Ζωή Χατζηαντωνίου: Η αίσθηση της πόλης αυτόν τον Δεκέμβριο είναι διαφορετική

Το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά αναγκάστηκε να κλείσει για δεύτερη φορά λόγω των έκτακτων μέτρων για τον περιορισμό της πανδημίας του κορωνοϊού, αμέσως μετά την ανακοίνωση του νέου του προγράμματος. Σαν αντίδοτο στην κρίση που περνάμε όλοι, αλλά ιδιαίτερα ο κόσμος του θεάτρου, δημιούργησε μαζί με τους συντελεστές των παραστάσεων που αναμένουμε να δούμε από τη νέα χρονιά, ένα διαδικτυακό project με φόντο την πόλη της Αθήνας, την Μετακίνηση 7.

Η Ζωή Χατζηαντωνίου ανέλαβε την καλλιτέχνική διεύθυνση και οργάνωση σε αυτό το αναπάντεχο εγχείρημα. Στη δική της Μετακίνηση 7, περιπλανιέται σε μέρη της Αθήνας με τα οποία είχε συνδεθεί η βασίλισσα Αμαλία. Στον Εθνικό Κήπο, ανάμεσα από τις ουασιγκτώνιες που τόσο αγάπησε η ιδιαίτερη αυτή φιγούρα της ιστορίας. Η σκηνοθέτις και χορογράφος αναζητά να δει την πόλη με τα δικά της μάτια, τα μάτια της Αμαλίας.

Εξετάζοντας το φυσικό πρόσωπο της βασίλισσας Αμαλίας στην παράσταση Amalia Melancholia, η βασίλισσα των φοινίκων επιχειρεί μια ανατομία του νεοσύστατου ελληνικού κράτους και συνθέτει ένα οπτικοακουστικό έκθεμα φυσικής και πολιτικής ιστορίας.

– Θα θέλατε για αρχή να μας μιλήσετε για το πώς ξεκίνησε αυτό το τόσο ιδιαίτερο εγχείρημα του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά;

Αμέσως μετά την ανακοίνωση του καλλιτεχνικού προγραμματισμού του ΔΘΠ, έκλεισαν για δεύτερη φορά μέσα στο 2020 τα θέατρα, χωρίς να γνωρίζει κανείς πότε θα έχουμε τη δυνατότητα να βρεθούμε ξανά μαζί εντός των αιθουσών. Είχαμε την ανάγκη να συνεχίσουμε, με κάποιον τρόπο, αυτά που είχαμε προγραμματίσει. Έτσι, προτείναμε στον εικαστικό και video designer Παντελή Μάκκα, τη Μετακίνηση 7, ένα διαδικτυακό project, με μότο Σκηνή είναι η πόλη. Ο κάθε δημιουργός αναζητά τί συνδέει το έργο του με την πόλη των Αθηνών και του Πειραιά στην παρούσα κατάσταση, τους συσχετισμούς που προκαλεί αυτή η πρωτόγνωρη συνθήκη ζωής και των περιορισμών. Κάνει χρήση του κωδικού 7 και βγαίνει έξω σε μια προσωπική διαδρομή με σκοπό να συνεχίσει να αφουγκράζεται, να συνομιλεί και να πράττει.

– Θα λέγατε πως τα γυρίσματα των βίντεο ήταν εύκολα, δεδομένων πάντα των συνθηκών; Είναι εύκολη η Μετακίνηση 7;

Το “συνεργείο” είμαστε βασικά δύο άτομα, ο Παντελής κι εγώ. Οπότε, οι δυσκολίες είναι κυρίως πρακτικές, γιατί τα κάνουμε όλα οι δυo μας. Από την άλλη βέβαια, είναι εύκολο γιατί είμαστε ένα πραγματικά ευέλικτο σχήμα. Ωστόσο, μας έχουν κλέψει ήδη δύο φορές, τον Παντελή και εμένα, με όλα τα τρεχάματα που αυτό επιφέρει. Η αίσθηση της πόλης αυτόν τον Δεκέμβριο είναι διαφορετική, θα έλεγα ακόμα πιο εχθρική. Κι αυτό είναι δύσκολο και θλιβερό.

– Ανυπομονούμε να απολαύσουμε το δικό σας βίντεο. Πώς είναι ο δικός σας διάλογος με την πόλη;

Η περιπλάνησή μου είχε να κάνει με σημεία και τόπους με τους οποίους είχε συνδεθεί η Αμαλία την περίοδο που γενιόταν όχι μόνο ο νεοελληνισμός αλλά και η ανύπαρκτη μέχρι το 1834 πόλη της Αθήνας. Πέρασα χρόνο στον Εθνικό Κήπο, στο κτήμα της Αμαλίας, στο Σύνταγμα και στην οδό Αμαλίας φυσικά. Είχαμε σκοπό να διανυκτερεύσουμε και στο Hotel Amalia, αλλά ήταν κλειστό λόγω covid. Ένα ακόμα μεγάλο μέρος της δικής μου Μετακίνησης 7 ήταν τα ζώα στο Αττικό Ζωολογικό Πάρκο, το οποίο επίσης είναι κανονικά κλειστό για το κοινό. Η Αμαλία είχε ιδιαίτερη λατρεία και σύνδεση με τα ζώα και τα φυτά, με τη Φύση γενικά. Την μελαγχολούσε η Αθήνα και κυρίως οι Αθηναίοι. Φυσικά, ασχοληθήκαμε και με τις ουσιγκτώνιες της Πανεπιστημίου, σε αντιπαραβολή, ωστόσο, με τις δικές της, που φυτεύτηκαν μετά από επισταμένη μελέτη και καθημερινή προσωπική φροντίδα. Κάποιες από αυτές βρίσκονται ακόμα στη δυτική είσοδο του κήπου, και αποτελούν φυσικά μνημεία. Επίσης, ξαναείδαμε το κτίριο της Βουλής με τα δικά της μάτια, αφού αυτή το επιμελήθηκε, ήταν το παλάτι της κάποτε.

– Πρόκειται ουσιαστικά για προοίμια των παραστάσεων που ελπίζουμε να έχουμε την ευκαιρία να απολαύσουμε από κοντά στη νέα σεζόν του ΔΘΠ. Θα θέλατε να μας πείτε λίγα λόγια για τη δική σας παράσταση: “Amalia Melancholia, η βασίλισσα των φοινίκων”;

Σκέφτομαι να επικεντρωθώ στο φυσικό πρόσωπο “Αμαλία”. Αυτό που με προκάλεσε, αρχικά, ήταν κυρίως το γεγονός της ατεκνίας του πρώτου βασιλικού ζευγαριού. Τους έφεραν εδώ για να γεννήσουν έναν διάδοχο, δηλαδή τον πρώτο βασιλιά του νεογέννητου κράτους, κι αυτοί, ο Όθωνας και η Αμαλία, δεν μπορούσαν. Ασχολήθηκαν μαζί τους γιατροί, σύμβουλοι, πολιτικοί, ιατροσοφιστές και κομπογιαννίτες, αλλά τελικά δεν τα κατάφεραν. Αρκετοί υποστηρίζουν ότι η αποτυχία τους να προσφέρουν ένα βρέφος στον λαό, ήταν βασικό παράγοντας για την έξωσή τους. Το σώμα της Αμαλίας ήταν ένα πεδίο πειραματισμών, θεραπειών και δοκιμών για πολλά χρόνια. Την ώρα που πειραματίζονταν οι γιατροί με το σώμα της, οι Δυνάμεις πειραματίζονταν, από πολιτικής και διπλωματικής πλευράς, για τη γέννηση και την εδραίωση της Ελλάδας. Η μεν δεν τα κατάφερε, οι δε δεν είμαι ακόμα σίγουρη.

– Το έργο σας φαίνεται να είναι αμιγώς πολιτικό. Πώς θα χαρακτηρίζατε την νεοελληνική ιστορία; Υπάρχουν πτυχές της που το ελληνικό κοινό ίσως να μην είναι τόσο εξοικειωμένο, κατά τη γνώμη σας;

Δε θα έλεγα ότι το έργο είναι αμιγώς πολιτικό, τουλάχιστον όχι αυτήν τη στιγμή, ή όχι ακόμα. Κυρίως με ενδιαφέρει το σημείο τομής της πολιτικής ιστορίας με την προσωπική ιστορία των φυσικών προσώπων. Το γεγονός ότι μια ανατομική δυσπλασία στη συγκεκριμένη περίπτωση πχ, επηρρεάσε με κάποιον ορισμένο τρόπο τη ζωή της Αμαλίας και του Όθωνα και ταυτόχρονα τη ζωή του νεοσύστατου ελληνικού κράτους. Αυτό με ενδιαφέρει. Η οθωνική περίοδος, δηλαδή η πρώτη περίοδος του νεοελληνικού κράτους, είναι κάπως άγνωστη και παρεξηγημένη. Αυτό μου έδωσαν να καταλάβω κάποιοι ιστορικοί με τους οποίους ήρθα σε επαφή. Ακόμα, αντιλήφθηκα ότι υπάρχει τεράστιο ταμπού σε ό,τι αφορά τη βασιλεία στην Ελλάδα, ακόμα και από ιστορικούς, γι’ αυτό υπάρχουν κενά στη μελέτη πτυχών που αφορούν αυτό το κομμάτι της νεοελληνικής ιστορίας. Συνεχίζω την έρευνα για αυτά τα πρώτα χρόνια, και ανακαλύπτω τη ρίζα του κάκου. Σκέφτομαι ότι όλα ξεκίνησαν κάπως στραβά και στραβά συνεχίζονται. Αυτό με απογοητεύει.

– Κατά τη διάρκεια της καραντίνας, αλλά και γενικότερα της πανδημίας του κορωνοϊού ποιες είναι οι συνθήκες μέσα στις οποίες οι ηθοποιοί κάνουν πρόβες ή εργάζονται; Πώς νιώθει κανείς όταν του στερούν καθημερινές συνήθειες, αλλά και τη δυνατότητα να εργαστεί;

Αυτό που σκέφτομαι έντονα είναι ότι, αν ζούσαμε σε ένα κράτος που θα μπορούσε να στηρίξει ουσιαστικά αυτήν την παύση εργασιών υλικά και τεχνικά, θα μπορούσαμε να βρούμε απίθανα πράγματα που θα μας έδιναν νέα πνοή και θα επανατροφοδοτούσαν τον τρόπο που σκεφτόμαστε και κάνουμε θέατρο. Είμαι υπέρ της δημιουργικής παύσης και ενατένισης, οι καταναλωτικοί ρυθμοί μου φαίνονται αδυσώπητοι όσον αφορά στην τέχνη, αλλά χρειάζονται υποδομές και πολιτική μέριμνα για τέτοια πράγματα. Τώρα, όλοι κάτι κάνουμε συνέχεια, απασχολούμαστε, αλλά νιώθω σαν να μην κάνουμε τίποτα. Μακάρι να μπορούσαμε να αποφύγουμε να αναμασάμε τα ίδια και τα ίδια. Μάλλον δε θα τα καταφέρουμε. Και θα έχουμε χάσει μια πραγματική ευκαιρία αναθεώρησης και αναστοχασμού όσον αφορά τη θεατρική πρακτική.

– Θεωρείτε πως η περίοδος που διανύουμε θα αποτελέσει καλλιτεχνική έμπνευση για το μακροπρόθεσμο μέλλον;

Φοβάμαι πως όχι.

Διαβάστε επίσης:

Μετακίνηση 7: Κάνε τη διαδρομή που ονειρεύεσαι με την Ζωή Χατζηαντωνίου