Πηνελόπη Φλουρή: Προσπαθώ να φανταστώ τον Φραντς Κάφκα όταν γράφει επί 9 μέρες το γράμμα στον πατέρα του

«Κωπηλατώ ιππεύω κολυμπώ, κι αν το κεφάλι στα πόδια…»

Επιστρέφω κι ανατρέχω, λίγο πριν την έναρξη των παραστάσεων, στα ημερολόγια, στα όνειρα, στις επιστολές του Φραντς Κάφκα γιατί γνωρίζω πως τίποτα δεν έχω κατακτήσει και θέλω να επιστρέψω στο σημείο μηδέν. Στο σημείο που δεν έχω καμία βεβαιότητα για το ποιος είναι ο Κάφκα ή για το ποιο είναι το σύμπαν αυτό που ονοματίζουμε “Kαφκικό”. Κι όσο πλησιάζει η πρεμιέρα τόσο πιο πολύ ανακαλώ τη διαδικασία και τη διαδρομή με όλους τους συνεργάτες και τα υλικά. Σκέφτομαι όλα όσα δεν υπάρχουν στην τελική παράσταση αλλά καθορίζουν το σύμπαν που δομήσαμε. Σκέφτομαι τα κομμένα κειμενα, τις κομμενες φράσεις, τα κομμένα ηχοτοπια και τις μουσικές, τα βίντεο, όλες τις σκηνές από την πρόβα που μετουσιώθηκαν σε κάτι άλλο…

Ανατρέχω σε όλα για να επιβεβαιώσω πως τίποτα δεν έχει χαθεί και τίποτα δεν έχουμε αφήσει, ακόμα κι αν οι θεατές δεν τα ακούσουν δεν τα δουν, δεν τα γευτούν εμφανώς. Καταλαβαίνω πιο πολύ από ποτέ πως η διαδικασία της παράστασης είναι μια μυστική συνενοχή, μια συνάντηση όλων των συντελεστών που αποσκοπεί στην πύκνωση του χρόνου και του χώρου σε μια εκρηκτική κατάσταση όπου όλα τα υλικά συνυπάρχουν για να μοιραστούν σε όσους έλειπαν από αυτή την διαδικασία. Στους θεατές.

Τις τελευταίες μέρες προσπαθώ να φανταστώ τον Φραντς Κάφκα, το βλέμμα του, τον χτύπο της καρδιάς του όταν γράφει επί 9 μέρες το γράμμα στον πατέρα του, μετά τον καυγά τους. Γράφει στον άνθρωπο που «όρισε τόσο ασφυκτικά το μέλλον του», στον πατέρα του, ένα γράμμα που δεν του δίνει ποτέ. Αυτό το γράμμα, σήμερα, εμείς το κρατάμε στα χέρια μας και προσπαθούμε να αποκωδικοποιήσουμε μέσω αυτού, ολόκληρο το καφκικό έργο του. Επιθυμούμε να βρεθούμε στο μυαλό, στον ψυχισμό του Φραντς .

Αισθάνομαι πως μέσα από το γραμμα, ο ίδιος φτάνει στην απόλυτη παραδοχή της ευθραυστότητας του, της ευαλωτότητας του, του φόβου και της ενοχής τα οποία γίνονται τα λογοτεχνικά του όπλα. Παραδέχεται τη συντριβή του από την πατρική φιγούρα, παραδέχεται πως συνθλίβεται, καταθλιβεται από αυτήν κι αναζητά την λύτρωση, τη διαφυγή του. Το «Γράμμα στον πατέρα» είναι μια προσωπική αυτο-ανάλυση που αναζητά τη δικαίωση, την αθώωση σε μια δίκη που εκκρεμεί ανάμεσα στον ίδιο και τον άνθρωπο που του δίνει εντολές. Στο «Γράμμα στον πατέρα» ο Φραντς  Κάφκα χορεύει τις νύχτες με δαίμονες του, ονειρεύεται και καταγραφει, γράφει για να βρει ταυτότητά του, ανασυνθέτει τον θρυμματισμένο εαυτό μέσω της γραφής. Γράφει για να ξεφύγει από την μορφή του Πατέρα, αλλά παραδέχεται πως δεν τα καταφέρνει…

«Τα γραπτά μου είχαν να κάνουν μέ σένα. Εγώ θρηνούσα μέσα σε αυτά ό,τι δε μπορούσα να θρηνήσω στην αγκαλιά σου. Ήταν ένας σκόπιμα παρατεταμένος τρόπος να σε αποχαιρετώ». 

Ταυτιζόμαστε με το Κάφκα στο υπαρξιακό του άγχος και αδιέξοδο, ταυτιζόμαστε με αυτά τα σκοτάδια, με τα αναπάντητα του είναι του, με την ανάγκη του για λίγη αποδοχή και ενθάρρυνση. Κάπου θα συναντήσουμε τον δικό μας πληγωμένο εαυτό – παιδί που αναζητά την αθώωση και την δικαίωση του σε αυτόν τον κόσμο.

Κάνω μια αναδρομή της διαδικασίας. Σκέφτομαι τον κάθε συνεργάτη χωριστά, τις λέξεις, τις συζητήσεις, τα βλέμματα, τους ήχους. Θυμάμαι στις πρώτες συναντήσεις μας, παθιασμένοι όλοι να φέρουμε πληροφορίες για τον Κάφκα, για το έργο του, για το Γράμμα τον πατέρα, για την ζωή του. Θυμάμαι να σκέφτομαι σε πρώτες συναντήσεις, πόσο παράξενο είναι τώρα αυτό, εμείς να να αφαιρούμε κείμενο. Πώς μπορούμε να κόψουμε από αυτό το κείμενο; ‘Και να διαφωνούμε και να συμφωνούμε και να παθιαζόμαστε. Και σήμερα σκέφτομαι πως όλα είναι εδώ. Είτε ειπωθούν είτε όχι. Και κάθε τόσο ξεπηδούν φράσεις  στον ύπνο μου «είμαι ένα κλουβί σε αναζήτηση πουλιού». 

Τι ωραία φράση! Τι ωραία φράση!

Οι συνεργάτες μου κι εγώ βουτηξαμε στην παγωμένη θάλασσα μέσα μας και θελήσαμε να φτιάξουμε ένα απόλυτο σκοτάδι που θα το γεμίσουμε φως. Το φως που φέρουν τα μεγάλα κείμενα από μεγάλους συγγραφείς που κατορθώνουν την πληγή να την κάνουν πηγή. Πηγή φωτός.

Τους ευχαριστώ όλους. Την Κορίνα, την Μυρτώ, τον Δημήτρη, την Μαρία, την Στέλλα, την Έλλη, τον Γρηγόρη, τον Αποστόλη, τον Φοίβο, τον Δημήτρη.

Χαίρομαι που βυθιστήκαμε σε κοινό τόπο και χρόνο.

Στον κόσμο του Φραντς.

Photo Credit: Meghdad Fadaeenia

Διαβάστε επίσης:

Γράμμα στον πατέρα, του Φραντς Κάφκα σε σκηνοθεσία Πηνελόπης Φλουρή στο H.ug