«Τρωάδες» και «Πάνω, κάτω και πλαγίως», στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης

Με αφορμή τη συμπλήρωση των 92 χρόνων από τη γέννηση του Μιχάλη Κακογιάννη, στις 11 Ιουνίου, το Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης  θα προβάλει τις ταινίες «Τρωάδες» του Ευριπίδη, έργο ορόσημο στην καριέρα του Ιδρυτή του και «Πάνω Κάτω και Πλαγίως», μια διαχρονική σάτιρα της ζωής σε μια μεγαλούπολη.

Τρωάδες

Ο Ευριπίδης έγραψε τις «Τρωάδες» για έναν πολύ συγκεκριμένο λόγο. Νιώθοντας φρίκη από τη σφαγή που διέπραξαν οι Αθηναίοι στη Μήλο, ήθελε – χρησιμοποιώντας τον πόλεμο της Τροίας- να αφυπνίσει τους συγχρόνους του ενάντια στο μιλιταρισμό, στον πόλεμο και στην καταπίεση.

Μετά την πτώση της Τροίας, οι αιχμάλωτες Τρωαδίτισσες περιμένουν να επιβιβαστούν στα πλοία που θα τις μεταφέρουν στην Ελλάδα. Ανάμεσά τους η βασίλισσα Εκάβη που θρηνεί το χαμό των δικών της και της πόλης της και η χήρα του Έκτορα, Ανδρομάχη, που ζει ένα ακόμη δράμα καθώς οι νικητές δολοφονούν το μικρό της γιο. Κι ενώ ο Μενέλαος συναντά την άπιστη Ελένη που υπήρξε η αφορμή αυτού του πολέμου, η μάντισσα Κασσάνδρα προφητεύει τα δεινά που περιμένουν τους νικητές κατά την επιστροφή τους στην πατρίδα.

Έργο επίκαιρο την εποχή που γράφτηκε  415 π. Χ, επίκαιρο στη δεκαετία του `70 που πρωτοπροβλήθηκε στο Φεστιβάλ των Κανών, επίκαιρο και σήμερα σε μια εποχή όπου οι αξίες και η ταυτότητα τελούν υπό αμφισβήτηση.

Ο Ευριπίδης στο έργο αυτό, για πρώτη φορά στη δραματουργία του, δεν βλέπει το θέμα και από τις δύο πλευρές ταυτόχρονα. Δίνει λόγο στους ηττημένους και καταγράφει τον επίμονο θρήνο τους. Ο Κακογιάννης χειρίζεται, με βάση το έργο αυτό, ένα από τα αγαπημένα ευριπίδεια θέματα που είναι η εναλλαγή ρόλων: πώς δηλαδή μεταμορφώνονται οι θύτες σε θύματα, πώς οι εξουσιάζοντες δίνουν τη θέση τους στους πρώην καταπιεσμένους σε μια συνεχή αλληλοδιείσδυση ταυτοτήτων και ανακατάταξη αξιών. Πίσω από το φρικαλέο πεδίο καταστροφής που δημιούργησε ο πόλεμος, παρουσιάζει τη μεταμόρφωση των ευγενών γυναικών της Τροίας σε απλές θρηνοδούς, τις άλλοτε υπερήφανες και απρόσιτες Τρωάδες σε ικέτιδες. Οι ήρωες Έλληνες που κέρδισαν τον πόλεμο, κυριαρχημένοι από το πάθος της αντεκδίκησης αλλά και από το αίσθημα της απόλαυσης μιας «βρώμικης» νίκης (για μια Ελένη…) περνούν σε μια ζωώδη κατάσταση και φέρονται με βαρβαρότητα.

«Ο Ευριπίδης, γράφει ο Μιχάλης Κακογιάννης, ακόμη κι αν επρόκειτο να πληρώσει με εξορία το κουράγιο του, τόλμησε να βγάλει μια κραυγή εξέγερσης. Φτιάχνοντας αυτήν την ταινία, ήθελα να ταυτίσω τη δική μου κραυγή με τη δική του, επειδή και σήμερα πρέπει να αφυπνισθούν οι άνθρωποι…

Όταν ανέβασα τις «Τρωάδες» στην Αμερική, οι εφημερίδες έγραψαν ότι μέσα από την τραγωδία αυτή βλέπουμε τις σημερινές τραγωδίες, την τραγωδία της Χιροσίμα. Όταν ανέβασα τις «Τρωάδες» στο Παρίσι, μίλησαν για την Αλγερία.

Όταν η Ανδρομάχη φωνάζει: «Έλληνες, έχετε βρει τρόπους να βασανίζετε που δεν είναι ελληνικοί»… το μήνυμα δεν ξεφεύγει από κανένα σύγχρονο κοινό αφού η λέξη «Έλληνας» αυτόματα μεταφράζεται στη συνείδησή του, ανάλογα με τις ενοχές του. Το ανελέητο κατηγορώ (από τον Ευριπίδη) της ελληνικής βαρβαρότητας  έχει σαν άμεσο αντίβαρο την ιδεαλιστική του εκτίμηση για το τι θα έπρεπε να αντιπροσωπεύει  η Ελλάδα και, κυρίως, για το τι θα  έπρεπε αυτή να αντιπροσωπεύει τη στιγμή που ανέβασε τις «Τρωάδες». Αλλιώς θα έπρεπε να πνιγεί η φωνή του σε μια θύελλα εθνικιστικής αγανάκτησης ή, τουλάχιστον, θα είχε τιμωρηθεί εκ των υστέρων. Προφανώς, είχε ακόμα κάποιες ελπίδες… Ο Ευριπίδης εξέφρασε τους φόβους του εκθέτοντας τις σάπιες ρίζες της κοινωνικής ανισότητας, του ρατσισμού, της πολιτικής φιλοδοξίας, της πνευματικής αλαζονείας, του θρησκευτικού δογματισμού. Κι αν η φωνή του ηχούσε παράταιρα στα εφησυχασμένα αυτιά των κριτικών του, αναδρομικά δεν άργησε να θεωρηθεί ως προφητική.

Το Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, με την ευκαιρία της προβολής των “Τρωάδων”  σημειώνει ιδιαίτερα τα επίκαιρα λόγια του ίδιου του μεγάλου σκηνοθέτη:

«Για μένα, το θέμα είναι να συνειδητοποιήσει κάθε Έλληνας τι έφερε το φασισμό και πώς λειτουργεί ο φασισμός σ΄ αυτήν την ίδια τη ζωή … πάντα υπήρχε φασισμός ακόμα και στις  απλές καθημερινές λειτουργίες. Υπάρχει φασισμός πολλές φορές στις σχέσεις των ανθρώπων. Αν δεν  τον ξεριζώσουμε δεν θα πάμε μπροστά.

Ο μόνος τρόπος είναι η αυτοκριτική σε βάθος, όπως έκαναν οι αρχαίοι Έλληνες στα έργα τους, στις τραγωδίες. Να βαρέσουμε αλύπητα τον εαυτό μας, για την ακούσια συνεργασία μας σε ένα σωρό εγκλήματα. Γιατί η αδιαφορία καμιά φορά, η αδράνεια, είναι και αυτή έγκλημα. Κι από εκεί και πέρα θα βρούμε πολλά μέσα μας.»

«Τρωάδες» (1970 -1971)

Διάρκεια: 111`

Σκηνοθεσία: Μιχάλης Κακογιάννης

Σενάριο: Μιχάλης Κακογιάννης από την ομώνυμη τραγωδία του Ευριπίδη

Φωτογραφία: Άλφιο Καντίνι

Σκηνικά – Κοστούμια: Νικόλας Γεωργιάδης

Διανομή: Κάθριν Χέμπορν, Βανέσα Ρέντγκρεϊβ,  Ζενεβιέβ Μπιζώλντ, Ειρήνη Παπά, Πάτρικ Μαγκί, Μπράιαν Μπλεσντ

Η ταινία είναι στα αγγλικά με ελληνικούς υπότιτλους

Τρίτη 11 Ιουνίου 2013, στις 18:00

με ελεύθερη είσοδο για το κοινό

***

Πάνω Κάτω και Πλαγίως

Κεντρικό θέμα του «Πάνω Κάτω και Πλαγίως» είναι

 αυτό το απερίγραπτο μωσαϊκό της ζωής στη σύγχρονη Αθήνα

Μιχάλης Κακογιάννης

Το «Πάνω Κάτω και Πλαγίως» είναι κωμωδία υποδόρια, κατά κάποιον τρόπο, που εμπεριέχει όλη τη φρίκη που ζούμε καθημερινά σ` αυτήν την πόλη: από την αγωνία του να βρεις ταξί ως τις τρομοκρατικές ενέργειες. Δεν αφήνει τίποτα απ` όσα μας απασχολούν χωρίς να το σχολιάσει. Οι ανθρώπινες σχέσεις, οι εντάσεις και η έννοια της συμφιλίωσης βρίσκονται κάτω από τη συνεχή καταγραφή του φακού της κινηματογραφικής μηχανής, προβάλλοντας καταστάσεις άλλοτε οργιώδεις και άλλοτε λυτρωτικές.

Μια σειρά από εξωφρενικά γεγονότα που συμβαίνουν μέσα σε ένα εικοσιτετράωρο στη σύγχρονη Αθήνα και στα οποία συμμετέχουν λυρικές καλλιτέχνιδες, ναύτες, ταξιτζήδες και τραβεστί, η 17 Νοέμβρη και η… Μαρία Κάλλας, έχουν σαν αποτέλεσμα να φέρουν πιο κοντά μια μητέρα στον έφηβο γιo της.

Ο κριτικός Byron Ayanoglu στο περιοδικό “Now” του Καναδά (Τορόντο) γράφει για την ταινία «Πάνω Κάτω και Πλαγίως»:  “Η συνδυασμένη επίθεση αυτού του υποψήφιου για Όσκαρ (για τον Ζορμπά, το 1964) σκηνοθέτη, και της επί μακρόν πρωταγωνίστριάς του, της πρώτης τραγωδού Ειρήνης Παπά, αποτελεί μια δύναμη που στην πατρίδα μου κανείς δεν της αντιστέκεται. Αυτοί οι δύο είναι θεοί σε μια χώρα που λατρεύει τον Θέσπη. Όταν αυτοί μιλάνε, οι Έλληνες ακούνε.

Το έργο αναγκάζει τους έντιμους Έλληνες να κάνουν μια διπλή βουτιά στους ηθικούς τους εφιάλτες. Αυτό καθρεφτίζεται στους ίδιους τους πρωταγωνιστές, όταν αποκαλύπτεται η φάρσα και ανακαλύπτουν ο ένας τον άλλο. Με τις αναφορές του σκηνοθέτη στην πανταχού παρούσα τραγωδία, ακόμη και μέσα στο πλαίσιο της ελληνικής κωμωδίας, καθώς και με τα θαυμάσια πορτραίτα του, σκιαγραφεί την σημερινή φρενήρη και χαοτική πραγματικότητα.”

«Πάνω Κάτω και Πλαγίως» (1992)

Διάρκεια: 100`

Σενάριο – Σκηνοθεσία: Μιχάλης Κακογιάννης

Φωτογραφία: Ανδρέας Σινάνος

Μουσική: Στέφανος Κορκολής

Τραγουδούν: Λεωνίδας Βελής, Χρήστος Δάντης

Στίχοι: Μιχάλης Κακογιάννης

Σκηνικά – Κοστούμια: Γιάννης Μετζικώφ

Ήχος:  Μαρίνος Αθανασόπουλος

Μοντάζ: Μιχάλης Κακογιάννης και Βασ. Συρόπουλος (εικόνα) Τ. Χατζής (ήχος)

Διανομή: Ειρήνη Παπά, Στράτος Τζώρτζογλου, Πάνος Μιχαλόπουλος, Ελένη Γερασιμίδου, Γιώργος Παρτσαλάκης, Αντώνης Ζαχαράτος, Έλντα Πανοπούλου, Τζων Μοδινός, Τάκης Ζαχαράτος, Γιάννης Ζουγανέλης, Γιάννης Μπέζος, Χρήστος Ευθυμίου, Ακίνδυνος Γκίκας, Μαρία Κανελλοπούλου

Τρίτη 11 Ιουνίου 2013, στις 22:00

με ελεύθερη είσοδο για το κοινό

Στάθμευση στο εμπορικό κέντρο athensheart

Οι  θεατές των παραστάσεων του ΙΜΚ δικαιούνται δωρεάν στάθμευση στο Parking του εμπορικού κέντρου Athens Heart από Δευτέρα έως Σάββατο από τις  08:00 – 22:00.

Από τις 22:00 έως τη 01:00 η χρέωση είναι 2,5€ και 1€ για κάθε επιπλέον ώρα στάθμευσης μετά από τη 01:01.

Τις Κυριακές οι θεατές των παραστάσεων του ΙΜΚ θα επιβαρύνονται  με 2,5€ για χρήση του parking από τις 10:00  έως 01:00. Από τις 01:01πμ  θα επιβαρύνεται με κόστος 1€ για κάθε επιπλέον ώρα.