Η σκιώδης Άλκηστις στο Θέατρο Χώρος | Κριτική

Η τραγωδία

Η Άλκηστις του Ευριπίδη διδάχτηκε για πρώτη φορά το 438 π.Χ. Ο τρόπος διαχείρισης του μύθου του Αδμήτου και της γυναίκας του, Άλκηστης, συγκρούεται με την Αριστοτελική άποψη περί αρχαίου δράματος, συνδυάζοντας τραγωδία και σατυρικό δράμα. Θεωρείται μάλιστα ότι τη χρονιά που διδάχτηκε στα Μεγάλα Διονύσια παίχτηκε στη θέση σατυρικού δράματος, καθώς ακροβατεί μεταξύ μύθου και πραγματικότητας, φαντασίας και αλήθειας, τραγικού και κωμικού.

Περίληψη

Ο Άδμητος μαθαίνει ότι πρόκειται να πεθάνει σύντομα. Ο θεός Απόλλωνας όμως επεμβαίνει και ζητάει από τις Μοίρες να μην χωρίσουν τον Άδμητο από την αγαπημένη του σύζυγο, Άλκηστη. Οι Μοίρες δίνουν παράταση στη ζωή του Άδμητου, υπό την προϋπόθεση ότι κάποιος άλλος θα πάρει τη θέση του. Προς μεγάλη έκπληξη του ήρωα, δεν δέχονται να πεθάνουν ούτε ο πατέρας του, ούτε η μητέρα του. Μόνον η Άλκηστις δέχεται να θυσιάσει τη ζωή της για χάρη του συζύγου της. Η Άλκηστις πεθαίνει, αλλά εμφανίζεται ο Ηρακλής, σαν από μηχανής θεός, ο οποίος, αφού μονομαχεί με τον Χάρο, την επιστρέφει στον Πάνω Κόσμο, στον Άδμητο και τα δύο τους παιδιά.

Δραματολογικά θέματα

Η ιστορία της πιστής Άλκηστης που θυσίασε τη ζωή της για τον άνδρα της είχε προσελκύσει το ενδιαφέρον του θεάτρου ήδη από τον 19ο αιώνα, οπότε και διασκευάστηκε και ανέβηκε σε μορφή μπουρλέσκ (δηλαδή διακωμώδηση σοβαρών θεμάτων, εμπνευσμένων συχνά από την αρχαία τραγωδία). Η Βικτωριανή εποχή επέλεξε να εστιάσει στον αρκετά κωμικό χαρακτήρα του έργου, ο οποίος αναδεικνύεται κυρίως από τον, αρχικά, μεθυσμένο, γλεντοκόπο Ηρακλή. Παρόλο όμως που το Ευριπίδειο κείμενο δίνει την αίσθηση ιλαρότητας, το περιεχόμενό του κάθε άλλο παρά ανάλαφρο είναι. Ο αρχαίος τραγικός θίγει το ζήτημα της γυναικείας συζυγικής πίστης, αναδεικνύοντας ταυτόχρονα τον πόνο και τις σκέψεις μιας νέας συζύγου και μάνας, που οδηγείται στον θάνατο για να αφήσει τον σύζυγό της να ζήσει περισσότερο. Παράλληλα, ανησυχεί για την μελλοντική της αντικατάσταση στο κρεβάτι του συζύγου της από κάποια άλλη γυναίκα, ενώ εκφράζει και κάποια πικρία που ο Άδμητος δέχεται αδιαμαρτύρητα αυτή της την θυσία. Καθόλου τυχαία, η επιστροφή της από τον Κάτω Κόσμο και η νέα αρχή στη σχέση τους συνοδεύεται από τριήμερη σιωπή εκ μέρους της, αφήνοντας αποκλειστικά τον Άδμητο να θέσει τις βάσεις στο νέο τους ξεκίνημα.

Η σκηνοθεσία

Η Έλενα Μαυρίδου συνηθίζει να πειραματίζεται τόσο δραματολογικά, όσο και σκηνοθετικά, όπως συμβαίνει και με την Άλκηστη. Η παράσταση ξεκινάει σε συνθήκες πρόβας, με αναμμένα τα φώτα στη σκηνή και στον χώρο των θεατών, καθώς οι ηθοποιοί ετοιμάζονται. Ζωντανή κρητική μουσική γεμίζει την αίθουσα, ενώ στη συνέχεια, κάθονται όλοι γύρω από ένα μακρύ τραπέζι, από όπου θα διηγηθούν την ιστορία του Άδμητου και της Άλκηστης. Ως εδώ, τα πάντα, από την μουσική μέχρι τα ρούχα των ηθοποιών και το μακρύ τραπέζι, θυμίζουν γαμήλιο γλέντι. Η σκηνοθέτις προκειμένου να παρουσιάσει τον Ευριπίδειο μύθο στράφηκε σε ένα γνώριμό της παραστασιακό μοτίβο, αυτό του θεάτρου σκιών, το οποίο πάντρεψε με τους ηθοποιούς. Η συνύπαρξη αυτή, των ηθοποιών με τις άψυχες φιγούρες, δημιούργησε έναν ενδιαφέροντα συσχετισμό, καθώς οι ασπρόμαυρες σκιές αποτύπωσαν τους ενδόμυχους φόβους, αλλά και τις αγωνίες των ηρώων, ενώ αποτέλεσε επίσης σκηνοθετική πρόταση για την παρουσίαση αρχαίας τραγωδίας σε κλειστό χώρο. Η σκηνοθέτις ανέδειξε επίσης τα έντονα κωμικά στοιχεία του έργου μέσω της παρουσίας του Ηρακλή.

Οι ηθοποιοί

Ο Γιώργος Τριανταφυλλίδης ήταν ομολογουμένως απολαυστικός στον ρόλο του Ηρακλή. Εξίσου καλός και ο Σωτήρης Τσακομίδης ως πατέρας του Άδμητου. Καλοί επίσης η Δήμητρα Κούζα και ο Στέργιος Κοντακιώτης. Ο Δημήτρης Λάλος ήταν υπερβολικός στο παίξιμό του ως Άδμητος, σε αντίθεση με την ίδια την Έλενα Μαυρίδου η οποία έφερε μια ενδιαφέρουσα αθωότητα ως Άλκηστις.

Λοιποί Συντελεστές

Η μετάφραση του Κωνσταντίνου Χρηστομάνου, μολονότι αρκετά λόγια, υπηρέτησε ιδανικά τη συγκεκριμένη παράσταση. Θα ήταν καλύτερα εάν απουσίαζαν και οι όποιες προσθήκες επικαιρότητας. Η πρωτότυπη μουσική του Γιώργου Μαυρίδη δίχασε. Αρχικά, επιλέχθηκε κρητική μουσική για να πλαισιώσει το ιδιότυπο αυτό γλέντι, η οποία επίσης έκλεισε την παράσταση. Ενδιαμέσως όμως υπήρξαν ηλεκτρονικοί ήχοι οι οποίοι μπέρδεψαν, προκαλώντας μια αναίτια σύγχυση και αφαιρώντας από την παράσταση την ειδολογική ταυτότητα που της δόθηκε στην αρχή. Οι φωτισμοί (Περικλής Μαθιέλλης) καθώς και οι φιγούρες (Έλενα Μαυρίδου) συνέβαλαν μοναδικά στη δημιουργία αυτής της ιδιαίτερης πρότασης.

Επιλογικά

Η Άλκηστις της Έ. Μαυρίδου είναι μια ιδιαίτερη παράσταση. Η συγκεκριμένη Ευριπίδεια ηρωίδα ωστόσο αποτελεί πολλά περισσότερα από μια αφοσιωμένη γυναίκα, που θυσιάζεται από αγάπη για τον άντρα της. Ποια είναι τα μηνύματα επομένως που θα ήθελε να επικοινωνήσει μια γυναίκα σκηνοθέτις στον 21ο αιώνα επιλέγοντας αυτό το κείμενο; Εν μέσω σημαντικών γεγονότων που θέτουν σε νέα βάση την όποια συζήτηση σχετικά με τον φεμινισμό (απαγόρευση εκτρώσεων στις Η.Π.Α., επανάσταση στο Ιράν, ελεύθερη πρόσβαση στο χάπι έκτρωσης στη Γαλλία) και σε συνδυασμό με τα περιστατικά βίας κατά γυναικών που παρατηρούνται στη χώρα μας, θα ανέμενα μια παράσταση της Άλκηστης στις μέρες μας, να μην είναι απλώς μια ευχάριστη ιστορία αγάπης με ευτυχές τέλος.

Διαβάστε επίσης:

Άλκηστις, του Ευριπίδη σε σκηνοθεσία Έλενας Μαυρίδου στο Θέατρο Χώρος