Ξέρεις, το θέατρο περνάει κρίση. Όχι δεν το λέω ελαφρά, για να σου πιάσω την κουβέντα. Η δουλειά που ρίχνουν οι συνάδελφοι κάθε μέρα στα θέατρα είναι πολύτιμη. Στα ΜΙΚΡΑ θέατρα εννοώ, στα χωρίς πλούσιο μπάτζετ, χωρίς Υπέρ-χορηγούς κι εταιρίες. Εκεί δίνεται η μάχη για να σωθεί το θέατρο κι όχι στις διαστάσεων 20×20 μέτρων σκηνές και στις τετρακοσίων θεατών χωρητικότητας πλατείες. Αλλά ξέρεις, το θέατρο χάνει από μία μάχη κάθε μέρα, μέχρι που θα χάσει και τον πόλεμο.
Όπου κινείται το χρήμα, εκεί κινείται και η διαφήμιση κι αναπόφευκτα εκεί θα κινηθεί κι ο θεατής. Κι όλα αυτά τα ωραία πράγματα που προσπαθούν να ανθίσουν στα υπόγεια και στα μπλακ μποξ θάβονται ασυστόλως. Οι καλλιτέχνες ερευνούν κι ανεβαίνουν στη σκηνή για να παρουσιάσουν τους καρπούς της έρευνας αυτής. Κρίμα που όλοι αυτοί οι μήνες εντατικής έρευνας, όλες αυτές οι ιδέες, η έμπνευση θα πάει αναπόφευκτα στο εκτελεστικό απόσπασμα επειδή κάποιοι άλλοι κοιτάζουν το χρήμα και το κέρδος.
Δεν είναι ένας ο «Έμπορος». Ποτέ δεν ήταν ένας και μόνο ένας. Αν το πιστεύεις αυτό, φοβάμαι πως πιστεύεις ένα ψέμα. Εύκολο είναι να προσωποποιούμε τον εχθρό. Σε καθησυχάζει η ονειροφαντασία πώς αν το αποκεφαλίσεις, τότε το τέρας θα πεθάνει. Στη θέση του όμως θα φυτρώσουν δύο κεφάλια ακόμα, μπορεί και περισσότερα. Ξέρεις, γι’ αυτό τους λέμε «Έμπορους της Βενετίας», γιατί είναι πολλοί αυτοί που την καταχράζονται, που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, έμμεσα κι άμεσα την πουλούν και την εξαγοράζουν.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Εχτές είδα την Μνουσκίν, «δράκους» όμως δεν είδα. Το θέατρο είναι πολιτικό και πάντα ήταν πολιτικό. Οι «Πέρσες», το πιο αρχαίο από τα αρχαία έργα, είναι ένα πολιτικό έργο. Ξέρεις, ο καλλιτέχνης δεν είναι εξυπνότερος από ‘σενα. Ούτε και πιο μορφωμένος. Δεν έρχεσαι σε ‘μενα για να σε μάθω Ιστορία. Δεν είναι πολλά αυτά που μπορώ να σε διδάξω εγώ ένας 27χρονος ηθοποιίσκος που παράτησε το Πανεπιστήμιο. Αλλά πας στην Μνουσκίν και στον Καστελούτσι, σε αυτούς τους σκηνοθέτες μεγαθήρια κι ούτε εκεί σου σηκώνεται η τρίχα. Γιατί; Γιατί το θέατρο περνά κρίση. Δεν μου σηκώνεται – η τρίχα, πια στις μεγάλες σκηνές και μπροστά στα μεγαθήρια. Γιατί; Ξέρεις γιατί; Γιατί αυτό περιμένουν από ‘σένα: να σου σηκωθεί. Κι όλη η παράσταση μάχεται γι’ αυτό. Όλο το χρήμα που έπεσε για να ανεβεί η παράσταση εννοώ, επιδιώκει μόνο αυτό: να σε συνεπάρει. Και δεν με συνεπαίρνει πια, γιατί είμαστε σε κρίση. Οι παραστάσεις αυτές εξυπηρετούν τον σκοπό τους: το θέαμα. Το θέαμα αυτό που σήμερα δεν το βρίσκεις μόνο στα σόου, αλλά έχει τρυπώσει στο σπίτι σου, το κουβαλάς παντού μαζί σου μέσα στην τσέπη.
Η Βενετία είναι άνυδρη. Η Βενετία έχει ρέψει. Στα ξεραμένα κανάλια της μια ομάδα ανθρώπων αναζητεί την συγκίνηση. Αναζητούν να τους ξανασηκωθεί η τρίχα. Γιατί ο «Έμπορος» της Βενετίας, ο Αντόνιο, δέχεται να δώσει ενέχυρο στον τοκογλύφο Σάιλοκ ένα κομμάτι από την ίδια του τη σάρκα; Γιατί του αρέσει. Γιατί τον εξάπτει αυτή η προοπτική. Είναι κάτι πρωτότυπο, τολμηρό κι επικίνδυνο. Γι’ αυτό συμφωνεί με την πρόταση του Σάιλοκ. Όλοι στο έργο αυτό αναζητούν να έρθουν αντιμέτωποι με κάτι, ελπίζω, μεγαλύτερο από τους ίδιους. Τους δικαιώνει το τέλος; Τα καταφέρνουν; Ή και μόνο η αναζήτηση αρκεί; Όχι. Αρκετά πια με το «το ταξίδι είναι που μετράει κι όχι ο προορισμός». Σε μια πιο ρομαντική εποχή ίσως αυτό να ίσχυε, όχι όμως τώρα. Τώρα το θέατρο είναι σε κρίση. Το θέατρο είναι σε πόλεμο.
Δεν θέλω να απαξιώσω κανενός την δουλειά. Απαξιώ μόνο τις δουλειές αυτές που δεν ενστερνίζονται τον κίνδυνο. Γιατί το θέατρο είναι επικίνδυνο. Και μόνο επικίνδυνα πράγματα έχουν αξία να ανεβαίνουν στην σκηνή. Γιατί αυτό θέλω και ξέρω πως το θέλεις κι εσύ. Το ξέρεις πως θες να δεις κάποιον άλλο, όχι εσένα, να κινδυνεύει να σφαχτεί σαν αρνί στο δικαστήριο για χάρη ενός ανεκπλήρωτου χρέους. Θες να δεις πως θα αντιδράσει ο Αντόνιο για να είσαι έτοιμος να δράσεις αναλόγως αν τύχει κάποτε να συναντήσεις κι εσύ τον Σάιλοκ. Το ξέρεις πως θες να συναντήσεις τον Σάιλοκ. Γιατί ο Σάιλοκ σε μαγεύει. Είναι κάτι επικίνδυνο και σου σηκώνει την τρίχα.
Τι πιο επικίνδυνο από έναν Μπασάνιο που ερωτεύεται μια Α.Ι. Πόρσια; Ξέρεις, ο Μπασάνιο δεν είναι βλάκας, εσένα μιμείται, εσένα που έχεις ερωτευτεί το Α.Ι. και το chatgtp πολύ πριν από αυτόν. Το Α.Ι. δεν είναι επικίνδυνο. Η παράσταση με έναν τρόπο το κοροϊδεύει κιόλας. Το chatgtp μπορεί να κοροϊδέψει το θέατρο; Δεν το νομίζω.
Ξέρεις, αυτή είναι η ψυχολογία – η λογική, με την οποία ζούμε. Η λογική του καπνιστή που θέλει να το κόψει και τελικά εθίζεται στην ιδέα του τελευταίου τσιγάρου. Αφήνεις την σημερινή παράσταση κενή και υπόσχεσαι στον εαυτό σου να γεμίσεις την επόμενη. Χορταίνεις τελικά μόνο με την υπόσχεση και χάνεις ακόμα μια μάχη.
Ξέρεις αγαπητέ συνομιλητή, αγαπητέ Αλέξανδρε, πως το θέατρο είναι σε κρίση, δεν χρειαζόσουν εμένα να στο πω. Δεν σου είπα τίποτα που δεν ήξερες ήδη. Αφού ξέρεις λοιπόν, γιατί δεν κάνεις κάτι;
Photo Credit: Ελίνα Γιουνανλή
Διαβάστε επίσης:
Οι έμποροι της Βενετίας, από τον Τσέζαρις Γκραουζίνις στον Τεχνοχώρο Cartel
