4+1 βιβλία για πρόσωπα των τεχνών που αξίζει να διαβάσετε

Είναι ευχής έργον να διεισδύει κάποιος σε πρόσωπα που έχουν αφήσει το στίγμα τους στις τέχνες, να αναφέρεται σε δημιουργούς που με το αποτύπωμά τους σημάδεψαν την ιστορία και ομόρφυναν τον κόσμο γύρω μας. Οι συγγραφείς που παρουσιάζονται εδώ με μεράκι και ζήλο κατέγραψαν στο χαρτί τη δική τους πολύ προσωπική ανάγκη να μοιραστούν με τον επίδοξο αναγνώστη τους τις ανησυχίες εμβληματικών δημιουργών, ανθρώπων που διέγραψαν πορεία καλλιτεχνικά αγωνιώδη και εμπνευσμένη.

“Η τέχνη ξεπλένει από την ψυχή τη σκόνη της καθημερινότητας” έλεγε ο πολυπράγμων Πάμπλο Πικάσο και πράγματι ένα μυθιστόρημα που πραγματεύεται τη ζωή κάποιας προσωπικότητας των τεχνών πέρα από την καθαρά λογοτεχνική του αξία είναι και μία πρώτης τάξεως ευκαιρία να μας μεταφέρει μακριά από την πολλές φορές σκληρή πραγματικότητα της καθημερινότητας, να μας συγκινήσει και να μας ταξιδέψει σε κόσμους διαφορετικούς, σε νότες και χρώματα, σε ακούσματα και εικόνες άλλων εποχών.

Δεν είναι πολύ σύνηθες να διαβάζουμε μυθιστορηματικές βιογραφίες αλλά όταν συμβαίνει αυτό η κατάδυση στη φιλοσοφία, στον τρόπο ζωής και σκέψης, στην πυρετώδη ανάγκη έκφρασης αλλά και στις ιδιαιτερότητες ανθρώπων που έγραψαν τη δική τους ιστορία στο παγκόσμιο καλλιτεχνικό γίγνεσθαι είναι μία μοναδική φύσεως ευτυχής συγκυρία.

Irving Stone, Πάθος για ζωή, Εκδόσεις Γκοβόστη

«Για να ζωγραφίσεις τη ζωή, πρέπει να καταλαβαίνεις όχι μόνο την ανατομία, αλλά και το πως νιώθουν και τι σκέφτονται οι άνθρωποι για τον κόσμο όπου ζουν. Ο ζωγράφος που κατέχει μόνο την τεχνική του και τίποτε άλλο, θα καταλήξει ένας πολύ επιφανειακός ζωγράφος». Αυτά τα λόγια βάζει στο στόμα του Βαν Γκογκ, ο δεξιοτέχνης και ρομαντικά ψυχαναλυτικός Irving Stone σε ένα μυθιστόρημα για τον άνθρωπο, την τέχνη και την αλήθεια του καλλιτέχνη. Ένα μυθιστόρημα για τη ζωή ενός πραγματικού θρύλου της ζωγραφικής που άκουσε και ζωγράφισε τον πόνο και την χαρά με κύριο εργαλείο του την πυξίδα της ψυχής του. Φιλόσοφος της ζωής αλλά χτυπημένος από την τραγική του μοίρα, ο Ιπτάμενος Ολλανδός για να θυμηθούμε τον Βάγκνερ, κατάφερε στα λίγα χρόνια που έζησε να δημιουργήσει έναν μύθο αξεπέραστο γύρω από το όνομά του. Εν ζωή δεν επιβραβεύτηκε, δεν επιδοκιμάστηκε το έργο του, έφυγε με την πικρία της μη αναγνώρισης, έσβησε όμως με την πεποίθηση πως υπηρέτησε το πάθος του τόσο για τον άνθρωπο όσο και για την ζωγραφική.

Ζαν Εσενόζ, Ραβέλ, Εκδόσεις Πόλις

Το περίφημο μπολερό του Μορίς Ραβέλ αποτελεί ένα από τα περίφημα και ξακουστά ακούσματα της κλασικής μουσικής, μία μελωδία που ηχεί ευχάριστα και καταπραϋντικά στα αυτιά μας. Ο Εσενόζ, με την πολύ ιδιαίτερη γραφή του και τη μοναδική λογοτεχνική του ευστροφία μας χαρίζει ένα βιβλίο που κινείται ανάμεσα στο μυθιστόρημα και τη βιογραφία, έτσι όπως το έχει πράξει με προσωπικότητες όπως ο Τέσλα, ο Ζάτοπεκ, ο Σοπέν. Ο Ραβέλ, ανήσυχος και μόνιμα σε καθεστώς αγωνίας για την καλλιτεχνική του εξέλιξη βιώνει πολλαπλές εξάρσεις χαρακτήρα και όπως κάθε γνήσιος δημιουργός παλεύει με τον εσωτερικό του κόσμο, με αυτή την λαχτάρα να ανταποκριθεί στο κάλεσμα που η μουσική του επιτάσσει ως αποστολή. Ο Εσενόζ επιθυμεί να τον σκιαγραφήσει μήπως και μπορέσει να ερμηνεύσει και να κατανοήσει τις εσωτερικές του φωνές, έτσι σε μία στιγμή τέτοιας έκστασης δίνει φωνή στα ίδια του τα δάχτυλα που μονολογούν και με τα οποία ανοίγει διάλογο “είμαστε τα δάχτυλά σου, είμαστε όλα εδώ και βασιζόμαστε σε σένα, και θέλουμε να ξέρεις πως κι εσύ μπορείς να βασιστείς σ’ εμάς όπως στα δάχτυλα του χεριού σου”.

Τζούλιαν Μπαρνς, Ο αχός της εποχής, Εκδόσεις Μεταίχμιο

Ο Barnes σε αυτή την μυθιστορηματική βιογραφία όπου αποκαλύπτει γνωστές και άγνωστες πτυχές του μουσικού Σοστάκοβιτς, μιλάει ανοιχτά για την ζωή, η οποία γράφει την δική της ιστορία μέσα από λύπες, χαρές, αγωνίες, ενθουσιασμούς και απογοητεύσεις, επιτυχίες και αποτυχίες. Πάνω από όλα όμως, ο συγγραφέας εστιάζει στην μορφή αυτού του δημιουργού που πάλεψε με τον ίδιο του τον εαυτό για να κατορθώσει να υπερκεράσει τις δυσκολίες στον δρόμο προς την πραγμάτωση των μουσικών σκέψεών του, τις οποίες μόνο ο ίδιος κατανόησε βαθιά. Στον δρόμο αυτό βίωσε την απαξίωση, την ειρωνεία, τον αργό και βασανιστικό πόλεμο ανθρώπων δέσμιων των ιδεοληψιών τους, όπως υπήρξαν οι υπηρέτες μίας ολόκληρης κομμουνιστικής προπαγάνδας που σκότωναν την ελεύθερη παραγωγή μέσα από ολέθριες τακτικές φίμωσης, εξόντωσης και καταρράκωσης του ηθικού ανθρώπων που αντιστέκονταν στις διαταγές τους. Ο Σοστάκοβιτς αντιστάθηκε σθεναρά στην κομμουνιστική λαίλαπα του Στάλιν και στις απειλές που δεχόταν τόσο για την ζωή του όσο και για το έργο του και παρά την συνεχή επίθεση στο πρόσωπό του στάθηκε στο ύψος του αναστήματός του απαρνούμενος την υποταγή σε ανθρωπόμορφα τέρατα που ξεγύμνωναν την μουσική του παιδεία απλά και μόνο γιατί την θεωρούσαν εξαιρετικά επικίνδυνη για τον δικό τους ανελέητο αγώνα ενάντια στο διαφορετικό.

Μάριο Βάργκας Λιόσα, Ο παράδεισος στην άλλη γωνία, Εκδόσεις Καστανιώτη

Η ζωή του Πολ Γκωγκέν πέρασε από πολλά επεισόδια, δια πυρός και σιδήρου καθώς ο ίδιος αναζήτησε πολλές φορές το δικό του “Παράδεισο” και κανείς δεν μπορεί να πει αν πράγματι τον βρήκε όσο ζούσε. Παράτησε την οικογένειά του για να ακολουθήσει το όνειρό του, να βρει τα τοπία εκείνα που θα του έφερναν μέσα του την απαραίτητη γαλήνη και την επιθυμία να τα ζωγραφίσει. Στην Ταϊτή όπου μετοίκησε αναζήτησε πρωτίστως τον εαυτό του και θεμελίωσε μία από τις πιο παραγωγικές καλλιτεχνικές του περιόδους, αν και αυτό δεν μετουσιώθηκε σε χρήματα που τόσο είχε ανάγκη.

Ο Λιόσα παρακολουθεί εδώ τη παράλληλη ζωή του Γκωγκέν και της Φλορά Τριστάν, της γιαγιάς του και μία εκ των πρωτοπόρων γυναικών, η οποία πρώτη διεκδίκησε για χάρη των γυναικών και μέσα από αγώνες σε μία εποχή ανώριμη για τέτοιες συζητήσεις το δικαίωμα τους να εκφράζονται και να ζουν αξιοπρεπώς. Ταξιδεύουμε αγκαλιά με τα δύο αυτά πρόσωπα σε άλλες εποχές και αφουγκραζόμαστε τον παλμό της έντονης αγωνίας τους να τολμήσουν το ακατόρθωτο και να φωλιάσουν τη δίψα της ψυχής τους για ένα διαφορετικό και πιο δίκαιο κόσμο, να δουν τα όνειρά τους να γίνονται πραγματικότητα.

Paco Ignacio Taibo II, Το ποδήλατο του Λεονάρντο, Εκδόσεις Άγρα

Ο Λεονάρντο υπήρξε ζωγράφος, αρχιτέκτονας, μηχανικός, γεωμέτρης, γιατρός, ανατόμος, γλύπτης, εφευρέτης, ένας σοφός πρωτοπόρος, καινοτόμος δημιουργός και επιστήμονας που άφησε πλούσιο έργο, το οποίο παραμένει θαυμαστό στο διάβα των αιώνων. Ο Πάκο Ιγνάσιο Τάιμπο σε αυτό το ευφυές βιβλίο, που κινείται ανάμεσα στο αστυνομικό, το ιστορικό και το πολιτικό στοιχείο, ακουμπάει πάνω στον εφευρέτη Λεονάρντο ντα Βίντσι για να χτίσει τη δική του πολύ ιδιαίτερη ιστορία, ένα αίνιγμα που έχει πολλά σκέλη και πολλές πιθανές ερμηνείες και λύσεις. Ο Λεονάρντο θεωρείται ο εφευρέτης του πρώτου ποδηλάτου, ενός οχήματος δηλαδή με δύο τροχούς, το οποίο συνέλαβε τόσους αιώνες πριν και το οποίο έμελλε να καταστεί ένα από τα πιο δημοφιλή μέσα μεταφοράς της σύγχρονης εποχής.

Ο συγγραφέας περίφημων αστυνομικών μυθιστορημάτων Τάιμπο εξυφαίνει μία ιστορία που ταιριάζει το σήμερα και το χθες, χρησιμοποιώντας το ποδήλατο του Λεονάρντο και το συνταιριάζει με μία μυστηριώδη υπόθεση που χρήζει διαλεύκανσης. Πολλά πρόσωπα ασύνδετα μεταξύ τους καταφέρνουν και παίρνουν μέρος σε μία υπόθεση που συνδυάζει την αγωνία, την περιπέτεια και την ανατροπή με τη σφραγίδα του Τάιμπο.