος, καθώς και προσθήκες στο φινάλε που αυτονομήθηκε. Το Κοντσέρτο αφιερώθηκε στον Τίτο Γουβέλη, καθώς όπως διευκρινίζει σε σημείωμά του ο Ιωσήφ Βαλέτ, «η παρουσία του υπήρξε καταλυτική στην τελική μορφή του έργου, αφού με δική του παρότρυνση ενέταξα και μια δεύτερη σύντομη καντέντσα στο φινάλε». Τέλος, όπως επισημαίνει ο συνθέτης, το έργο «αποδείχτηκε περισσότερο «αποκαλυπτικό», με την έννοια πως μου φανερώθηκαν δυνατότητες και ποιότητες που δεν είχα φανταστεί, και που λίγο ως πολύ τις θεωρούσα «αινιγματικές», «ανοίκειες» και εξαιρετικά «τολμηρές»».

«Πέραν της αυθεντικής και τέλειας γνώσης της συνθετικής τεχνικής, εδώ συναντά κανείς τη Ζωή σε κάθε της υφή, χρώμα και σκίαση, με κάθε σημασία, μέσα από μία οξεία χάραξη της παραμικρής λεπτομέρειας και έναν υπερεκχειλίζοντα ρομαντισμό, που έχουμε συναντήσει και σε άλλες περιπτώσεις στον Σούμπερτ…». Έτσι σύστηνε το 1840 ο Ρόμπερτ Σούμαν τη «Μεγάλη» Συμφωνία του Φραντς Σούμπερτ. «Απόδειξη ενός ασυνήθιστα μεγάλου ταλέντου» η Ενάτη Συμφωνία γράφτηκε, κατά το πόρισμα νεότερων μελετών, το 1826. Τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς ο Σούμπερτ είχε στείλει την παρτιτούρα της Συμφωνίας στον Σύλλογο «Φίλων της Μουσικής» της Βιέννης με την αντίστοιχη αφιέρωση αλλά η ορχήστρα του Συλλόγου δεν την εκτέλεσε ποτέ δημόσια. Την πρωτοχρονιά του 1839, έντεκα χρόνια μετά τον θάνατο του συνθέτη, ο Σούμαν επισκέφτηκε τον Φέρντιναντ Σούμπερτ, αδελφό του συνθέτη, στη Βιέννη και ανακάλυψε την παρτιτούρα της Ενάτης. Κατόπιν την έστειλε στον Μέντελσον, ο οποίος και έκανε την πρώτη εκτέλεσή της στις 21 Μαρτίου 1839 διευθύνοντας την ορχήστρα Γκεβάντχαους της Λειψίας. ‘Εκτοτε το έργο πέρασε στο Πάνθεον των μειζόνων συμφωνιών. Ο Σούμαν και πάλι, είχε περιγράψει τα χαρακτηριστικά που της χάρισαν το προσωνύμιο «Μεγάλη»: «Η λαμπερή και καινοτόμος ενορχήστρωση, το εύρος και η έκταση της φόρμας, οι εντυπωσιακές εναλλαγές των διαθέσεων, ο εντελώς καινούριος κόσμος, στον οποίο μεταφερόμαστε, όλα αυτά ενδέχεται να κάνουν τον ακροατή να σαστίσει, όπως κάθε αρχική θέαση του ανοίκειου».

ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ ΒΡΑΔΙΑΣ ΜΕ ΜΙΑ ΜΑΤΙΑ

ΒΟΛΦΓΚΑΝΓΚ ΑΜΑΝΤΕΟΥΣ ΜΟΤΣΑΡΤ (1756–1791)
Μουσική μπαλέτου από την όπερα «Ιδομενέας», K.367

ΙΩΣΗΦ ΒΑΛΕΤ (γεν. 1968)
Κοντσέρτο για πιάνο και ορχήστρα αρ.2

ΦΡΑΝΤΣ ΣΟΥΜΠΕΡΤ (1797–1828)
Συμφωνία αρ. 9 σε ντο μείζονα, D. 944 «Μεγάλη»

Σολίστ: Τίτος Γουβέλης, πιάνο
Μουσική διεύθυνση: Alpaslan Ertüngealp

Tης συναυλίας θα προηγηθεί (στις 19:45) δωρεάν εισαγωγική ομιλία για τους κατόχους εισιτηρίων.