Χριστίνα Σουγιουλτζή: Το σώμα – ένα μικρό σύμπαν αντιφάσεων, ακούσιων και εκούσιων κατορθωμάτων και θαυμάτων

Η Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων παραμένει ένα έργο που συνεχίζει να επιστρέφει στη σκηνή και στη σκέψη μας. Στην παράσταση «Ξεκίνα από την Αρχή και συνέχισε μέχρι Να φτάσεις στο Τέλος – Μετά σταμάτα» της ομάδας κι όμΩς κινείται, το κείμενο του Λιούις Κάρολ λειτουργεί ως αφετηρία για μια σωματική και σκηνική περιπέτεια. Η Χριστίνα Σουγιουλτζή μιλά για τον παράξενο αυτόν κόσμο, τις συνεργασίες πίσω από τα θαύματα και το σώμα ως πεδίο διαρκούς μεταμόρφωσης.

Για να πέσετε κι εσείς στη λαγότρυπα, το ραντεβού δίνεται στο Θέατρο Ροές, στις 25, 26 και 28 Δεκεμβρίου, στις 21.00. Εκεί όπου ο χρόνος διαστέλλεται, τα μεγέθη αλλάζουν και το σώμα αναλαμβάνει να αφηγηθεί όσα η λογική αφήνει ανοιχτά. Μια σκηνική περιπέτεια από την ομάδα κι όμΩς κινείται, για όσους αντέχουν να χαθούν χωρίς χάρτη – έστω για λίγο.

***

-Τι σας γοητεύει ιδιαιτέρως στο σύμπαν της Αλίκης;

Αυτή η τρελή αφήγηση, ενός εξωφρενικού σύμπαντος με ακατανόητους νόμους. Μια γιορτή στα όρια της λογικής, χωρίς διδακτισμό ή εμφανή προσανατολισμό προς κάποιο επιθυμητό αποτέλεσμα. Μια αλλοπρόσαλλη πορεία ενός κοριτσιού σ’ έναν παράξενο κόσμο, χωρίς συνοχή. Γεγονότα και καταστάσεις που δεν εξυπηρετούν κανένα στόχο. Χαρακτήρες βουτηγμένοι στην ακρότητα. Ζώα και τραπουλόχαρτα χορεύουν το χορό του ιλίγγου, ενώ η Αλίκη αλλάζει μεγέθη τρώγοντας και πίνοντας διάφορα που της έρχονται στα χέρια… ένα πανδαιμόνιο που θα μπορούσε να διαρκεί ένα δευτερόλεπτο ή μια αιωνιότητα. Είναι ταυτόχρονα συναρπαστικό και ακατανόητο. Και φυσικά είναι μια άγκυρα πίσω στο χρόνο. Κυκλοφόρησε το 1865. Μια αλυσίδα ανθρώπων ενώνει τις δύο τόσο διαφορετικές αυτές χρονικές στιγμές. Η Αλίκη πηγαινοέρχεται στη χώρα των θαυμάτων ακούραστη και η ανθρωπότητα κυλάει. Μια Αλίκη που αλλάζει συνεχώς μορφή και τρόπους, αλλά που έχει διασωθεί από το σάρωμα του χρόνου και αιωρείται μαζί με όλους εκείνους τους χαρακτήρες – αναφορά της κουλτούρας μας.

-Ως ομάδα, για ποιο λόγο επιλέξατε μια σκηνική μεταφορά που αφορμάται από το κλασικό μυθιστόρημα του Λιούις Κάρολ και όχι μια πιο πιστή, αφηγηματική δραματουργική διασκευή;

Ξεκινάμε πάντα από μια πιστή αναπαράσταση! Μια σχετικά πιστή αναπαράσταση… Η Αλίκη στο λιβάδι, ο Λαγός περνάει, η Αλίκη πέφτει στην τρύπα, το δωμάτιο με τις πόρτες. Κατά τη διάρκεια των προβών ένα τραγούδι μπορεί να υπονοεί μια ολόκληρη σκηνή, ή ένα αντικείμενο μια άλλη, μια αλλαγή στο σκηνικό χώρο να δηλώνει την εμφάνιση ενός χαρακτήρα, ή μια χορογραφία πέντε λεπτών να σχετίζεται απλά και μόνο με μία αίσθηση. Αυτό που πραγματικά συμβαίνει είναι η κατασκευή ενός κώδικα επικοινωνίας, αρχικά μεταξύ των μελών της ομάδας. Οι πρόβες μας οδηγούν σε ένα δρόμο, που αφορά στη σύνθεση μιας σκηνικής εικόνας ή καλύτερα μιας σκηνικής περιπέτειας. Υπάρχουν πολλοί τρόποι κατανόησης και εμπλοκής σ’ ένα γεγονός. Μένει να δούμε τι θα συμβεί όταν έρθουν οι προσκεκλημένοι μας… τι θα δουν από αυτό το σύστημα γεγονότων και πόσο θα τους αφορά.

-Πώς συνομιλεί η θεωρία του Τζων Λίτλγουντ για τα «θαύματα» με τον κόσμο της Αλίκης και με τη δική σας σκηνική προσέγγιση;

Ένας μαθηματικός προφανώς μεταφράζει το φαινόμενο της ζωής ως ένα σύνολο ημερών. Αυτή και μόνο η σκέψη, η σκέψη του ορισμένου χρόνου, είναι τόσο μακριά από τη συνείδηση της κάθε μέρας. Πόσο αντέχουμε να αναλογιστούμε τη ζωή ως ένα σύνολο ημερών; Ποιος πραγματικά χωράει στη μέρα του αυτή την τόσο απόλυτα βέβαιη αλλά και απόλυτα βίαια αλήθεια του ορισμένου χρόνου; Εκεί μέσα λοιπόν σ’ αυτή τη σαπουνόφουσκα των ορισμένων ημερών μας, ένας μαθηματικός συμπεραίνει ότι πρόκειται να συμβούν αρκετά γεγονότα στατιστικά απίθανα, αρκετά θαύματα δηλαδή. Για την ακρίβεια μας πληροφορεί ότι στατιστικά πρόκειται να βιώνουμε ένα “θαύμα” κάθε 35 ημέρες! Δεν ξέρω αν είναι ανακουφιστικό ή γκροτέσκο να μαθαίνεις από ένα μαθηματικό, ότι κάθε 35 μέρες η ζωή σου θα διασταυρώνεται με ένα συμβάν ελάχιστης πιθανότητας, μ’ ένα συμβάν που βρίσκεται μακριά από τη σφαίρα της κανονικότητας. Το θέμα πάντα είναι αν εμείς αντέχουμε να το παρατηρήσουμε, αν αντέχουμε την πιθανότητα της μη κανονικότητας ή προτιμάμε τη βαριά ακινησία του δεδομένου.

-Συνδέεται χρονικά η πρεμιέρα των Χριστουγέννων με το πνεύμα του έργου;

Μας αρέσουν τα ραντεβού σε γιορτινές ημέρες. Είναι μια μορφή τελετουργίας από μέρους της ομάδας, να καλούμε τον κόσμο τέτοιες ημέρες. Πέραν αυτού, δεν σχετίζεται κάπως με τη θεματολογία του έργου.

-Η παράσταση τιτλοφορείται από μια ατάκα του Κάρολ. Τι ήταν αυτό που σας έκανε να ξεχωρίσετε αυτή τη συγκεκριμένη «οδηγία»;

Η διατύπωση! Θα μπορούσε να πεί: α. πρέπει να ξεκινήσεις από την αρχή για να φτάσεις στο τέλος (δε μπορείς να ξεκινήσεις από τη μέση!) ή β. πρέπει να ξεκινήσεις από την αρχή και να φτάσεις μέχρι το τέλος (δεν μπορείς να τα παρατήσεις νωρίτερα!) ή γ. για να σταματήσεις πρέπει να κάνεις όλη τη διαδρομή από την αρχή μέχρι το τέλος (αλλιώς πρέπει να συνεχίζεις να πηγαίνεις), ή δεν ξέρω πως αλλιώς θα το λέγε κανείς για να βγάζει νόημα ως οδηγία. Αντί γι’ αυτά λέει «Ξεκίνα από την αρχή και συνέχισε μέχρι να φτάσεις στο τέλος. Μετά σταμάτα». Προφανώς ο καθένας μας, στο καθετί που κάνει, ξεκινάει από μια αρχή, φτάνει σ’ ένα τέλος και μετά, κάποια στιγμή, σταματάει! Μου φαίνεται υπέροχα μάταιο ως οδηγία, αφού είναι ο μοναδικός τρόπος να κινηθείς!

-Σε ποιο σημείο της δημιουργικής διαδικασίας νιώσατε ότι η παράσταση άρχισε πραγματικά να «αποκαλύπτεται»;

Ξέρεις πως είναι αυτό. Μια μέρα νομίζεις ότι λειτουργεί, ότι βρέθηκε, και την επόμενη βυθίζεσαι στην καταστροφή. Θέλει ψυχραιμία. Οι παραστάσεις είναι ζωντανές, αναπνέουν, ζητάνε, απορρίπτουν. Και την επόμενη μέρα μπορεί να αναζητήσουν ό,τι απέρριψαν την προηγούμενη. Η ομάδα έχει μεγάλη σημασία. Οι συνδέσεις, το κούρδισμα μεταξύ των προσώπων. Τώρα, σε αντίθεση με τον κ. Τζων Λίτλγουντ, εγώ δεν έχω παρατηρήσει μέχρι εδώ να συμβαίνουν από μόνα τους τα θαύματα. Έχει συμβεί, κάποιες φορές, ίσως, κάτι απρόσμενα σωτήριο, για το οποίο προσπάθησαν πολύ, πολλοί άνθρωποι!

-Τι ρόλο παίζει το σώμα ως φορέας νοήματος σε έναν κόσμο που αρνείται τη λογική συνοχή;

Η γλώσσα του έργου είναι απολαυστική. Ένα συνεχές παιχνίδι. Σου θυμίζει ότι η πραγματικότητα είναι κάτι ρευστό, ένα πεδίο προς εξερεύνηση, και όχι κάτι παγιωμένο. Δεν ξεκλειδώνεται, ορίζεται εκ νέου. Λέει η Αλίκη στον εαυτό της: «Δεν είμαι η ίδια με ‘κείνη που σηκώθηκε το πρωί, αλλά ποια είμαι τέλος πάντων;» Το σώμα είναι ένα κατεξοχήν σύμβολο της ρευστότητας, της αλλαγής, ακόμα και της ραγδαίας, στιγμιαίας αλλαγής, ένα μικρό σύμπαν αντιφάσεων και ακούσιων και εκούσιων κατορθωμάτων και θαυμάτων.

-Για να μυηθούμε κι εμείς στον παράξενο κόσμο της Αλίκης, δίνουμε ραντεβού στο Θέατρο Ροές για τρεις μόνο βραδιές, στις 25, 26 και 28 Δεκεμβρίου, για μια περιπέτεια που ξεκινά από την αρχή, συνεχίζει μέχρι το τέλος — και μετά, σταματάει!

Διαβάστε επίσης:

Η ομάδα ‘Κι όμΩς κινείται’ σε μια παράσταση για την Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων