Αντλώντας υλικό από την επιστημονική ημερίδα που διοργάνωσε το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων τον Οκτώβριο του 2018 με αφορμή την έκθεση «στενή κι αδιάβατος, τραχεία η οδός. Νίκος Πλουμπίδης 1902 -1954», ο τόμος παρουσιάζει μια σύνθετη εικόνα του Νίκου Πλουμπίδη μέσα από την πολιτική του δράση και τις διαπροσωπικές του σχέσεις.
Ο Χάρης Αθανασιάδης αναφέρεται στη συνδικαλιστική δραστηριότητα που ανέπτυξε ο Νίκος Πλουμπίδης, μέσα από την παράταξη Διδασκαλική Ομοσπονδία, και η οποία οδήγησε στη δίωξη και την απόλυσή του, ενώ ο Γιώργος Μαργαρίτης στη δράση του στα χρόνια της Κατοχής, από τη θέση του καθοδηγητή της οργάνωσης του ΚΚΕ στην Αθήνα, και στην οργάνωση της γενικής απεργίας ενάντια στην πολιτική επιστράτευση στις 5 Μαρτίου 1943. Η Ιωάννα Παπαθανασίου περιγράφει τις συνθήκες που επικρατούσαν στην καθημερινότητα των παράνομων κομματικών οργανώσεων του ΚΚΕ, καθώς και την αναπόφευκτη αναζήτηση «εσωτερικού εχθρού», που οδήγησε στην κομματική καταδίκη του. Ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης επικεντρώνεται στην κρυφή αλληλογραφία του Πλουμπίδη μέσα από τη φυλακή με τον Δημοσθένη Παπαχρίστου, καθώς και στο φάσμα των συναισθημάτων και σκέψεών του λίγες μέρες πριν από την εκτέλεσή του, ενώ η Άλκη Ζέη σκιαγραφεί τη φυσιογνωμία του «σαν ήρωα του Σταντάλ» μέσα από προσωπικά βιώματα και στιγμιότυπα.
Τέλος, ο Ηλίας Νικολακόπουλος περιγράφει τη συμβολή του Πλουμπίδη στην επάνοδο της Αριστεράς στη νομιμότητα και την κοινοβουλευτική εκπροσώπηση, αρχικά με τη δημιουργία της Δημοκρατικής Παράταξης στις εκλογές της 5ης Μαρτίου 1950 και στη συνέχεια με τη δημιουργία της Ενιαίας Δημοκρατικής Αριστεράς (ΕΔΑ) και τη συμμετοχή της στις εκλογές της 9ης Σεπτεμβρίου 1951. Η έκδοση περιλαμβάνει χρονολόγιο, τεκμήρια και εικονογραφικό υλικό.
