Κώστας Χατζής: Λέω πράγματα που έχουν μέσα την ελπίδα, αλλά και η καταγγελία μου, ενέχει την ελπίδα

Ο Κώστας Χατζής, μια από τις σημαντικές και πλέον διαχρονικές μορφές του ελληνικού τραγουδιού, θα εμφανιστεί το Σάββατο 3 Μαρτίου στον Πολυχώρο Passport, στον Πειραιά. Πρόκειται για έναν από …

τους καλλιτέχνες που έβαλαν τα θεμέλια στο κοινωνικό τραγούδι, ενώ παράλληλα ήταν από τους πρωτοπόρους στο είδος της μπαλάντας. Πάντα πολιτικοποιημένος, κοινωνικά ευαίσθητος και έχοντας, μέσα στα περίπου 50 χρόνια παρουσίας στη μουσική, συνεργαστεί με τους κορυφαίους συνθέτες της χώρας μας, ο Κώστας Χατζής αποτελεί έναν από τους πιο γνωστούς καλλιτέχνες στο χώρο της έντεχνης ελληνικής μουσικής. Μάλιστα, η φήμη του ξεπέρασε γρήγορα τα σύνορα της χώρας μας, ενώ ως «τραγουδιστής της Ειρήνης» προκάλεσε το ενδιαφέρον ακόμη και του τότε προέδρου των Η.Π.Α. Τζίμι Κάρτερ, που τον προσκάλεσε προσωπικά στο Λευκό Οίκο.

Λίγες ημέρες πριν την –τελευταία- εμφάνισή του στο Passport, ο Κώστας Χατζής, φιλόξενος, ευγενικός και γλυκομίλητος, συνομίλησε με το Culturenow.gr, απαντώντας στις ερωτήσεις μας.

Συνέντευξη στον Νώντα Δουζίνα

CultureNow: Μιλήστε μας για τις εμφανίσεις στο Passport. Τι περιλαμβάνει το πρόγραμμα των συναυλιών και με ποια κριτήρια έγινε η επιλογή;

Κώστας Χατζής: Στo Passport εμφανίστηκα στις 25 Φλεβάρη και θα τραγουδήσω ξανά στις 3 Μάρτη. Πρόκειται για έναν καταπληκτικό χώρο. Ο ιδιοκτήτης του, δεν οργανώνει μόνο μουσικές βραδιές. Κάθε Δευτέρα διοργανώνει βραδιά με ηθοποιούς, κάθε Τετάρτη γίνονται απαγγελίες, γενικά διοργανώνει εκδηλώσεις που προσφέρουν πολύ στο χώρο του πολιτισμού. Έπειτα έχει κάνει μια αναβίωση της μπουάτ, με άλλη μορφή, αλλά όμως τα ίδια στοιχεία. Γενικά είναι μια πιο προοδευτική έκδοση, σε σύγκριση με τότε που είχε ξεκινήσει η μπουάτ. Στα τραγούδια του Passport, αλλά και πάντοτε όπου εμφανίζομαι, υπάρχει πρόλογος, κυρίως θέμα και επίλογος.

Στο Passport υπάρχει πρόλογος με κάποια τραγούδια, ενώ έπειτα θα μπω στο θέμα που είναι το κοινωνικό τραγούδι, που ενέχει όλες τις μορφές, ανθρώπινα δικαιώματα, ανθρώπινα καθήκοντα, καταγγελία της Πολιτείας αλλά με σεβασμό. Ο επίλογος αποτελείται από τραγούδια καλλιτεχνών που ασχολήθηκαν μαζί μου όταν ξεκίνησα, όπως οι Πλέσσας, Χατζιδάκις, Θεοδωράκης, Μαρκόπουλος, Ξαρχάκος, Κατσαρός, Τόκας, Χατζηνάσιος και Σπανός. Ο Σπανός είναι μια από τις πολύ σπουδαίες φυσιογνωμίες καθώς από εκείνον ξεκίνησε το νέο κύμα, το 1964-1965. Σα θέμα, δεν έχω κάποιο τίτλο, αν και πάντοτε όλες μου οι δουλειές έχουν γραφεί υπό κάποιον τίτλο. Αλλά τραγουδώ εικόνες που αναλόγως νιώθω, γιατί καταλαβαίνω αυτό που θέλω να πω, από το χνώτο των ανθρώπων που βρίσκονται εκεί. Ίσως να σου φανεί περίεργο αυτό. Είναι εκείνο που μπορείς να πεις και να σε καταλάβουν. Είναι όμορφη η βραδιά όταν υπάρχει απήχηση.

C.N.: Η Κρίση προσφέρεται ώστε να έχουμε να πούμε πράγματα. Εσείς έχετε να πείτε νέα πράγματα, που ίσως να οδηγούσαν και σε κάποια νέα τραγούδια;

Κ. Χ.: Λέω καινούργια πράγματα και ας μη φαίνεται με την πρώτη ματιά. Αναφέρομαι σε ποιητές όπως ο Παπαδιαμάντης ή ο Σουρής. Ο Παπαδιαμάντης γεννήθηκε το 1851 και ο Σουρής το 1853. Λίγο αργότερα έγραψαν πράγματα, με τα οποία καταφέρονταν εναντίον της Πολιτείας. Είναι να ανατριχιάζει κανείς, καθώς είναι πολύ επίκαιρα. Ακόμη αναφέρομαι σε κάποια γράμματα ή στίχους που έγραψαν μικρά παιδιά και έχουν πάρει και βραβείο όπως το 2005, όταν και βραβεύτηκε ένας έγχρωμος. Τους έγχρωμους τους αποκαλούσαμε παλιά νέγρους, ή χρησιμοποιούσαμε άλλες ταπεινωτικές εκφράσεις. Τώρα τους λένε αφρο-αμερικανούς. Έτσι και με τη φυλή μου.  Δεν την αποκαλούν γύφτους, τσιγγάνους κλπ. αλλά Ρωμ. Ακούγεται πιο ωραία. Σε αυτά τα πλαίσια εκμεταλλεύομαι το λόγο, τον οποίο υπηρετώ. Θεωρώ πως δεν παίζει τόσο ρόλο η μελωδία, όσο ο λόγος. Ο στίχος είναι αυτός που υπερτερεί. Οι άνθρωποι που έγραψαν για εμένα ήταν πολύ σπουδαίοι. Σε αυτό ήμουν τυχερός. Δεν πιστεύω στην τύχη. Η τύχη και μοίρα είναι κατασκευασμένοι θεοί από τους ανθρώπους. Πιστεύω όμως στη σύμπτωση. Ότι είχα τη σύμπτωση να γνωρίζω ανθρώπους, όπως η Τσώτου ή ο Φιλέρης και να γραφτούν τόσα πράγματα που ακούγονται και σήμερα. Βέβαια δε χαίρομαι που είναι διαχρονικά, θα έπρεπε αυτά που λέω να είναι ρετρό. Αλλά να λέγονται σήμερα και να είναι διαχρονικά, είναι κρίμα.

C.N.: Έχει ειπωθεί πως «η Τέχνη ακμάζει σε περιόδους κρίσης». Ισχύει αυτό στη χώρα μας; Ποια είναι η γνώμη σας;

Κ. Χ.: Όταν λέμε Κρίση, εξαρτάται από το τι εννοούμε με την έννοια αυτή. Γιατί και τότε που υπήρχε η φτώχεια και η δυστυχία και ήκμαζαν μόνο οι βασιλείς, αυτή ήταν η αιτία που οι μουσουργοί έγραψαν αυτά τα οποία δε θα είχαν γραφεί αλλιώς. Τότε όμως υπήρχε δυστυχία σε ευρεία κλίμακα. Μετά όταν γίνανε κάποια πράγματα διαφορετικά, που η καταδυνάστευση ήρθε σε χέρια πολιτικών, γράφτηκαν όπως και με τους πολέμους, από μεγάλους ποιητές όπως οι Ρίτσος, Ελύτης, Σεφέρης, μεγάλα έργα. Αυτή η χώρα έχει γεννήσει διάφορες μορφές που κατήγγειλαν και καυτηρίασαν το σύστημα σε όλα αυτά τα χρόνια και παραμένουν ακόμη στις επάλξεις. Εκείνο που καταλαβαίνω γενικά είναι πως το Παγκόσμιο Σύστημα έχει βοηθήσει να διαρρηχτεί η επικοινωνία μας. Ένα δεύτερο είναι ότι βοηθάει την κατάπτωση. Το πνευματικό μας επίπεδο είναι πολύ υψηλό και προπαντός στους νέους. Όμως το πρόβλημα είναι ότι υπάρχει γνώση, αλλά δεν υπάρχει επίγνωση και εφαρμογή. Και για αυτό υπάρχει αυτή η αποτυχία. Προσωπικά δεν πιστεύω πως από τους ανθρώπους θα γίνει κάτι καλύτερο. Όλοι οι χριστιανοί λένε «ελθέτω η Βασιλεία σου». Τι είναι αυτή η Βασιλεία; Κανείς μας δεν ξέρει. Όλοι τη μεταφράζουν είτε με λεφτά, είτε με θρησκευτικά, είτε με καντήλια, είτε με κεριά. Δεν έχουν πλησιάσει καθόλου την πραγματικότητα. Αν θα γίνει λοιπόν κάτι, δε θα είναι από ηγέτες. Βρείτε μου έναν ηγέτη που να θέλω να δώσω τη ζωή μου για αυτόν. Πείτε μου, ποιο είναι αυτό το πολιτικό σύστημα αυτό; Όλα έχουν προδοθεί. Όταν έχουμε την ιδιότητα της αγάπης, μπορούμε να έχουμε μια ελπίδα. Μακάρι ο καθένας από εμάς να βρει την ελπίδα που χρειάζεται, για να επιβιώσουμε.

C.N.: Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια; Θα βγάλετε κάποιο δίσκο στο εγγύς μέλλον;

Κ.Χ.: Έχω διάφορα στα μυαλό μου, αλλά είναι λίγο δύσκολο να βρεθούν οι χώροι που θα ήθελαν να το κάνουν αυτό. Ή θα έπρεπε έστω να υπάρχει χρηματοδότηση, που τώρα μέσα στην Κρίση δεν είναι κάτι εύκολο. Είναι μερικά πράγματα πάρα πολύ σπουδαία, αλλά… Δίσκο δε νομίζω να βγάλω, έχει πεθάνει αυτό. Η κύρια πηγή εσόδων πλέον είναι τα live και αυτό είναι καλό, γιατί δεν υπάρχουν και πολλοί μεσάζοντες. 

C.N.: Σε ποιο βαθμό έχουν επηρεαστεί τα live από την κρίση; Ο κόσμος αντιμετωπίζει την ψυχαγωγία όπως παλαιότερα; Πώς το εκλαμβάνετε εσείς ως καλλιτέχνης;

Κ.Χ.: Σε \’μενα όλα τα χρόνια ήταν το ίδιο πράγμα. Όπου και να πάω αντιμετωπίζω και χαίρομαι την ίδια ατμόσφαιρα. Λέω πράγματα που έχουν μέσα την ελπίδα, αλλά και η καταγγελία μου, ενέχει την ελπίδα.

C.N.: Η ιστορία σας στο χώρο είναι μακροχρόνια. Τι έχει αλλάξει στη μουσική, σε σύγκριση με ό,τι συνέβαινε πριν από 40-50 χρόνια;

Κ.Χ.: Οι άνθρωποι ήταν πιο αυθόρμητοι, δεν υπήρχε η εγκληματικότητα που υπάρχει σήμερα. Ο Έλληνας ενδιαφερόταν για τον Έλληνα. Ο γείτονας για το διπλανό του. Αυτό φαίνεται παντού, οπότε φυσικά φαίνεται και στην Τέχνη. Στο τραγούδι, η διασκέδαση είναι τελείως διαφορετική σε σχέση με τότε. Όταν περνούσε καλά κάποιος, δεν τον ένοιαζε ιδιαίτερα για τον άλλον και αυτό είναι διαχρονικό. Το έλεγε και ο Σουρής στην εποχή του, το «δε βαριέσαι» που λέγανε οι Έλληνες.

C.N.: Γράφετε τραγούδια σήμερα; Ποιες είναι οι πηγές έμπνευσής σας;

Κ.Χ.: Βέβαια, δεν κάνω άλλη δουλειά. Αλλά είναι μερικά πράγματα που δεν παρουσιάζονται. Στόχος μου και πηγή έμπνευσης ήταν ανέκαθεν να αναφέρομαι στα ανθρώπινα δικαιώματα, ανθρώπινα καθήκοντα, να καταγγέλλω την Πολιτεία με σεβασμό και αυτό επιμένω να κάνω μέχρι τώρα.

C.N.: Τι νομίζετε πως λείπει από το ελληνικό τραγούδι σήμερα;

Κ.Χ.: Κοιτάζουν πως μπορούμε να βγάλουμε περισσότερα χρήματα και πώς να βγουν τραγούδια που να έχουν εμπορικότητα κλπ. Δε λέω ότι είναι κακό, αλλά ο τρόπος που γίνεται δε μου αρέσει. Έχουν αφήσει και ξένες δυνάμεις να χαλάνε το χώρο αυτό. Αυτά δε θέλω να τα συζητήσω, γιατί δε μας ωφελούν. Εδώ υπάρχει Πολιτεία που θα έπρεπε να τα έχει επισημάνει για όλους τους Κλάδους, αλλά δεν το κάνει. Μια φορά ρώτησαν το Χατζιδάκι αν θα αναλάμβανε κάποιο Υπουργείο και εκείνος απάντησε θετικά. Μάλιστα είπε πως θα ήθελε το Υπουργείο Πολιτισμού, για να το κλείσει, να μην υπάρχει.