Αντώνης Φραγκάκης: Το «Τελευταίο ψέμα» από το πανί στο θέατρο

Αυτό το διάστημα τον συναντάμε στο «Τελευταίο ψέμα», την ομώνυμη ταινία του Μιχάλη Κακογιάννη, που παρουσιάζεται για πρώτη φορά σε θεατρική εκδοχή, υπό τις σκηνοθετικές οδηγίες του Ένκε Φεζολάρι.  Με αυτήν την αφορμή, μας μιλά για την μεταφορά του σεναρίου σε θεατρικό κείμενο, το ρόλο του και αναφέρει τα επόμενα θεατρικά σχέδιά του, καθώς και τις παράλληλες επαγγελματικές δραστηριότητές του.

– Το «Τελευταίο ψέμα», μια ταινία του Μ. Κακογιάννη μεταφέρεται για πρώτη φορά στο σανίδι και ειδικά στο Ίδρυμα Κακογιάννη. Μιλήστε μας για αυτήν την παράσταση, την σημασία του να παίζεται στο συγκεκριμένο θέατρο, καθώς και ποιες δυσκολίες κρύβονται στην θεατρική μεταφορά ενός κινηματογραφικού σεναρίου.

Συνήθως όταν ξεκινάς πρόβες για μια παράσταση έχεις στα χέρια σου ένα θεατρικό έργο. Για την συγκεκριμένη είχαμε το σενάριο που είχε γράψει ο Μ. Κακογιάννης για μια από τις καλύτερες ελληνικές ταινίες, «Το Τελευταίο Ψέμα».

Η διαφορά του σεναρίου με το θεατρικό κείμενο είναι ότι στο δεύτερο υπάρχουν πληροφορίες για τα πρόσωπα του έργου ενώ στο πρώτο οι πληροφορίες αφορούν κυρίως στο τι βλέπει, πώς κινείται η κάμερα.

Η δυσκολία λοιπόν, βρίσκεται στην έλλειψη πληροφοριών, Υπάρχουν κάποιες αλλά λίγες. Και εδώ βρίσκεται και το ενδιαφέρον: να φτιάξεις κάτι με τα λίγα και ταυτόχρονα να υπηρετήσεις το σενάριο, αντί να βάλεις πολλά για να υπηρετήσεις τον εαυτό σου.

Στον κινηματογράφο, είναι η κάμερα που παίρνει από τον ηθοποιό. Στο θέατρο είναι ο ηθοποιός που δίνει στο κοινό. Εδώ βρίσκεται μια άλλη ιδιαιτερότητα: πως παντρεύεις αυτά τα δυο ώστε να τιμήσεις και την αφετηρία του έργου και την σημερινή του παρουσίαση. Να είσαι ταυτόχρονα και φειδωλός και γενναιόδωρος.

Το έργο παρουσιάζεται στο υπόγειο του ιδρύματος, ένα γκαράζ. Αυτό βοηθά πολύ την παράσταση διότι μοιάζει με κινηματογραφικό σετ. Έτσι ενώ βλέπεις θέατρο έχεις την αίσθηση ότι βλέπεις πλάνα από ταινία.

– Τι γοητευτικό μπορεί να έχει κατά τη γνώμη σας, σε αντιπαραβολή με το σήμερα, μια πλοκή που αναφέρεται στα τέλη της δεκαετίας του ’50;

Ο Κακογιάννης ήρθε στην Ελλάδα αφού πρώτα έζησε στην Αγγλία. Έφερε μια ματιά στην ελληνική μεσοαστική κοινωνία, δημιουργημένη από επιτυχημένους επιχειρηματίες παρά από ευγενείς, που έχει την αντικειμενικότητα αυτού που έρχεται απ’ έξω. Γράφει για μια τάξη ανθρώπων που η μόνη αξία που έχουν είναι τα χρήματα . Όσο τα έχουν, όλα καλά, όταν δεν τα έχουν θα προσποιηθούν και θα πουν ψέματα για να τα ξανααποκτήσουν. Τους αντιπαραβάλει με του φτωχούς που όμως έχουν άλλες αξίες. Η Χλόη είναι ο άνθρωπος που μεγαλώνει στην τάξη των πλουσίων και αλλάζει από την επαφή της με την Κατερίνα, την υπηρέτρια και τον θάνατό της.

Ο αγγλικός τίτλος του έργου είναι ‘Ζήτημα αξιοπρέπειας’, κάτι που επαναλαμβάνει η Ρωξάννη, μητέρα της Χλόης. Στη διάρκεια του έργου ο μόνος που παραδέχεται ανοιχτά την αλήθεια είναι ο Μάρκος, φτωχός και ερωτευμένος με την Χλόη. Είμαστε αναξιοπρεπείς λέει σε όσους είναι μπροστά του τη στιγμή εκείνη. Το ερώτημα ισχύει σήμερα, ακόμα πιο έντονα. Σήμερα που βρισκόμαστε σε πόλεμο και που όπως σε κάθε πόλεμο, τα πάντα κρίνονται με πολύ αιχμηρό τρόπο και με τεράστιο κόστος.

– Πείτε μας δυο λόγια για τον δικό σας ρόλο. Πώς τον προσεγγίσατε; Υπάρχουν «παγίδες» που προσπαθήσατε να αποφύγετε λόγω μιας πιθανής σύγκρισης με την γνωστή κινηματογραφική ερμηνεία;

Ο Γαλανός, που υποδύομαι στο έργο, έρχεται για λίγες μέρες στην Ελλάδα, από την Αίγυπτο. ‘Έμπορος έργων τέχνης, έχει το ασκημένο βλέμμα του εκτιμητή. Θα δει τη Χλόη καθαρά, θα έρθει κοντά της, θα την ταρακουνήσει, θα προσπαθήσει να την κάνει να βγει απ’ το ψέμα.  «Αρκεί να πιστέψω πως είναι ειλικρινής και θα την αποδεχθώ», απαντά στη Χλόη όταν τους λέει πως έχει μια πρόταση να του κάνει. Είναι δύσκολο να κρίνουμε το συνολικό, ποια είναι η κατάσταση στην Ελλάδα, που πάει ο κόσμος. Έχουμε πολλές πληροφορίες αλλά δεν ξέρουμε τις πηγές τους. Τουλάχιστον όμως , όσον αφορά στα του οίκου μας, ας είμαστε ειλικρινείς. Αυτό που θα δούμε μπορεί να μη μας κολακεύει, αλλά χρειάζεται να το αποδεχθούμε. Και ακριβώς ως προς αυτό το «Το Τελευταίο Ψέμα» είναι τρομακτικά επίκαιρο.

– Πριν κλείσουμε, θα μας πείτε κάποιες επαγγελματικές προκλήσεις που σας περιμένουν το επόμενο διάστημα;

Όσο για μένα, θα συνεργαστώ πάλι και με χαρά με τον Ένκε Φεζολλάρη και προετοιμάζω ένα retreat για τον Ιούνιο στην Πάτμο: Retreat σημαίνει αποσύρομαι. Στην συγκεκριμένη περίπτωση είναι μια εξαιρετική εναλλακτική στο, ‘Σταματήστε τη γη να κατέβω’: μαζευόμαστε για μια βδομάδα σε ένα πανέμορφο χώρο μπροστά στη θάλασσα και φροντίζουμε την ψυχή μας με γιόγκα, τάι τσι, θεραπείες, μπάνια, περπατήματα. Είναι μια άλλη μορφή πολιτισμού, λίγο παραμελημένη στα μέρη μας. Η γιόγκα απευθύνεται σε όλους: στους δύσκαμπτους, στα παιδιά, ακόμα και στους χριστιανούς και γι’ αυτό το κάνουμε στο νησί της αποκάλυψης.

Το «Τελευταίο ψέμα» ανεβαίνει στο Ίδρυμα Κακογιάννη. Περισσότερα εδώ.