Η έκθεση Art and Sensuality in the Houses of Pompeii περιλαμβάνει 70 έργα, εκ των οποίων είναι δύο ερωτικά μετάλλια από ένα άρμα που ανακαλύφθηκε πέρυσι, μια ερωτική σκηνή ζωγραφισμένη στην οροφή ενός υπνοδωματίου και τρεις τοιχογραφίες από μια ανακαινισμένη κρεβατοκάμαρα σε μια βίλα. Παρουσιάζεται επίσης η τοιχογραφία «Η Λήδα και ο Κύκνος» που ανακαλύφθηκε κατά τις ανασκαφές του 2018, η οποία απεικονίζει τον Έλληνα θεό Δία (Δία) να παίρνει τη μορφή κύκνου και να «παραπλανεί» τη Σπαρτιάτισσα βασίλισσα Λήδα. (TW: Ορισμένες αναγνώσεις του μύθου ερμηνεύουν τη συνάντηση ως σκηνή βιασμού.)

Τα έργα ερωτικής τέχνης ήταν συνηθισμένα σε όλη την Αρχαία Ρώμη και την αυτοκρατορία της. Πολλά  έργα στην Πομπηία απεικόνιζαν τους θεούς της ελληνικής και ρωμαϊκής μυθολογίας σε ερωτικές σκηνές. Ιδιαίτερα, ο Έλληνας θεός Έρως (Έρωτας στις μεταγενέστερες ρωμαϊκές αφηγήσεις) ήταν σύμβολο του πάθους, της γονιμότητας και της δημιουργίας και απεικονίζεται σε πολλά ερωτικά έργα.

Σε αυτούς τους αρχαίους μύθους, το σεξ ήταν αχαλίνωτο. Αυτό το φαινόμενο, συνδέεται με το γεγονός ότι οι αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι είχαν μια μειωμένη αίσθηση αισχρότητας και ντροπής. Επιπλέον, το σεξ δεν συνδέθηκε με τη θρησκεία με επαίσχυντο τρόπο.

A fresco from the House of the Centurion in Pompeii (via Wikimedia Commons)

Αυτό έμελλε να αλλάζει γύρω στον τρίτο αιώνα μ.Χ., όταν ο Χριστιανισμός έγινε η επίσημη θρησκεία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Μέχρι την έκρηξη του Βεζούβιου το 79 μ.Χ., ο Χριστιανισμός είχε ήδη εξαπλωθεί στη Ρώμη.

Στην αρχαία Πομπηία, τα φαλλικά γλυπτά εκτίθονταν στις πινακίδες των καταστημάτων και στους δρόμους και μετατράπηκαν σε γούρια για να φορεθούν στο λαιμό των παιδιών και των βοοειδών, ως φυλαχτά που διώχνουν το κακό.

Τα δωμάτια και οι κήποι των πλουσίων ήταν επίσης στολισμένα με εικόνες θεών που έκαναν σεξ — ίσως ως οιωνός γονιμότητας αλλά και προσπάθειας να δείξουν ότι οι ιδιοκτήτες των σπιτιών ήταν αρκετά μορφωμένοι ώστε να γνωρίζουν την ελληνική μυθολογία-. Επίσης έχουν βρεθεί και μικρότερα αντικείμενα όπως λάμπες φαλλικού σχήματος, που κοσμούσαν τα εορταστικά δρώμενα  διασκεδάζοντας τους επισκέπτες. Οι Ρωμαίοι έδιναν απύθμενη αξία στην ευχαρίστηση, δηλαδή στο φαγητό, το κρασί και το σεξ.

Ωστόσο, δεν συμπεριλήφθηκαν όλοι σε αυτή τη φαινομενικά ελεύθερη προσέγγιση της σεξουαλικότητας, λέει ο Gabriel Zuchtriegel, διευθυντής του Αρχαιολογικού Πάρκου της Πομπηίας.

«Οι άνθρωποι κοιτάζουν τις ερωτικές εικόνες της Πομπηίας και βλέπουν την απελευθέρωση, αλλά η αλήθεια είναι πως και οι αρχαίοι ακολουθούσαν γραπτούς και άγραφους κανόνες», είπε ο Zuchtriegel στον Guardian. «Για παράδειγμα σκεφτείτε την ομοφυλοφιλία… ήταν σίγουρα ανεκτή, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ο τότε κόσμος της πρόσφερε το είδος της συμμετοχής και της αποδοχής που ίσως επιθυμούμε σήμερα».

“Leda and the Swan,” a fresco discovered in a bedroom in Pompeii, shows the mythological Spartan queen and the Roman god Jupiter disguised as a swan. (all images courtesy Archaeological Park of Pompeii)

Στους οίκους ανοχής, ερωτικές σκηνές εμφανίζονταν στους τοίχους ως ένα είδος λίστας διαθέσιμων επιλογών για τους θαμώνες. Η πορνεία ήταν νόμιμη και φορολογούμενη, αλλά η κυβέρνηση συχνά αντιμετώπιζε τους εργαζόμενους του σεξ ως μη πολίτες και υπήρχε ένα στίγμα γύρω από την εργασία.

Εκτός από το Αρχαιολογικό Πάρκο της Πομπηίας, το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στη Νάπολη έχει επίσης επιμεληθεί μια συλλογή ερωτικών αντικειμένων. Μέχρι το 2000, τα 250 κομμάτια που εντάσσονται στην σεξουαλική τέχνη  ήταν κλειδωμένα στο «Secret Room» του μουσείου, το οποίο επέτρεπε μόνο ειδική πρόσβαση και ήταν «λογοκριμένα και φυσικά διαχωρισμένα από τις άλλες συλλογές». Τώρα, οποιοσδήποτε άνω των 14 ετών μπορεί να το επισκεφτεί.

Η έκθεση στην Πομπηία προσφέρει μια ειδική ξενάγηση για παιδιά που εστιάζει στην ελληνική και ρωμαϊκή μυθολογία. Η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 15 Ιανουαρίου 2023.

Mε πληροφορίες από: hyperallergic.com | Κεντρική φωτογραφία θέματος: Sculptures depicting gods were found in the gardens of the wealthy