Πιστές στις εκδόσεις βιβλίων με κύρος και υψηλή αισθητική, οι εκδόσεις Ίκαρος εξέδωσαν ένα μυθιστόρημα όπου η μνήμη επιβιώνει, η μνήμη τιμάται για αυτούς που έδωσαν τη ζωή τους σε έναν από τους πιο αιματηρούς πολέμους. Έχουν πάνω από εκατό χρόνια από το τέλος του λεγόμενου Μεγάλου πολέμου, εκεί όπου χάθηκαν εκατομμύρια ζωές και οι πληγές είναι ακόμα ανοιχτές ενώ όπως επιβεβαιώνει και η συγγραφέας με την αφήγησή της τέτοια γεγονότα εμπνέουν. Το βιβλίο αυτό είναι ένας φόρος τιμής σε όσους θυσίασαν τη ζωή τους και πολέμησαν στα διάφορα μέτωπα, είναι ένα βιβλίο που αναφέρεται σε συγκεκριμένες μάχες και μέσα από επιστολές των στρατιωτών γινόμαστε μάρτυρες για τα όσα βίωσαν από κοντά αλλά και για τις σχέσεις μεταξύ των. Η Άλις Γουίν τολμά να ανοίξει το ζήτημα της ερωτικής σχέσης μεταξύ στρατιωτών, κάτι που δεν είναι ευρέως γνωστό ωστόσο είναι ανθρώπινο και πολύ ρεαλιστικό. Με ειλικρίνεια και σεβασμό στις προσωπικότητες των ανθρώπων, το βιβλίο εστιάζει στην αγάπη μεταξύ των ανδρών στρατιωτών, στο πάθος και την έλξη.
Στη δίνη ενός τραγικού πολέμου όπου ο έρωτας και η αγάπη μπορούν και επιζούν
Είναι γεγονός πως ο πόλεμος αυτός, ο οποίος και διήρκησε τέσσερα χρόνια από το 1914 έως το 1918 στοίχισε τη ζωή σε πολλά αθώα θύματα, εκατομμύρια άνθρωποι έμειναν χωρίς στέγη, πόλεις έγιναν ερείπια και ένας κόσμος που δεν θα ήταν ποτέ πια ο ίδιος αφού χάθηκε όλη η γιορτινή ατμόσφαιρα της belle époque. Η ιστορία των στρατιωτών που καταγράφεται εδώ είναι μόνο ένα instantané μιας ολέθριας σύγκρουσης που άφησε πίσω της έναν αιματοβαμμένο κόσμο να προσπαθεί να ορθοποδήσει και να ανακάμψει. Απλά επιβεβαιώθηκε αυτό που έγραφε τόσο δίκαια ο Πωλ Βαλερύ πως πόλεμος είναι όταν αλληλοσκοτώνονται άνθρωποι που δεν γνωρίζονται μεταξύ τους, επειδή κάποιοι άλλοι, που γνωρίζονται καλά μεταξύ τους, δεν κατάφεραν να συνεννοηθούν. Οι αναφορές σε απώλειες είναι στην καθημερινότητα των στρατιωτών και διαπιστώνουμε πως τόσο ο Έλγουντ όσο και ο Γκοντ, εκ των πρωταγωνιστών και εραστών στο βιβλίο, ανταλλάσσουν μηνύματα και αλληλογραφία όπου ο πόνος και η θλίψη είναι χαρακτηριστικά. «Αγαπητέ Έλγουντ, υποθέτω πως τα ‘μαθες για τον Μέιτλαντ. Τις προάλλες, ξέρεις, σκοτώθηκε κι ο Σάντις · ακόμα δεν έχω μάθει πώς. Ελπίζω με ανδρεία και γενναιότητα. Το δικό μου τραύμα, ψηλά στο πόδι, δεν είναι σοβαρό · δεν είναι τίποτα σε σύγκριση με ό,τι έπαθαν οι υπόλοιποι».
Η Άλις Γουίν περιγράφει γλαφυρά και πολύ ωμά τις απώλειες των ανθρώπων, τα συναισθήματά τους, τις αγωνίες τους, τις ανησυχίες τους, τα έντονα σκιρτήματα της καρδιάς και της ψυχής τους μέσα σε μία περίοδο έντονων αναταράξεων. Είναι γεγονός δε πως η φρίκη του πολέμου προκαλεί μια συγκλονιστική κρίση συνείδησης στους Ευρωπαίους που αμφισβητούν το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Έχουμε άρνηση των παραδοσιακών αξιών, φυγή στο παράλογο, αμφισβήτηση της κατεστημένης κοινωνικής τάξης των ελίτ και αναζήτηση εξόδου από το αδιέξοδο με μία τάση στην γενική ανατροπή (κάτι που εκφράζεται και μέσω του σουρεαλισμού). Η Άλις Γουίν σε αυτό το πρώτο της μυθιστόρημα εγγράφει στη συλλογική συνείδηση μια άλλη πλευρά του πολέμου όπου κυριαρχεί η αβεβαιότητα στους κόλπους των στρατιωτών και κυρίως επικεντρώνεται αποδεικνύουν αυτό που έλεγε κάποτε και ο Γερμανός καγκελάριος Φον Μπίσμαρκ και το οποίο αποδείχθηκε προφητικό: “Αν ξαναγίνει πόλεμος στην Ευρώπη, θα ξεκινήσει από κάποια ανοησία στα Βαλκάνια”.
Η Άλις Γουίν κινείται στα βήματα συγγραφέων όπως ο Έριχ Μαρία Ρεμάρκ ή ο Σεμπάστιαν Μπάρρυ, οι οποίοι και κατέγραψαν στα δικά τους βιβλία τον όλεθρο και την ανθρώπινη οδύνη. Είναι χαρακτηριστικό πως όσοι επέζησαν του πολέμου, όπως ο Στρατής Μυριβήλης για παράδειγμα ή όσοι έμειναν πίσω λόγω ανικανότητας, όπως ο Μαρσέλ Προυστ, πήραν μολύβι και χαρτί για να διαδώσουν την ανάγκη ο πόλεμος να σταματήσει και να επανέλθει η λογική και η σύνεση στις καρδιές των αντιμαχόμενων. Προφανώς, κάτι τέτοιο δεν στέφθηκε από επιτυχία αφού η δύναμη του πολέμου υπερισχύει της αγάπης και της συμπόνιας. Ο Πρώτος Παγκόσμιος πόλεμος υπήρξε δυστυχώς ο προθάλαμος για τα όσα θα επακολουθούσαν σε μία άρρωστη ήπειρο πνιγμένη και βουτηγμένη στο διχασμό και την απελπισία. Μέσα από συγγράμματα σαν και αυτό, θα μαθαίνουμε ή θα πρέπει να μαθαίνουμε για τα λάθη του παρελθόντος για να μην τα επαναλάβουμε στο μέλλον. Γιατί πόλεμος σημαίνει όλεθρος και επιστροφή στο κακό παρελθόν. «Η Σύμβαση της Χάγης σκοπό είχε να κάνει τους πολέμους λιγότερο πιο κτηνώδεις, τη διεξαγωγή τους πιο ανθρώπινη. Είχαμε φτάσει να πιστεύουμε πως μπορούσαμε να πολεμάμε με πιο ανθρωπιστικό τρόπο».
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Η Άλις Γουίν μιλά για τους δικούς της πρωταγωνιστές όπως ο Στρατής Μυριβήλης μιλάει για τον στρατιώτη Κωστούλα, έναν στρατιώτη εθελοντή. Πρόκειται για έναν ανώνυμο ήρωα με πίστη στην πατρίδα, ο οποίος φεύγει για το μέτωπο και στα γραπτά του καταγράφει τον ανήσυχο κόσμο της ψυχής του και τη φοβία του για το αν αυτή η εκστρατεία προς το άγνωστο άξιζε τελικά τον κόπο. Σαν τον Κωστούλα όμως είναι άπειροι αυτοί που βίωσαν την βαρβαρότητα και τον αλληλοσπαραγμό του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, ενός άδικου πολέμου που οι άνθρωποι πλήρωσαν με την ζωή τους για ιδανικά βαμμένα με αίμα και δίχως μια πραγματική ελπίδα για ειρήνη, η ειρήνη κενό γράμμα άνευ περιεχομένου και η ζωή τους μία παρτίδα παιγμένη στο σκάκι. Ο Έλγουντ και ο Γκοντ, όπως και τόσοι άλλοι ανώνυμοι και άγνωστοι στρατιώτες, είναι οι αφανείς ήρωες ενός πολέμου που έμεινε στην ιστορία για την βιαιότητά του. Η Άλις Γουίν καταφέρνει να αιχμαλωτίσει την προσοχή του αναγνώστη και να τον επαναφέρει πίσω σε ένα παρελθόν που όμως παραμένει πάντα στις μνήμες μας με την ελπίδα κάτι τέτοιο να μην επαναληφθεί ποτέ σε κανένα σημείο του κόσμου.
Απόσπασμα από το βιβλίο “In Memoriam”
«Έχουμε καταδικάσει όλο τον κόσμο με την πρόοδό μας, με την τεχνολογία μας που θα βελτίωνε τόσο τις ζωές τους · και τώρα οι Αλγερινοί φαντάροι πεθαίνουν στα λασπωμένα βέλγικα χαρακώματα πνιγμένοι από τα ίδια τους τα λιωμένα σωθικά…Κι εγώ…»
Διαβάστε επίσης:
Άλις Γουίν – In Memoriam: Βιβλίο για τις καταστροφικές συνέπειες του πολέμου
