«Η Αρχή του Αρχιμήδη»: Η αμφιλεγόμενη πλευρά της ηθικής

Στο Skrow Theater, παρουσιάζεται «Η Αρχή του Αρχιμήδη», του Καταλανού Ζουζέπ Μαρία Μιρό και είναι η νέα σκηνοθετική απόπειρα του Βασίλη Μαυρογεωργίου, σε μετάφραση της Μαρίας Χατζηεμμανουήλ.

Πρόκειται για σύγχρονο, πολυανεβασμένο ισπανικό έργο που μιλάει για τα επικίνδυνα στερεότυπα, τις προκαταλήψεις και τους χειραγωγικούς φόβους. Ασχολείται με τα δυσδιάκριτα σύνορα ανάμεσα στο λάθος και το σωστό, στο σεβασμό και την αποθράσυνση, την προσήνεια και την ανοικειότητα.

Η ιστορία διαδραματίζεται σε μία πισίνα, όπου ο Τζόρντι, δάσκαλος κολύμβησης παίδων, αγκαλιάζει και δίνει φιλί σε ένα μαθητή του. Η πρόθεσή του να βοηθήσει τον μικρό, εγείρει ερωτηματικά και απορίες, ικανές να φέρουν τα πάνω κάτω, ανάλογες με την οπτική του καθένα. Αυτή του η εκδήλωση μεταφράζεται διαφορετικά από γονείς και συναδέλφους, δημιουργώντας ένα εχθρικό κλίμα που αφορά σε θέματα ηθικής.

Παραβλέπεται τελείως η εκδοχή του δασκάλου πως εκφράστηκε τρυφερά με σκοπό την ενθάρρυνση, σε ένα παιδί που φοβάται να κολυμπήσει χωρίς σωσίβιο. Και αυτό κρίνεται ως παράβαση των κανόνων, πέρα από κάθε δεοντολογία του μαθήματος. Επίκεντρο της «ανακριτικής» διαδικασίας, αποτελεί η πιθανότητα σεξουαλικής παρενόχλησης και αυτό προκαλεί εκρηκτική ατμόσφαιρα, αλλεπάλληλων συγκρουσιακών καταστάσεων.

Το κείμενο ασχολείται με τους κανόνες και τα όρια, όπως αντικειμενικά έχουν οριστεί σε ένα θεσμοθετημένο κοινωνικοπολιτικό περιβάλλον. Χωρίς καμμία ανοχή σε περίπτωση αλλότριας συμπεριφοράς, οι εμπλεκόμενοι, κυριευμένοι από φόβο και καχυποψία καταστρατηγούν θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα. Παρατηρείται μεσαιωνικού χαρακτήρα αντιδραστικότητα που κατά κάποιον τρόπο αγγίζει τα όρια της αυτοδικίας. Παράλληλα ο θεατής πληροφορείται και για το πορτραίτο του παρατηρητή, του «απέναντι», στο περιστατικό.

Σκηνοθεσία και ερμηνείες

Τη διλημματική έκφανση της ιστορίας, ο σκηνοθέτης Βασίλης Μαυρογεωργίου, παρουσιάζει με ρεαλισμό και ισομερή συναισθηματική απόσταση. Εστιάζει με ακρίβεια στην έκφραση, το λόγο και την κίνηση, ώστε η κατάταξη των εικόνων να φορτίζει δυναμικά το ενεργειακό πεδίο. Στήνει ένα οικοδόμημα προβληματισμού, μέσα σε λιτό σκηνικό που αναδεικνύει πεντακάθαρα το δραματουργικό βάθος.

Οι ηθοποιοί Μιχάλης Συριόπουλος, Γιάννης Σοφολόγης, Μαρία Φιλίνη και Σεραφείμ Ράδης, με τη σειρά που εμφανίζονται, υποδύονται τα πρόσωπα με επάρκεια. Όλοι τους, άμεσοι, συγκεντρωμένοι στο ρόλο, ώριμοι, υπηρετούν τη σκηνοθετική γραμμή που διακρίνεται για το μέτρο και την ευστοχία της.

Ο Μιχάλης Συριόπουλος, ως Τζόρντι, συνειδητοποιημένος και ανασφαλής συνάμα, σκιτσάρει τις πτυχές του χαρακτήρα με τις σωστές κορυφώσεις. Διαχειρίζεται δυναμικά την πλουραλιστική κινητικότητα της προσωπικής του περιπέτειας. Εναλλάσσει αριστοτεχνικά με ταχύ τρόπο τα συναισθήματα, ερμηνεύει με πάθος και εδραιώνει το δραματικό ιστό της θεατρικής πράξης. Κινδυνεύει να «βυθιστεί», όπως ένα σώμα βυθίζεται στο νερό, όταν το βάρος του είναι μεγαλύτερο από την άνωση που αυτό δέχεται. Η αιφνίδια συσσώρευση αρνητικής και εκδικητικής στάσης από τη μεριά των άλλων, απειλεί ολοκληρωτικά το ζωτικό του χώρο. Και βέβαια όλο αυτό ισοδυναμεί με μια κανονική καταβύθιση σε ένα κόσμο εφιαλτικό, κτηνώδη και απελπιστικά ζοφερό.

Γιάννης Σοφολόγης και Σεραφείμ Ράδης, αληθινοί, συνεπείς, αποδεικνύουν την υποκριτική τους δεινότητα.

Η Μαρία Φιλίνη σε ευαίσθητο ρόλο, με ένα δύσκολο / οδυνηρό παρελθόν, ενσαρκώνει την ηρωίδα με ένα ευρύχωρο πακέτο αισθημάτων, σκέψεων και ανατροπών. Λειτουργική η παρουσία της, καθώς προσπαθεί να μείνει ψύχραιμη και να κρατήσει τις ισορροπίες. Κάτι που είναι αδύνατον να επιτευχθεί αφού η όλη κατάσταση έχει εκτραπεί. Έτσι παρουσιάζονται κάποιες θυμικές υπερβολές που περιορίζουν την απρόσκοπτη ανάπτυξη της ρέουσας πορείας, χωρίς όμως να αλλοιώνουν καθοριστικά τις σκηνικές προθέσεις.

ΝΗ μουσική του Γιάννη Σορώτου και οι φωτισμοί της Στέλλας Κάλτσου, ενισχύουν το κολασμένο κλίμα και την εξέλιξη της πλοκής. Θάλεια Μέλισσα στη σκηνογραφική έμπνευση και Ιφιγένεια Νταουντάκη στα ενδεικτικά κοστούμια, συμπληρώνουν με δόκιμο τρόπο το σύνολο.

«Η Αρχή του Αρχιμήδη», μία παράσταση που ακροβατεί ανάμεσα στο σκοτάδι της υποκρισίας και το φως της αλήθειας, αλλά και μεταξύ ελευθερίας και καταστολής. Κείμενο, κοινωνικό, ικανό να ανακατέψει χωρίς δισταγμό τα όποια στεγανά, της, κάθε αυτο-προβαλλόμενης ως απελευθερωμένης κοινωνίας. Ολόπλευρη μελέτη για ένα θέμα ταμπού που σκοπό έχει να φωτίσει το γεγονός με τα παρακλάδια του και τίποτε περισσότερο. Το να πάρεις θέση ή όχι, πάνω στο θέμα δεν είναι αποκλειστικά και το ζητούμενο, για ευνόητους λόγους. Αυτό που έχει σημασία είναι η επιτακτική ανάγκη της  εποπτείας και της διεξοδικής ανάλυσης ενός ιδιαίτερου προβλήματος. Ενός προβλήματος που τόσο σημαντικό είναι για την φυσική τάξη και την κοινωνική αρμονία,  με πολλές αναγνώσεις και ερμηνείες.

Διαβάστε επίσης:

Η Αρχή του Αρχιμήδη, σε σκηνοθεσία Βασίλη Μαυρογεωργίου στο Skrow