Το ψέμα στην καρδιά της μυθοπλασίας για την ανάδειξη της αλήθειας. Ο Χαβιέρ Θέρκας υπογράφει αυτή τη φορά ένα βιβλίο για να αναδείξει τον ρόλο του μυθιστορήματος και της μυθοπλασίας στην κατανόηση και στην αφομοίωση της αλήθειας και φέρνει στο φως την αποκαλυπτική διάσταση των ιστορικών ντοκουμέντων που αφορούν στη ζωή του Ενρίκ Μάρκο και στην παράτολμη πράξη του να πλαστοποιήσει την αλήθεια για να σφετεριστεί ένα παρελθόν που δεν του ανήκε.
Ο Θέρκας με αφορμή τον Μάρκο, ο οποίος παρίστανε τον επιζώντα των ναζιστικών στρατοπέδων και με την ιδιότητα αυτή διετέλεσε πρόεδρος της ισπανικής ένωσης επιζώντων, δίνοντας διαλέξεις και απολαμβάνοντας διακρίσεις, συγκινώντας τον κόσμο με την ιστορία του, καταβυθίζεται στον ψυχισμό ενός ανθρώπου και προσπαθεί να κατανοήσει την ανάγκη που τον οδήγησε σε αυτή την πράξη. Σκάβει βαθιά και διερευνά μέχρι τελευταίας λεπτομέρειας τις λεπταίσθητες εκείνες ισορροπίες του Μάρκο που τον οδήγησαν στην πλαστογράφηση μιας άλλης πραγματικότητας.
Ποιοι λόγοι οδηγούν έναν άνθρωπο να επικαλεστεί κάτι τόσο σοβαρό, χωρίς να νιώθει τον παραμικρό δισταγμό; Να πλαστογραφήσει ακόμα και ιστορικά έγγραφα προς όφελος του; Πόση ανάγκη για αναγνώριση μπορεί να τρέφει την υψηλότερη ματαιοδοξία που μπορεί να έχει ένας άνθρωπος; Και τι μένει όταν όλα αποκαλυφθούν; Πώς συνεχίζει να ζει κανείς όταν οι αποκαλύψεις γιγαντωθούν μπροστά στο πραγματικό μέγεθός του; Αφιερώνει την υπόλοιπη ζωή του στην ανάδειξη της αληθινής του προσωπικότητας ή εξαφανίζεται σαν κυνηγημένος, φέροντας πάντα επάνω του τη ρετσινιά ενός ψεύτη; Ενός απατεώνα;
Ο Θέρκας ξεκαθαρίζει από την αρχή τους όρους του παιχνιδιού στο οποίο θα παίξει γράφοντας αυτό το βιβλίο. Δεν πρόκειται ούτε να αγιοποιήσει τον Μάρκο ούτε να αποκαταστήσει τη χαμένη του υπόληψη. Δεν τον αφορούν ούτε η αθώωση του Μάρκο ούτε η καταδίκη του. Θέλει μόνο να καταλάβει τα κίνητρα των πράξεών του και με αυτό ως προϋπόθεση και αναγκαία συνθήκη αρχίζει να φιλοτεχνεί το πορτρέτο του, για να ανακαλύψει ότι η μεγαλύτερη ανάγκη του Μάρκο δεν ήταν να οικειοποιηθεί ένα ηρωικό ή έστω ένα μαρτυρικό παρελθόν αλλά να γνωρίσει την αποδοχή της αγάπης. Η μοίρα του καθορίστηκε από την έλλειψή της. Έτσι λοιπόν ο Μάρκο επινόησε μια ζωή για να αντέξει όλα όσα έως εκείνη την στιγμή τον είχαν πληγώσει. Ή καλύτερα τον είχαν μετατρέψει σε έναν αδιάφορο άνθρωπο της διπλανής πόρτας.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Και δόθηκε ολόψυχα στον νέο του ρόλο. Έφερε στο φως και διαλάλησε παντού τα εγκλήματα των ναζί. Περιέγραψε με κάθε λεπτομέρεια τις αποτρόπαιες πράξεις τους και διεκδίκησε για τον εαυτό του τον ρόλο εκείνου που δε θα άφηνε τη μνήμη να σβήσει. Μπορεί να κατηγορηθεί ένας άνθρωπος γι’ αυτό; Όταν η ανάγκη για αναγνώριση τον οδηγεί σε μια απρόσκοπτη ανάδειξη της συλλογικής θύμησης μιας ιστορικής συγκυρίας που ματοκύλισε την ανθρωπότητα και οδήγησε εκατομμύρια ανθρώπους στον όλεθρο;
Ένας άλλος Θερβάντες ο Θέρκας αντιλαμβάνεται τον δονικιχοτισμό αυτού του ανθρώπου και αποφασίζει να τον βοηθήσει, ώστε να απεκδυθεί τη μάσκα του και να ξαναγίνει ο Ενρίκ Μάρκο ο αληθινός. Ο Αλόνσο Κιχάνο να κατατροπώσει το προσωπείο του Δον Κιχότη και να μπορέσει έτσι να γευτεί τη σημαντικότητα της αληθινής του ταυτότητας, απαλλαγμένος από το βάρος μιας ιστορικής αποκάλυψης που σάρωσε τη ζωή του και καθόρισε από τη στιγμή εκείνη και μετά το μέλλον του.
Συγκλονιστικό είναι το κεφάλαιο της συνομιλίας του Μάρκο με τον Θέρκας, εκεί όπου ο συγγραφέας θα αφήσει να αναφανεί όλη η κρυμμένη πεμπτουσία μιας καθολικής αλλά τελικά ανώδυνης εξαπάτησης. Γιατί αυτό που διαφαίνεται στο τέλος του βιβλίου είναι ακριβώς αυτό: Ότι μπορεί πράγματι ο Μάρκο να έκανε ό,τι έκανε, να οδήγησε πολλούς ανθρώπους να πιστέψουν την ιστορία του αλλά ουσιαστικά με την πράξη του αυτή έκανε ορατά αθέατα σημεία της Ιστορίας και πάλεψε για να μείνουν γνωστά και στις επόμενες γενιές.
Ένα σημαντικό ντοκουμέντο για τη δύναμη της μυθοπλασίας στην εξερεύνηση της πραγματικότητας, για τη γοητεία ενός ψέματος, για τη ματαιοδοξία και τον ηρωισμό, για τα λάθη και τις αποφάσεις που νοηματοδοτούν εκ νέου τη ζωή και τελικά για την αναμέτρηση της ίδιας της ανθρωπότητας με τη λήθη, τη μνήμη και την αλήθεια της.
