Πάντα μας εξιτάρουν οι ζωές των μεγάλων καλλιτεχνών. Θέλουμε να κοιτάξουμε από την κλειδαρότρυπα για να μάθουμε ποια ήταν τα μυστικά που τους έκαναν να δημιουργούν αριστουργήματα. Ο κινηματογραφικός κόσμος σαγηνευμένος και εκείνος από γνωστούς ζωγράφους, έχει πολλές φορές επιλέξει να μεταφέρει στη μεγάλη οθόνη τη ζωή, το έργο, αλλά και τα απόκρυφα πάθη τους. Κάπως έτσι δημιουργήθηκαν μερικές από τις πιο ενδιαφέρουσες κινηματογραφικές βιογραφίες μεγάλων καλλιτεχνών.
Μοντιλιάνι: Ο καταραμένος ζωγράφος, του Μικ Ντέϊβις (2004)
Το έργο είναι τοποθετημένο στο μποέμ Παρίσι του 1919, και επικεντρώνεται στα τελευταία χρόνια ζωής του Αμαντέο Μοντιλιάνι και στον καλλιτεχνικό ανταγωνισμό του με τον Πικάσο. Ο Μοντιλιάνι είναι ερωτευμένος με τη Ζαν, ένα όμορφο κορίτσι, καταγόμενο από καθολική οικογένεια. Το ζευγάρι έχει αποκτήσει ένα νόθο παιδί. Οι γονείς της Ζαν αποδοκιμάζουν τον έκλυτο βίο του ζευγαριού και στέλνουν το μωρό σε μοναστήρι. Ο απένταρος καλλιτέχνης βρίσκεται σε απόγνωση, καθώς για να πάρει πίσω το παιδί χρειάζεται λεφτά. Η λύση έρχεται από τον ετήσιο διαγωνισμό τέχνης του Παρισιού, που επιφυλάσσει ένα μεγάλο χρηματικό έπαθλο για τον νικητή.
Ο Πικάσο και ο Μοντιλιάνι δεν είχαν πότε συμμετάσχει στον διαγωνισμό, πιστεύοντας πως δεν είναι για αληθινούς καλλιτέχνες. Ωστόσο, αυτή τη χρονιά επιλέγουν και οι δύο να πάρουν μέρος, και όλο το Παρίσι περιμένει με ενθουσιασμό ποιος θα δημιουργήσει το καλύτερο έργο. Στην προσπάθεια του να φτιάξει ένα πραγματικό αριστούργημα, ο Μοντιλιάνι μπλέκεται σε ένα επικίνδυνο γαϊτανάκι από ναρκωτικά, σεξ και αλκοόλ. Η ταινία δεν απέσπασε καλές κριτικές, ωστόσο λατρεύτηκε από το φιλότεχνο κοινό κυρίως εξαιτίας της στιβαρής ερμηνείας του Άντι Γκαρσία ως Μοντιλιάνι, καθώς και της αλήτικης παριζιάνικης ατμόσφαιρας.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Φρίντα, της Τζούλι Ταιμόρ (2002)
Η ταινία Φρίντα αφηγείται την ταραχώδη ζωή της γνωστής ζωγράφου Φρίντα Κάλο. Ξεκινάει από το 1953, όταν η Φρίντα ήταν η μοναδική γυναίκα καλλιτέχνης που πραγματοποίησε έκθεση στο Μεξικό. Ο γιατρός της λέει πως είναι πολύ άρρωστη για να πάει. Έτσι και αυτή αποφασίζει να επισκεφτεί την έκθεση μεταφερόμενη στο κρεβάτι της. Από την εναρκτήρια σκηνή μεταφερόμαστε στην παιδική ηλικία της, όπου έπασχε από πολιομυελίτιδα, στο τροχαίο ατύχημα που την βασάνιζε για όλη της τη ζωή, στον γάμο της με τον σύζυγο – δαίμονα της, Ριβέρα, και τελικά οδηγούμαστε στην επίσκεψη του πολιτικού Λέων Τρότσκι στο μπλε σπίτι της.
Την ζωγράφο υποδύεται η Σάλμα Χάγιεκ, η οποία πραγματοποιεί μία δυνατή ερμηνεία, ενώ η μεταμόρφωση της σε Φρίντα είναι άρτια αισθητικά. Η σκηνοθέτης Τζούλι Ταιμόρ δίνει μία άκρως γυναικεία ματιά στη ζωή της, ενώ παράλληλα σε κάνει να δραπετεύσεις από την πραγματικότητα μέσα από τους πολύχρωμους καμβάδες. Αξιοσημείωτη σκηνή η στιγμή όπου το τραγικό ατύχημα “πασπαλίζεται” από χρυσόσκονη, θέλοντας να δείξει την καθοριστική –σχεδόν θεϊκή- επιρροή του στους αριστουργηματικούς πίνακες της.
Το Χάρισμα της Σεραφίν, του Μαρτίν Προβόστ (2008)
Αν την συναντούσες στον δρόμο, δεν θα γυρνούσες δεύτερη φορά να την κοιτάξεις. Ήταν μία θρησκόληπτη ευτραφής γυναίκα, που εργαζόταν ως παραδουλεύτρα. Μόλις ξεγλιστρούσε από τη δουλειά, έκλεβε τερεβινθέλαιο από τα εκκλησιαστικά κεριά, αίμα από τον χασάπη και άργιλο από τα χωράφια. Όλα αυτά τα χρησιμοποιούσε για να αναμείξει τις μπογιές της. Τα βράδια της τα πέρναγε, ζωγραφίζοντας εκπληκτικά φυτικά μοτίβα. Ο λόγος για την Σεραφίν Λουί, που πέθανε πάμφτωχη, το 1942, σε ένα γαλλικό ψυχιατρικό ίδρυμα. Ωστόσο, σήμερα, συναντάς και θαυμάζεις τις ζωγραφιές της σε πολλά σημαντικά μουσεία. Η Σεραφίν δεν ζωγράφιζε με σκοπό τη φήμη, ζωγράφιζε κατευθυνόμενη από το πάθος της και από έναν φύλακα άγγελο. Πολλές φορές,όταν δημιουργούσε πίνακες, τραγουδούσε ψαλμούς για την Παναγία. Σε αυτό το εκπληκτικό φιλμ παρακολουθούμε όλη τη δημιουργική πορεία της Σεραφίμ μέχρι την ανακάλυψη της από τον Γερμανό συλλέκτη Βίλχεμ Ούντε και τον εγκλεισμό της σε άσυλο.
Η πρώτη ατομική έκθεση της έγινε τρία χρόνια μετά τον θάνατο της, επιμελημένη από τον Ούντε. Ο σκηνοθέτης Μαρτίν Προβόστ είχε δηλώσει για την ταινία: «Ήταν η συνάντηση δύο περιθωριακών, ο Ούντε, ξένος και ομοφυλόφιλος, την αντιμετωπίζει πρώτη φορά όπως πραγματικά είναι, χωρίς προκαταλήψεις. Γι’ αυτόν ήταν μια αγία. Παρ’ όλ’ αυτά, η σχέση τους είχε πολλά σκοτεινά σημεία». Το φιλμ εγείρει με έξυπνο τρόπο ερωτήσεις για την καλλιτεχνική αξία ενός έργου, αλλά για το πως αποφασίζουμε να το κοστολογήσουμε.
Πόλοκ: Ο ασυμβίβαστος, του Εντ Χάρις (2000)
Τον Αύγουστο του 1949, το Life Magazine έγραψε στο πρωτοσέλιδο του: «Τζάκσον Πόλοκ: Είναι ο μεγαλύτερος ζωντανός ζωγράφος στις Ηνωμένες Πολιτείες;» Ήδη γνωστός στον κόσμο της τέχνης της Νέας Υόρκης για το ριζοσπαστικό και τολμηρό του ύφος, ο Πόλοκ σημάδεψε την ιστορία της ζωγραφικής. Ο καλλιτέχνης χρησιμοποιούσε μια μοναδική τεχνική πετώντας και πιτσιλώντας από το πινέλο του στον καμβά, ίχνη χρώματος. Ήταν ένας σπουδαίος ζωγράφος, ήταν όμως και ένας μίζερος και βαθιά ανασφαλής άνδρας, που βύθιζε τους γύρω του στη δυστυχία. Ήταν μανιοκαταθλιπτικός και αλκοολικός και πέθανε μεθυσμένος σε ένα τροχαίο ατύχημα, παίρνοντας μαζί του μία αθώα γυναίκα.
Ο Εντ Χάρις, ο οποίος ήταν υποψήφιος για Όσκαρ για την ερμηνεία του, έχει και ρόλο ηθοποιού και τη θέση του σκηνοθέτη. Το έργο αποτελεί ένα προσωπικό του project, το οποίο δούλεψε με ξεχωριστή όρεξη και με σκοπό να μεταφέρει στην οθόνη την πραγματικότητα για τη ζωή του ζωγράφου. Για τις ανάγκες της ταινίας ο Εντ έμαθε να ζωγραφίζει, κοιμήθηκε στο πραγματικό κρεβάτι του Πόλοκ και κάπνισε άπειρα πακέτα τσιγάρων. Η ταινία δεν είναι μία ταινία για την τέχνη, αλλά μία ταινία γα τον φυσικό και ψυχολογικό κόπο του να ζωγραφίζεις. Ένα έργο για την οδύνη της καθημερινής ζωής, που ταλάνιζε τον Πόλοκ εξαιτίας του βασανισμένου μυαλού του.
Τα Φαντάσματα του Γκόγια, του Μίλος Φόρμαν (2006)
Η ταινία είναι ισπανο-αμερικανής παραγωγής σε σκηνοθεσία Μίλος Φόρμαν. Παρουσιάζει μία ιστορία για το έργο του ζωγράφου Φρανθίσκο Γκόγια, καθώς και την προσπάθειά του να υπερασπιστεί ένα μοντέλο, που είχε ποζάρει γι΄αυτόν, στην Ιερά Εξέταση. Αν και το ιστορικό σκηνικό της ταινίας είναι αυθεντικό, η ιστορία από μόνη της είναι φανταστική και βασίζεται σε επινοημένους χαρακτήρες, εκτός από τον καλλιτέχνη. Με πρωταγωνιστές τον Χαβιέρ Μπαρδέμ και την Νάταλι Πόρτμαν, το έργο διερευνά τις ιδιαίτερες δυνάμεις που οδηγούν τον Γκόγια να δημιουργήσει το περίπλοκο και σκοτεινό του έργο και αποτελεί μια αξιέπαινη προσπάθεια αναβίωσης του πνεύματος της εποχής.
Ο κύριος Τέρνερ, του Μάικ Λι (2014)
Η δραματική βιογραφία Κύριος Τέρνερ είναι μία περιήγηση στα τελευταία 25 χρόνια της ζωής του ζωγράφου Ουίλλιαμ Τέρνερ. Ο καλλιτέχνης, που επαινείται για την επαναστατική του αντίληψη σχετικά με τη μορφή και τη χρήση του φωτός στα μεταγενέστερα έργα του, θεωρείται ο θεμελιωτής του ιμπρεσιονισμού. Η ταινία επικεντρώνεται στις στιγμές που πέρασε πειραματιζόμενος με νέες τεχνικές ζωγραφικής, ενώ παράλληλα συνθέτει το ψυχολογικό προφίλ ενός αντικοινωνικού καλλιτέχνη, με παθολογική εξάρτηση από τον πατέρα του. Ο εσωτερικός κόσμος και οι απόκρυφες επιθυμίες του ξεδιπλώνονται μπροστά στην οθόνη.
Καραβάτζιο, του Ντέρεκ Τζάρμαν (1986)
Την ταινία σκηνοθέτησε ο μοναδικός Ντέρεκ Τζάρμαν και ήταν το κινηματογραφικό ντεμπούτο πολλών καθιερωμένων πλέον ηθοποιών, όπως η Τίλντα Σουίντον και ο Σον Μπιν. Το έργο ξεκινάει με την εξομολόγηση του ετοιμοθάνατου Καραβάτζιο και μας παρουσιάζει μερικά από τα πιο κρίσιμα γεγονότα της ζωής του, μέσα από συνεχή φλας μπακ. Οι ζωγραφιές και ιστορίες πίσω από το γεγονότα ζωντανεύουν και μας εισάγουν στον εκρηκτικό κόσμο –γεμάτο με πάθη και καταστροφικούς έρωτες- ενός από τους πιο γνωστούς ζωγράφους όλων των εποχών. Ο Βρετανός σκηνοθέτης προετοίμαζε επτά χρόνια την ταινία και κατάφερε να δημιουργήσει μία ιδιαίτερη αντικομφορμιστική βιογραφία, που συνδέεται με το σήμερα. Αξιοπρόσεχτο στοιχείο είναι πως η εποχή της Αναγέννησης, πέρα από την αναμφίβολη δημιουργική λάμψη της, παρουσιάζεται και ως μία εποχή ηθική ακολασίας και κοινωνικής παρακμής.
