Κώστας Χάρδας: Το Άξιον Εστί από το Piandaemonium – Μία δημιουργική επίσκεψη σε ένα εμβληματικό έργο

Μία νέα εκδοχή του Άξιον Εστί από το σύνολο Piandaemonium και σημαντικούς συντελεστές θα παρουσιαστεί στις 30 και 31 Ιουλίου 2025 στο Ελληνιστικό Θέατρο του Δίου. Όλα, όμως, ξεκίνησαν από ένα τηλεφώνημα από την πρώην δασκάλα μου στο πιάνο Δόμνα Ευνουχίδου το μακρινό 1998. Ήταν το τηλεφώνημα που έκανε σε μένα και άλλους δέκα πρώην και ενεργούς μαθητές και μαθήτριές της για να μοιραστεί μαζί μας το όραμά της να δημιουργήσει ένα σύνολο 6 πιάνων, με δύο πιανίστες σε καθένα από αυτά. Το εγχείρημα ήταν πρωτόγνωρο τόσο για τα ελληνικά, όσο και για τα διεθνή δεδομένα. Αντικατοπτρίζοντας τη νεανική ορμή όλων, το σύνολο ονομάστηκε Piandaemonium. Από την πρώτη παρουσίασή του στην Αίθουσα Τελετών του ΑΠΘ στη Θεσσαλονίκη έως και την πρόσφατη του στην αίθουσα Παρνασσός στην Αθήνα, το σύνολο προκαλεί εντύπωση στο ακροατήριο καθώς προσφέρει μία ιδιαίτερη ηχητική εμπειρία.

Το Piandaemonium είναι για πολλούς λόγους ιδιαίτερο. Από την αρχή του έως σήμερα δεν ακολούθησε ένα συγκεκριμένο αισθητικό μονοπάτι, όπως, π.χ., τον μινιμαλισμό που ακολουθούν ανάλογα σχήματα με πολλά πιάνα του εξωτερικού. Αντίθετα, ήταν η ποικιλία στα είδη μουσικής που θα μπορούσε να αγγίξει ένας τέτοιος συνδυασμός πιάνων, που ενθουσίασε τους/τις συμμετέχοντες/χουσες, δημιουργώντας, μέσω παραγγελιών, ένα ιδιαίτερα ευρύ ρεπερτόριο. Ενδεικτικά, αυτό περιλαμβάνει μεταγραφές/διασκευές έργων του κλασικού ρεπερτορίου, παραγγελίες σε Έλληνες/Ελληνίδες συνθέτες/συνθέτριες, καθώς και κάποιο υπάρχον ρεπερτόριο για πολλούς πιανίστες (όχι απαραίτητα σε έξι πιάνα). Έτσι, το Piandaemonium ουσιαστικά λειτουργεί σαν μία συνεχώς αναπτυσσόμενη ηχοχρωματική παλέτα και τα μέλη του είναι πάντα έτοιμα να πειραματιστούν με νέα δεδομένα, με στόχο την ανακάλυψη των μοναδικών ήχων που μπορούν να παραχθούν από το πιάνο και τον συνδυασμό του με άλλα πιάνα. Κατά τη διάρκεια της ενασχόλησης με το Piandaemonium, τα μέλη του μετριάζουν την προσέγγιση και τις συνήθειες του πιανίστα-σολίστα, προς μία πιο συλλογική διαμόρφωση και βίωση του ήχου, που έχει στοιχεία τόσο μουσικής δωματίου όσο και της συμμετοχής σε ένα ορχηστρικό σύνολο.

Για τα μέλη του Piandaemonium, αυτό αποτελεί επίσης μία ιδιαίτερη συνθήκη ζωής. Καθώς όλοι μαζευόμαστε για την προετοιμασία των συναυλιών σε συγκεκριμένες περιόδους και κλεινόμαστε για πρόβες σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους με έξι πιάνα, στη ζωή μας ο χρόνος «Piandaemonium» αποτελεί ένα ιδιαίτερο διάστημα. Από το 1998 έως σήμερα, ακόμα και ύστερα από την αποχώρηση της κ. Δόμνας Ευνουχίδου, όλοι/όλες με κάποιον τρόπο γινόμαστε συμμέτοχοι/ες στις αλλαγές στις ζωές μας, εμβαθύνοντας στις προσωπικές μας σχέσεις, ενώ, ταυτόχρονα, εξελίσσουμε δημιουργικά τον τρόπο που εργαζόμαστε κάθε φορά.

Κάπως έτσι φτάσαμε και στην ιδέα της δημιουργικής «επίσκεψης» στο Άξιον Εστί των Μίκη Θεοδωράκη και Οδυσσέα Ελύτη. Ο καρπός αυτής της επίσκεψης δημιουργήθηκε κάποια χρόνια πριν, στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης. Εκεί, είχα μεταγράψει για έξι πιανίστες από το Piandaemonium τέσσερα τραγούδια του Θεοδωράκη, τα οποία ερμηνεύτηκαν από τη Μικτή Χορωδία του Δημοτικού Ωδείου Λάρισας, σε χορωδιακή επεξεργασία και διεύθυνση του Δημήτρη Καρβούνη. Καθώς ο Δημήτρης ήταν στενός συνεργάτης του Θεοδωράκη, ο ίδιος ο συνθέτης άκουσε το αποτέλεσμα και εκφράστηκε ιδιαίτερα θετικά. Αυτή η θετική πρόσληψη της Πιανδαιμονικής εκδοχής των τραγουδιών του, αποτέλεσε το έναυσμα για την ιδέα του ανεβάσματος όλου του Άξιον Εστί. Φέτος, η αποδοχή της πρότασης του Piandaemonium από το πρόγραμμα «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός» του Υπουργείου Πολιτισμού δημιούργησε τις κατάλληλες συνθήκες γι αυτό το εγχείρημα.

Η συγκεκριμένη διασκευή/μεταγραφή έχει στόχο να μεγιστοποιήσει τα νοήματα και τις εικόνες του ποιητικού λόγου. Ο σεβασμός στην αισθητική που αναπτύσσει σε αυτό το έργο ο Θεοδωράκης, με αναφορές σε ένα απίστευτα μεγάλο εύρος παραδόσεων (κλασική, ελληνική δημοτική και λαϊκή, βυζαντινό μέλος), καθώς και η πρόδηλη  θέλησή του για απλότητα στην επικοινωνία του μηνύματος, έγιναν και τα δύο απόλυτα σεβαστά στη διασκευή που ετοιμάσαμε με τον Νίκο Πουλάκη. Χωρίς την προσθήκη άλλων οργάνων, παρά μόνο κάποιων κρουστών, ο ήχος που προτείνει το Piandaemonium γι αυτό το εμβληματικό έργο αναδεικνύει την τραχύτητα, την λαϊκότητα, τη λυρικότητα και την πνευματική ανάταση της ποίησης και της μουσικής, μέσα από την ηχοχρωματική παλέτα που έχει αναπτύξει το σύνολο από το 1998 έως σήμερα. Θεωρούμε την ηχητική αναδιατύπωση που προτείνουμε στο συγκεκριμένο έργο ως μία συνειδητή δημιουργική προσέγγιση στα συλλογικά βιώματά μας.

Ανυπομονούμε, λοιπόν, το Piandaemonium καθώς και όλοι οι εξαιρετικοί συντελεστές της παραγωγής, να σας υποδεχτούμε και να μοιραστούμε μαζί σας αυτή την πρωτόγνωρη, και για μας, εμπειρία στο Ελληνιστικό Θέατρο του Δίου στις 30 και 31 Ιουλίου 2025.

Photo Credit: Αμάντα Προτίδου

Διαβάστε επίσης:

Piandaemonium: Το Άξιον Εστί μέσα από 6 πιάνα στο Ελληνιστικό Θέατρο του Δίου