Ο Μπράνιμιρ Στσεπάνοβιτς (Branimir Šćepanović) με το δισυπόστατο αφήγημα του «Στόμα γεμάτο χώμα» αναδιατυπώνει τον ορισμό της ανθρώπινης μοίρας στα χρόνια της νεωτερικότητας. Ο άνθρωπος καταδικάζεται σε μια ύπαρξη χωρίς ιδιότητες και γίνεται υποχείριο της Ιστορίας. Δεν την γράφει πια ο ίδιος, απλώς την υπομένει. Η πορεία προς μια διαφαινόμενη σωτηρία αποτελεί αυταπάτη σε ένα τοπίο απρόσωπο και παγωμένο κι ο θάνατος είναι το μικρότερο κακό.

Ο Ντανίλο Κις (Danilo Kiš) στη αξεπέραστη συλλογή των εννιά σύντομων ιστοριών του καταφέρνει να συνοψίσει όλα όσα μπορεί να απασχολούν τον άνθρωπο ως αναγνώστη αλλά και ως εταίρο μιας παράξενης εποχής, στην οποία η λογοτεχνία καλείται να ερμηνεύσει έναν αινιγματικό κόσμο και ο συγγραφέας αποκτά ένα ρόλο σιβυλλικό, δίσημο στο βαθμό που οι σκέψεις του θυμίζουν δοσμένους χρησμούς. Στο μεγαλοφυές σύμπαν της «Εγκυκλοπαίδειας των νεκρών» ανακαλύπτει κανείς εννιά εκδοχές για τον κόσμο τον μικρό τον μέγα.

Στσεπάνοβιτς και Ντανίλο Κις συνιστούν ένα ισχυρό μυθοπλαστικό ντουέτο βασισμένο στην αφηγηματική συντομία και στην πυκνότητα του ύφους αλλά και στην αποθέωση της βαλκάνιας λογοτεχνίας.

ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!

  • Το «Στόμα γεμάτο χώμα» κυκλοφορεί ξανά από τις εκδόσεις Κυψέλη σε μετάφραση Ισμήνης Ραντούλοβιτς.

«Δεν ήξερε oύτε πού βρισκόταν ούτε προς τα πού θα πήγαινε, μα ούτε και τι θα έκανε. Ήξερε μονάχα ότι δεν θα έβλεπε ποτέ ξανά εκείνα τα μικρά χωριά του Μαυροβουνίου, στα οποία κάποτε έτυχε να υποφέρει και να νιώσει ευτυχισμένος, διότι εκείνη τη στιγμή –με το βλέμμα στραμμένο στον ίδιο του τον εαυτό, σαν στο βαθύ σκοτάδι της νύχτας– αποχαιρετούσε, δίχως έστω ένα δάκρυ, τον κόσμο όλο». (Απόσπασμα από το βιβλίο)

  • «Η εγκυκλοπαίδεια των νεκρών» πέρασε στις εκδόσεις Καστανιώτη σε μετάφραση Μαρίας Κεσίνη.

«Είναι το βιβλίο της αγάπης και του τέλους, και θα τολμούσα να πω ότι ο προσεχτικός αναγνώστης θα ανακαλύψει ότι το θέματα του έρωτα και του θανάτου, τα οποία συναντάμε σε όλα μου τα βιβλία, έχουν αποκτήσει εδώ μια πιο ολοκληρωμένη έκφραση. Νομίζω πως αυτό είναι το ουσιαστικότερο πράγμα που θα μπορούσα να πω για το νόημα της Εγκυκλοπαίδειας» είχε πει το 1985 ο Ντανίλο Κις.

Κεντρική εικόνα θέματος: “coolest man in the town”, Ali Arif Soydaş (Sarajevo, Bosnia and Herzegovina), via UnSplash