Ήταν καλοκαίρι του 2011 όταν ο δάσκαλός μας Κωστής Καπελώνης μαζί με τον αείμνηστο Διαγόρα Χρονόπουλο πρότειναν σ’ εμένα και τον αγαπημένο μου συμμαθητή Γεράσιμο Σκαφίδα να λάβουμε μέρος στην ίδρυση της Εφηβικής Σκηνής του Θεάτρου Τέχνης. Η επαφή μας με το συγκεκριμένο κοινό μας συγκίνησε και μας δημιούργησε την ανάγκη να συνεχίσουμε με απίστευτη διάθεση να δημιουργούμε για παιδιά αυτής της ηλικιακής ομάδας. Από το Υπόγειο του Κουν πήραμε την σκυτάλη από τους μέντορές μας και συνεχίσαμε στο θησείον, ένα θέατρο για τις τέχνες. Ακολούθησε ο κινηματογράφος Δαναός και τώρα βρισκόμαστε εδώ και τρίτη συνεχόμενη χρονιά στο Θέατρο Λαμπέτη. Στο Θέατρο Τέχνης ξεκινήσαμε να παίζουμε παραστάσεις για εφήβους και κάποιες φορές κόβαμε μονοψήφιο αριθμό εισιτηρίων! Κι όμως, δεν το βάλαμε κάτω. Το πάθος μας για αυτό το είδος θεάτρου ήταν πολύ ισχυρό για να τα παρατήσουμε έτσι εύκολα. 14 χρόνια μετά φτάσαμε στο σημείο να βλέπουμε καθημερινά γεμάτο ένα θέατρο 450 θέσεων (!) τόσο τα πρωινά για σχολεία όσο και τις Κυριακές για όλο το κοινό. Με την καλλιτεχνική μας εταιρεία (Μυθωδία) φτιάξαμε μια ομάδα εφηβικού θεάτρου, η οποία -διατηρώντας έναν σταθερό πυρήνα συντελεστών- ασχολήθηκε με σύγχρονα κείμενα που μιλάνε στην καρδιά των νέων. Ο κόσμος, τα παιδιά, οι γονείς, οι εκπαιδευτικοί αγκάλιασαν την προσπάθεια μας και ανταποκρίθηκαν και με το παραπάνω στο κάλεσμά μας. Τους είχαμε ευγνώμονες. Και κάπως έτσι φτάσαμε… στο «Κύμα»!
Πιστοί στο όραμά μας να παρουσιάζουμε σε εφήβους έργα που θα τους προβληματίσουν, θα τους ταρακουνήσουν και θα τους θέσουν καίρια ερωτήματα για το ποιοι άνθρωποι θέλουν να γίνουν, επιλέξαμε πριν από ένα χρόνο να ανεβάσουμε το «Κύμα» του Τοντ Στράσερ και λόγω της πολύ θερμής υποδοχής που δέχθηκε, το συνεχίζουμε και την τρέχουσα θεατρική περίοδο (2025-2026).
Πρόκειται για μια αληθινή ιστορία που διαδραματίστηκε στις Η.Π.Α., σ’ ένα Γυμνάσιο της Καλιφόρνια, το 1969. Ο Ρον Τζόουνς, καθηγητής ιστορίας σε ένα Λύκειο της Καλιφόρνια, πραγματοποίησε ένα κοινωνικό πείραμα με αφορμή την ερώτηση μια μαθήτριας: «Πώς ήταν δυνατόν απλοί άνθρωποι να υποστηρίξουν Ναζιστικό καθεστώς, να τηρήσουν στάση σιωπής ή και συμμετοχής στις ωμότητες που διεξάγονταν και επιπλέον, όταν όλα τελείωσαν, να αρνηθούν ότι γνώριζαν αυτά που γίνονταν;»
Το 1976, ο Τζόουνς δημοσίευσε μια αφήγηση με τις εμπειρίες του με τίτλο «Tο Τρίτο Κύμα», το οποίο έγινε κινηματογραφική ταινία το 1981. Την ίδια χρονιά, ο εξαιρετικός και πολυβραβευμένος συγγραφέας για παιδιά και νέους, Τοντ Στράσερ, εμπνευσμένος απ’ το αληθινό πείραμα και την ταινία, δημοσίευσε το βιβλίο «Το Κύμα», που έκτοτε έχει γνωρίσει μεγάλη επιτυχία, ενώ στη Γερμανία προτείνεται συχνά σαν ανάγνωσμα στα σχολεία.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Στην θεατρική μας παράσταση, o αντισυμβατικός καθηγητής, προσπαθώντας να εξηγήσει το φαινόμενο του φασισμού, οργανώνει τους μαθητές της τάξης του σύμφωνα με τα ναζιστικά πρότυπα. Το «διδακτικό» παιχνίδι ρόλων, όμως, πάρα πολύ σύντομα, ξεφεύγει από τα όρια και τον έλεγχο, παγιδεύοντας όλους όσοι συμμετέχουν. Μόνο μια μαθήτρια αναγνωρίζει την τρομακτική ορμή του «κύματος» και παλεύει να το σταματήσει πριν να είναι πολύ αργά… Αν και η παράσταση είναι πιστή στο μυθιστόρημα, οι πιο σκληρές σκηνές του έργου δίνονται -φυσικά- υπό ένα καθαρά καλλιτεχνικό πρίσμα που δεν σοκάρει τους νεαρούς θεατές μας, ούτε τους αποπροσανατολίζει από το πνεύμα της υπόθεσης. Το εύρημα της αφήγησης από έναν ηθοποιό, που υποδύεται τον καθηγητή Ρον Τζόουνς στο σήμερα, κάνει ακόμα πιο ομαλή την εξέλιξη της ιστορίας και συνδέει με ιδανικό τρόπο την σκηνή με τον θεατή.
Η διασκευή του κειμένου αντιμετωπίζει το θέμα με ευαισθησία και σεβασμό ώστε να μπορεί η παράσταση να απευθυνθεί σε όλους τους έφηβους μαθητές αλλά και στους ενήλικες. Η ίδια η παράσταση περισσότερο θέτει ερωτήματα και αναδεικνύει θεματικές προς συζήτηση για τους θεατές, αντιμετωπίζοντας τον φασισμό, όχι μόνο ως μακρινό ιστορικό και κοινωνικό φαινόμενο, αλλά ως υπαρκτό ενδεχόμενο με διαφορετικές εκφάνσεις και μορφές.
Θυμάμαι την πρώτη φορά που το διάβασα πόσο συγκινήθηκα με τα δυνατά συναισθήματα που βιώνουν οι χαρακτήρες, μα και πόσο συγκλονίστηκα με την -δυστυχώς- διαχρονική δύναμη που μπορεί να έχει ο φασισμός, ένα ολοκληρωτικό/ναζιστικό σύστημα, μια απολυταρχική κατάσταση… Αμέσως ήρθε στο μυαλό μου η φράση του Άλμπερτ Αϊνστάιν: «Ο κόσμος δεν κινδυνεύει από τους ανθρώπους που είναι κακοί, μα από εκείνους που επιτρέπουν το κακό». Πάνω σε αυτή την σοφή ρήση βασίζεται και η σκηνοθετική μου ματιά. Να δούμε, δηλαδή, το ζήτημα του φασισμού και της χειραγώγησης της μάζας όχι μόνο από την πλευρά των ανθρώπων που τα «γεννούν», αλλά να φωτίσουμε επίσης την ευθύνη που φέρουν εκείνοι που επέτρεψαν τις συνθήκες για να φουσκώσει ένα τέτοιο καταστροφικό «Κύμα»…
Διαβάστε επίσης:
Το Κύμα, του Τοντ Στράσερ από τον Νικορέστη Χανιωτάκη για 2η χρονιά στο Θέατρο Λαμπέτη
