Δημήτρης Μπίτος: Καμία μορφή βίας δεν μπορεί να έχει θέση σήμερα στην ανθρωπότητα

Πρόκειται για ένα έργο που γράφτηκε με αφορμή τις τρομοκρατικές επιθέσεις του 2005 στο Λονδίνο, με σκοπό όχι ακριβώς να καταγράψει ιστορικά τα γεγονότα, αλλά να αποκαλύψει το πορτρέτο του σύγχρονου ανθρώπου, που ζει κάτω από μία μεγάλη “προστατευμένη” ευρωπαϊκή στέγη, με τον φόβο της τρομοκρατίας όμως να είναι πολύ κοντά αλλά και μακριά ταυτόχρονα…

Ο Δημήτρης Μπίτος, ο οποίος έχει αναλάβει τη σκηνοθεσία, μας μιλάει για το έργο και τα ζητήματα που θέτει, την τρομοκρατία και τη βία, τους θύτες και τα θύματα…

– Με την ομάδα ΑΣΙΠΚΑ επιλέξατε να παρουσιάσετε το έργο του Simon Stephens, Πορνογραφία, ένα έργο το οποίο γράφτηκε το 2005, στον απόηχο των βομβιστικών επιθέσεων στο Λονδίνο. Γιατί επιλέξατε να παρουσιάσετε αυτό το έργο αυτή τη χρονική στιγμή; Δώδεκα χρόνια μετά τι συνδέει το χθες με το σήμερα;

Επέλεξα αυτό το έργο γιατί κατάλαβα ότι ο Stephens σ’ αυτό το κείμενο δεν ασχολείται τόσο με τις βομβιστικές επιθέσεις που έγιναν στο Λονδίνο το 2005, αλλά με αφορμή αυτό το γεγονός, κάνει ένα δεξιοτεχνικό πορτραίτο των ανθρώπων στο έργο, με αφετηρία πάντα το ανοιχτό «ερώτημα» πόσο υπεύθυνοι-συνένοχοι μπορεί να είμαστε σε κάθε μορφή βίας που συναντάμε γύρω μας. Αυτό λοιπόν για μένα σήμερα είναι το πιο ουσιαστικό και οικουμενικό ερώτημα απέναντι στην κάθε μορφή τρομοκρατίας που έχει εισβάλει στις ζωές μας ανεξέλεγκτα, ιδιαίτερα την τελευταία δεκαετία.

– Ο συγγραφέας παρουσιάζει τα γεγονότα μέσα από τις ιστορίες 7 διαφορετικών ατόμων. Πείτε μας λίγα λόγια για τους χαρακτήρες του έργου, τι συνδέει τις ιστορίες τους; Και πόσο φανταστικοί αλλά και αληθινοί είναι ταυτόχρονα;

Ο Stephens ξεκινάει με ένα πρωτότυπο τρόπο, τα πράγματα σε αυτό το έργο βαίνουν αλλιώς. Οι χαρακτήρες δημιουργούνται από έξω προς τα μέσα, με έναν ανάγλυφο τρόπο σε μια μονολογική κατάθεση και σε ένα χρόνο τελείως απροσδιόριστο. Ο συγγραφέας δεν δίνει ονόματα στους χαρακτήρες αλλά αριθμούς, κι αυτό συμβαίνει κατά τη γνώμη μου για τον εξής λόγο, αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο ότι ο καθένας από αυτούς θα μπορούσε να είναι το θύμα ή ο θύτης της βομβιστικής επίθεσης στο Λονδίνο. Μετρώντας τα 52 θύματα κι εξιστορώντας ένα μίνι βιογραφικό τους, πραγματικό και όχι επινοημένο, χωρίς ονόματα αλλα και πάλι με αριθμούς, ο Stephens αποφασίζει να κλείσει το έργο. Αυτό για μένα ουσιαστικά, όπως και για το θεατή, είναι η αντίστροφη μέτρηση για μια εσωτερική βόμβα που κουβαλάμε όλοι μέσα μας και κινδυνεύει να εκραγεί. Το έργο είναι τόσο καλά δομημένο που αφήνει εσκεμμένα πολλά ερωτιματικά σε ό,τι αφορά τον καθέναν από αυτούς τους χαρακτήρες και αυτό είναι που το κάνει, κατά τη γνώμη μου, ένα αριστουργηματικό θεατρικό έργο.

– Πώς περιγράφει ο Stephens γενικά το κλίμα στη βρετανική πρωτεύουσα εκεινή την εποχή; Συνδέει τρία γεγονότα, τις βομβιστικές επιθέσεις, τους ολυμπιακούς αγώνες και τη μεγάλη συναυλία με αφορμή τη Σύνοδο των G8…

Το Λονδίνο μοιάζει με ένα ατελείωτο λούνα παρκ. Οι άνθρωποι του Λονδίνου έχουν την αίσθηση ότι ο τρόμος δεν θα χτυπήσει την πόρτα τους, ότι είναι πολύ μακριά τους. Το τρομοκρατικό χτύπημα στο Λονδίνο συμπίπτει με τη σύνοδο G8 και τη συναυλία LIVE8 που γίνεται στο Εδιμβούργο κατά της παγκόσμιας φτώχειας. Με αφορμή αυτή τη συναυλία γίνεται η επανένωση των Pink Floyd. Όλα στο Λονδίνο μοιάζουν σαν ένα μεγάλο event κάτω από το οποίο καλύπτονται όλα εκείνα που οι άνθρωποι του Λονδίνου φοβούνται να δουν. Η έκπληξη λοιπόν γι’αυτούς και η φρίκη διαδέχονται την απόγνωση όταν συνειδητοποιούν ότι η Ευρώπη αλλάζει.

– Γιατί ο Stephens έδωσε τον τίτλο Πορνογραφία (Pornography) στο έργο;

Έχω την αίσθηση ότι θέλει να θίξει την πορνογραφική σχέση που έχουμε αποκτήσει με τα γεγονότα που συμβαίνουν γύρω μας, σαν να κοιτάμε πάντα πίσω από ένα τοίχο ασφαλείας και σαν αυτό να μας ωθεί σε έναν εθισμό ασφάλειας και ταυτόχρονα ηδονής απέναντι τους.

– Θα μπορούσαμε να πούμε ότι το έργο είναι ένα πορτρέτο της μεγαλούπολης που λέγεται Λονδίνο… Θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι επίσης γενικά ένα πορτρέτο της Ευρώπης;

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι το έργο αποτελείται από μικρά θραύσματα που συνθέτουν το πορτραίτο του σύγχρονου ανθρώπου. Αν κατανοήσουμε πώς αλλάζουν όλα γύρω μας με ταχύτητα φωτός, η πληροφορία πλέον έρχεται από παντού, η ανάγνωση που κάνουμε στα γεγονότα δεν έχει πλέον αισθησιακό χαρακτήρα αλλά περνάει σε ένα δεύτερο επίπεδο τελείως ανιχνευτικό. Αυτή τη ροπή λοιπόν προς την ταχύτητα που βιώνουμε όλοι σήμερα, ο Stephens την κλιμακώνει και μας δείχνει τα όρια του ανθρώπου μέσα σε αυτή.

– “Αν είχα τη δύναμη, θα έριχνα μια βόμβα σ’ όλα αυτά. Σε κάθε άλογο που βόσκει. Σε κάθε αλουμινένιο υπόστεγο. Σε κάθε δέντρο που έχει γείρει ο αέρας. Σε κάθε κεραία τηλεφωνίας. Σε κάθε νεκροταφείο. Να τα σβήσω όλα από το δέρμα του κόσμου.”. Με αφορμή το αυτό το απόσπασμα θα ήθελα να σας ρωτήσω, πιστεύετε ότι η βία λειτουργεί μέσα μας σαν κάθαρση, μετά από αγανάκτηση; Θα μπορούσε να υπάρχει μια “υγιής” μορφή βίας;

Καμία μορφή βίας δεν μπορεί να έχει θέση σήμερα στην ανθρωπότητα. Όσο υπάρχει η τάση να δικαιολογούμε βίαιες πράξεις τόσο θα μπλεκόμαστε βαθιά στα δίχτυα ενός σύγχρονου Μεσαίωνα.

– Κλείνοντας, θα θέλατε να μας πείτε λίγα λόγια για την ομάδα ΑΣΙΠΚΑ και την πορεία της μέχρι τώρα, αλλά και τα μελλοντικά της σχέδια;

Η ομάδα ΑΣΙΠΚΑ δημιουργήθηκε από εμένα και την ηθοποιό Ειρήνη Δράκου το 2007. Πρωταρχικός στόχος της ομάδας είναι η έρευνα που μας δίνεται η δυνατότητα να κάνουμε με ότι κείμενο καταπιανόμαστε σε μονοπάτια που αφορούν πολύ περισσότερο το υποκριτικό σκέλος αυτής της υπόθεσης, προσπαθώντας να εφεύρουμε καινούργιους τρόπους προσέγγισης ενός έργου. Η δημιουργία μιας παράστασης είναι για μας μια συνεχής διαδικασία που συνεχώς εξελίσσεται. Έτσι και τα μελλοντικά μας πλάνα είναι να συνεχίσουμε το ταξίδι της Πορνογραφίας.

Πληροφορίες παράστασης: Πορνογραφία, του Simon Stephens στο Θέατρο Θησείον | Κυριακή, Δευτέρα και Τρίτη στις 21.30 | Έως 21 Μαΐου