Γαλλική λογοτεχνία: 4 +1 βιβλία που αξίζει να μας συντροφεύσουν

Η γαλλική λογοτεχνία με τις ιστορίες που πλάθουν οι συγγραφείς που την εκπροσωπούν χαρίζει μέσα στους αιώνες στιγμές μοναδικής αναγνωστικής απόλαυσης στους αναγνώστες. Από την εποχή του Chretien de Troyes τον 12ο αιώνα, που θεωρείται ο πρώτος γάλλος μυθιστοριογράφος μέχρι και το σήμερα, ο γαλλικός λογοτεχνικός κόσμος είναι πλούσιος σε αφηγήσεις παντός τύπου. Είναι μία περιπέτεια εξαίρετου κάλλους, ένας γοητευτικός περίπατος που συνεχίζει να μας συνεπαίρνει.

Ονόματα γνωστά όπως του Choderlos de Laclos, του Stendhal, του La Fontaine, του Flaubert αλλά και ονόματα λιγότερο διάσημα, αν και αναγνωρισμένα, όπως ο Barbey d’Aurevilly, ο Roger Martin du Gard, ο Vivant Denon, ο Alfred de Musset έχουν γράψει τη δική τους μοναδική ιστορία και έχουν χαράξει στη μνήμη μας και στις καρδιές μας δρόμους λέξεων γεμάτους εικόνες και περιγραφές αστείρευτης ομορφιάς και χάρης. Μέσω των βιβλίων και των πρωταγωνιστών τους, οι συγγραφείς ξεδιπλώνουν τις ζωές των ανθρώπων της εποχής τους και μας τις προσφέρουν στο τραπέζι της αναγνωστικής μας πείνας έτοιμες προς “βρώσιν”. Η γαλλική λογοτεχνία του ρεαλισμού, του νατουραλισμού, του ρομαντισμού και τόσων άλλων κινημάτων διαπρέπει με μία σθεναρή πίστη στον ανθρωποκεντρισμό,  μιλώντας ανοιχτά ή έμμεσα για τα πάθη, τις σκέψεις, τους έρωτες, τις αγωνίες του ανθρώπου.

Παρουσιάζονται εδώ βιβλία της γαλλικής σχολής που εκπέμπουν το καθένα τον δικό του παλμό, ανάμεσα στα οποία θα βρείτε και μία πλούσια ερωτική ανθολογία.

Gustave Flaubert, Η γυναίκα του κόσμου, Εκδόσεις Gutenberg

Ο Θάνατος, αυτή η μορφή που μοιάζει να έχει κατατροπώσει κάθε μορφή ζωής και να υπερισχύει πάνω της με κάθε μέσο είναι το κύριο χαρακτηριστικό των γραπτών του νέου σε ηλικία Φλωμπέρ. Την μορφή του θανάτου την παρουσιάζει πιο ισχυρή και από τον ίδιο τον Σατανά, έχοντας υπερνικήσει τα πάντα. Εξάλλου και ο ίδιος ο Σατανάς, αυτός ο δαίμονας που δεν υπολογίζει τίποτε άλλο παρά τον τρόπο με τον οποίο θα παγιδεύσει τον αδύναμο άνθρωπο στα δίχτυα του με την πονηριά του και την ύπουλη καλοσύνη του, στον θάνατο υποτάσσεται υποδεικνύοντας και την δική του αδυναμία να τον αντιμετωπίσει. Ο θάνατος του νεαρού Φλωμπέρ νικάει τα πάντα στο πέρασμά του, είναι μόνος βασιλιάς.

Ο Φλωμπέρ δίνει στον θάνατο μορφή γυναίκας, αδυσώπητη, ανελέητη και κυβερνώσα επί των πάντων. Ο ίδιος πονάει και ο πόνος γίνεται θάνατος, η οδύνη γίνεται χαμός και απώλεια, το δράμα του γίνεται δυσθεώρητο και αβάσταχτο. Εκεί έρχεται η σκέψη του θανάτου σαν η απόλυτη λύτρωση και του χτυπάει την πόρτα και αυτός την ανοίγει για να τον καλέσει στο σπίτι της ψυχής του σαν να μην υπάρχει αύριο. Η Τιτίκα Δημητρούλια γράφει χαρακτηριστικά: «Το έργο του ύφους είναι γι’ αυτόν ένας άρρητος πόνος, ένας πόνος εξιλέωσης σχεδόν, ένας απόλυτος πόνος, ατελείωτος και ανώφελος».

Jean-Michel Guenassia, Το βαλς των δέντρων και του ουρανού, Εκδόσεις Πόλις

Υπάρχουν πολλές απόψεις και εικασίες για τον τρόπο με τον οποίο πέθανε ο μεγαλοφυής Βίνσεντ, έχει υπερισχύσει η αυτοκτονία του γιατί εκτός των άλλων συμβαδίζει και με την ιδιοσυγκρασία του και τις έντονες καταθλιπτικές του τάσεις εκείνη την εποχή. Ο Γκενασιά, στο νέο του βιβλίο, αναπτύσσει μία νέα θεωρία βάσει της οποίας ο θάνατος του Βίνσεντ προήλθε από ατύχημα με εκπυρσοκρότηση όπλου από την ανήλικη κόρη του γιατρού Γκασέ, του γιατρού που θαύμαζε τα έργα του Βαν Γκογκ και ήταν από τους κύριους συλλέκτες της περιόδου εκείνης καθώς είχε στην διάθεσή του πολλούς πίνακες ιμπρεσιονιστών και μετιμπρεσιονιστών.

Η κόρη του γιατρού ήταν σφόδρα ερωτευμένη, καταγοητευμένη από την προσωπικότητα του «τρελού» Βίνσεντ και πως να μην είναι και κατανοούσε τις αδυναμίες του, τις εσωτερικές του ανησυχίες, την ζωγραφική του αγωνία και τον αγώνα του να εξουσιάσει αυτό που έβλεπε κάθε μέρα στον κόσμο έτσι ώστε να το ζωγραφίσει. Αυτό το κορίτσι ήταν η μοιραία γνωριμία του Βίνσεντ, εκείνη που τελικά άθελά της τον οδήγησε σε έναν θάνατο που εκείνον πρωτίστως τον εξυπηρετούσε και τον λύτρωσε πριν εκείνος το πράξει; Ήταν στα αλήθεια μία πράξη που μοιάζει να είχε οργανωθεί για να απελευθερώσει και τους δύο από τα δεινά μιας σχέσης που δεν είχε μέλλον και προοπτική ή ένα πρώτης τάξεως ατύχημα από μια γυναίκα ερωτικά απεγνωσμένη;

Prosper Mérimée, Α. ΜΠ (Μια προσωπογραφία του Σταντάλ) – Stendhal, Τα προνόμια, Εκδόσεις Άγρα

Ο συγγραφέας της Κάρμεν και Κολόμπα, Προσπέρ Μεριμέ γνωρίζει τον γηραιότερο Σταντάλ σε σχετικά μικρή ηλικία και θαμπώνεται από την προσωπικότητα του περίφημου και ένδοξου συγγραφέα του Μοναστηριού της Πάρμας, του Κόκκινου και του Μαύρου και τόσων άλλων αξιομνημόνευτων κειμένων όπως το Περί έρωτος. Φαίνεται να αναπτύσσεται μεταξύ των μία σχέση δασκάλου και μαθητή.

Ο Μεριμέ, με ενθουσιασμό που είναι εμφανής καθ’ όλη την διάρκεια της εξιστόρησης της ζωής του Σταντάλ αλλά και με έντονο το αίσθημα της συγκίνησης για τον ξακουστό συγγραφέα, εμπνέεται από ένα χωρίο της Οδύσσειας για να αναφέρει στην αρχή του κειμένου του πως «τα καθήκοντα τα οποία έχουμε εμείς οι άθρησκοι απέναντι στους νεκρούς μας δεν εξαντλούνται στην εκφορά που τους εξασφαλίζει η πολιτεία». Ψέγει εν ολίγοις και με τρόπο έμμεσο όλους αυτούς που παραμέλησαν να παρευρεθούν στην κηδεία του και δεν τον αποχαιρέτησαν έστω και συμβολικά και τυπικά ως όφειλαν. Και κάπου αλλού σχολιάζει γλαφυρά: «Γράφω λοιπόν ετούτες τις σελίδες προκειμένου να αναπληρώσουν τα όσα δεν κάναμε τότε στην κηδεία του Μπ. (Ανρί Μπελ το πραγματικό του όνομα). Επιθυμώ να μοιραστώ με μερικούς από τους φίλους του τις εντυπώσεις και τις μνήμες μου».

Jean Echenoz, 14, Εκδόσεις Ίκαρος

Στην φιλοσοφία του βιβλίου του Έριχ Μαρία Ρεμάρκ, Ουδέν νεώτερον από το δυτικό μέτωπο ο Ζαν Εσνόζ, ένας εκ των κορυφαίων εκπροσώπων της γαλλικής σύγχρονης λογοτεχνίας, επανέρχεται με ένα βιβλίο αφιέρωμα στον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο, εκατό χρόνια μετά. Ένας πόλεμος που ρήμαξε την Ευρώπη και στοίχισε τη ζωή σε τόσες ψυχές, μία σύρραξη που διήρκησε 5 χρόνια και κατέστρεψε περιουσίες, μνημεία και κυρίως την ανθρώπινη ύπαρξη και την αξιοπρέπειά της. Αναρωτιέται κανείς, θα είναι ο πρώτος ή ο τελευταίος πόλεμος που έλαβε χώρα σε αυτό τον τόσο μάταιο κόσμο που διψάει για αλληλοσπαραγμό και τρέφεται από κακία και εχθρότητα; Δυστυχώς όχι, και μάλιστα, αυτός ο πόλεμος, ο τόσο αιματηρός και διχαστικός θα οδηγούσε, μετά την συντριβή της Γερμανίας και την ταπείνωση που βίωσε, σε έναν ακόμα πιο οδυνηρό πόλεμο που αποτελείωσε ό,τι είχε απομείνει και στιγμάτισε μια για πάντα τον κόσμο του χθες και του σήμερα, τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο.

Ο Εσνόζ, με ωμή αποτύπωση και απεικόνιση των σκηνών του πολέμου μέσα από τα μάτια του Αντίμ και του Σαρλ, μας παρουσιάζει την αλλαγή ζωής των δύο αδερφών και καταδεικνύει πόσο ανώφελος είναι ένας πόλεμος, πόσες πληγές εμφανείς και κρυμμένες ανοίγει και πόσες «λακούβες» ανοίγει στον δρόμο της αρμονικής συνύπαρξης των λαών. Το 14 δεν είναι ένα απλό μυθιστόρημα, είναι μία σύντομη ανάμνηση και καταγραφή όσων συνέβησαν κάποτε στην πολύπαθη αυτή ήπειρο, την Ευρώπη και αποτελεί και ένα συγγραφικό επίτευγμα του Εσνόζ, να μπορέσει δηλαδή να συμπυκνώσει σε τόσες λίγες σελίδες τόσες πολλές πληροφορίες.

Ερωτική Ανθολογία, Amour, Εκδόσεις Αιώρα

Ο έρωτας βρίσκεται στο επίκεντρο αυτής της εξαιρετικά δουλεμένης ανθολογίας όπου παρουσιάζονται συνοπτικά αλλά με αντιπροσωπευτικότητα κείμενα από τους κυριότερους εκπροσώπους της γαλλικής λογοτεχνίας. Θα μπορούσε κάποιος να μιλήσει με όρους αθλητικούς για τα γραπτά μιας αξιοζήλευτης Εθνικής ομάδας, μιας dream team που με τον λόγο της έγραψε ιστορία και άφησε πίσω ένα έργο θαυμαστό. Αυτή η ομάδα είναι πραγματικά η crème de la crème της γαλλικής ιστορίας της λογοτεχνίας και εμείς όλοι απολαμβάνουμε ένα πλούσιο αφιέρωμα με αποσπάσματα από κείμενα συγγραφέων όπως ο Ζολά, ο Σταντάλ, ο Μπαλζάκ και άλλοι εξίσου σημαντικοί.

Αυτή η ανθολογία που περικλείει σκέψεις, απόψεις, ιδέες, νοήματα και συναισθήματα γύρω από τον έρωτα, αυτό το αιώνιο και αθεράπευτο μικρόβιο, είναι ένα φιλόδοξο σχέδιο εμπνευσμένο από την Έφη Κορομηλά και υλοποιημένο από τις εκδόσεις Αιώρα με την συνδρομή νέων μεταφραστών, οι οποίοι κατάφεραν να αποδώσουν με φρέσκια ματιά τις ιστορίες αυτών των μοναδικών Γάλλων δημιουργών. Ο αναγνώστης έρχεται σε επαφή με κείμενα ασύγκριτης ποιητικότητας, ευρηματικότητας και έμπνευσης, κείμενα που έγραψαν την δική τους ιστορία, που ο παλμός τους και η διάρκεια τους στον χρόνο έμειναν αμείωτα και δίχως άλλο σημάδεψαν ανεξίτηλα την ερωτική λογοτεχνία του 20ου  αιώνα.