Βασιλική Καραγιάννη: Το κοινό στην Ελλάδα πλέον έχει κριτήριο στη όπερα

Ερμηνεύει τον ρόλο της Βασίλισσας της Νύχτας στην όπερα του Μότσαρτ, «Ο Μαγικός Αυλός», έναν ρόλο που έχει τραγουδήσει περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο στην καριέρα της η οποία περιλαμβάνει μεγάλες εμφανίσεις στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό όπως το Κόβεντ Γκάρντεν και η Σκάλα του Μιλάνου. Ο λόγος για τη διάσημη Ελληνίδα σοπράνο Βασιλική Καραγιάννη η οποία με αφορμή τις παραστάσεις στη Λυρική Σκηνή, απάντησε στις ερωτήσεις του Culturenow.gr.

Συνέντευξη: Μαριάννα Παπάκη

Culturenow.gr: Η Εθνική Λυρική Σκηνή παρουσιάζει μια από τις πιο σημαντικές όπερες του Μότσαρτ, τον «Μαγικό Αυλό», παράσταση στην οποία ερμηνεύετε το ρόλο της Βασίλισσας της νύχτας. Πείτε μας δυο λόγια γι’ αυτή τη δουλειά και το ρόλο σας. 
Βασιλική Καραγιάννη: Η Βασίλισσα της Νύχτας είναι ίσως ο ρόλος που έχω τραγουδήσει περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον. Έτσι μου έχει δοθεί η ευκαιρία πολλές φορές να τον αναζητώ ως ερμηνεία και να τον εμβαθύνω. Όπως λέει και το όνομα της, κατέχει της εξουσία της Νύχτας και θέλει πάση θυσία και αυτήν της ημέρας αναζητώντας με κάθε τρόπο και μέσο τον Κύκλο του Ήλιου από τον Ζαράστρο. Όλα φυσικά είναι συμβολικά.

Μουσικά  ο ρόλος απαιτεί ιδιαίτερες φωνητικές δυνατότητες καθώς οι νότες που  έχει γράψει ο Μότσαρτ στις αριές της  κινούνται κυριολεκτικά στην στρατόσφαιρα! Κι ενώ, μόνο και γι’ αυτόν τον λόγο οι αριές σχεδόν πάντα εντυπωσιάζουν, για μένα δεν είναι αρκετό να τραγουδήσω απλά αυτές τις νότες.

Η Βασίλισσα είναι δυναμική και παρορμητική και κινείται περισσότερο από τα  συναίσθημα.

Την χαρακτηρίζει μια νευρώδης επιθετικότητα και δραματικότητα έστω και αν στην αρχή παρουσιάζεται πιο τρυφερή, εσωτερική και προστατευτική προς τον Ταμίνο και την κόρη της Παμίνα.

Όλα αυτά λοιπόν πρέπει να βγουν στην επιφάνεια μέσα από την ερμηνεία και όχι  μόνο μέσα από τον εντυπωσιασμό!

Η σκηνοθεσία του Αρνό Μπερνάρ, καθώς και τα κοστούμια και σκηνικά αυτής της παραγωγής ,με έχουν βοηθήσει  σε μεγάλο βαθμό σε αυτόν τον σκοπό.

Cul.N.:  Για τον «Μαγικό Αυλό» έχουν ειπωθεί και γραφτεί πολλά σχετικά με τη θεματολογία, τους συμβολισμούς και τις πηγές του. Για εσάς, ποια είναι η αξία της συγκεκριμένης όπερας; Πού έγκειται η σημασία και η σπουδαιότητα του έργου;
Β.Κ.: Ο Μαγικός Αυλός θεωρώ ότι είναι γραμμένος για το ευρύ κοινό, περισσότερο  από όλες τις όπερες του Μότσαρτ. Εξακολουθεί να προσελκύει με αμείωτο  ενδιαφέρον και τους ελάχιστα μυημένους στην όπερα αλλά και τους ειδικούς. Το κείμενο του, πέρα από τις εμβαθύνσεις  και τους συμβολισμούς φαίνεται, και ας μην είναι, πολύ απλό σαν παραμύθι γι’ αυτό και παρακολουθείται ευχαρίστα και από τα παιδιά.

Ωστόσο η μελωδική μουσική του έργου κάθε άλλο πάρα απλοϊκή είναι. Συνδυάζει  με απίστευτη αρμονία απλά μικρά τραγούδια αλλά και ύμνους, άριες απλές και  πολύπλοκες, επιβλητικά χορωδιακά. Όλα αυτά δε νομίζω ότι ο Μότσαρτ τα έκανε τυχαία. Προσπάθησε ευφυέστατα με απλές μελωδίες να προσεγγίσει το κοινό σε μια τελικά μεγάλη εσωτερική αναζήτηση και προβληματισμό του καθενός με τον εαυτό του. Είναι μεγαλειώδης ο τρόπος που τα έχει συνδυάσει όλα αυτά χωρίς να συγκρουστούν μεταξύ τους και δείχνει μια μουσική ωριμότητα αρκετά μπροστά από την εποχή του.

Cul.N.:  Ο Μότσαρτ υπήρξε επίσης μια μεγάλη, ενδιαφέρουσα και αινιγματική προσωπικότητα. Στο έργο του γενικά αλλά και στον καλλιτέχνη που ερμηνεύει τα έργα του σήμερα, πώς «περνούν» αυτά τα χαρακτηριστικά;
Β.Κ.: Το να τραγουδήσει κάνεις Μότσαρτ αλλά και για έναν μουσικό να ερμηνεύσει έργα του δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση.

Σε πρώτη ματιά, η μουσική του Μότσαρτ φαίνεται απλή και εύκολη. Δεν είναι όμως καθόλου έτσι! Αυτό που φαίνεται απλό δεν είναι και απλοϊκό. Δεν μπορούν  όλοι και εύκολα να τραγουδήσουν Μότσαρτ.

Απαιτείται ιδιαίτερη τεχνική για να μπορέσεις να αποδόσεις το στυλ του. Και είναι πολύ εύκολο να μην τα καταφέρεις εάν τον αντιμετωπίσεις επιπόλαια. Πίσω από τις όμορφες εκλεπτυσμένες μελωδίες του κρύβεται πάντα ένα μεγαλείο μουσικής ερμηνείας που πρέπει να το διακρίνεις και να το βγάλεις στην επιφάνεια. Διαφορετικά, θα σε προδώσει. Δεν είναι τυχαίο που σε διαγωνισμούς και ακροάσεις ζητούν απαραίτητα ένα έργο Μότσαρτ!

Έτσι ακριβώς λοιπόν ήταν και ο ίδιος σαν άνθρωπος. Εύκολα μπορούσε κάνεις να τον αντιμετωπίσει ελαφρά σαν κάποιον που πάντα παρέμενε παιδί και το ενδιέφερε μόνο να περνά καλά.

Φυσικά και δεν ήταν έτσι. Ως ιδιοφυΐα -μεγάλο βάρος-  ταυτόχρονα  προσπαθούσε να βγάλει στην επιφάνεια την καταπιεσμένη από τον πατέρα του παιδικότητα και τελικά βγάζει  βαθιά  στα έργα του την ωριμότητα, που του είχε επιβληθεί από πολύ νωρίς.

Cul.N.:  Ο «Μαγικός Αυλός» επέστρεψε στη σκηνή του θεάτρου Ολύμπια μετά την επιτυχία των πρώτων του παραστάσεων. Τι σημαίνει αυτή η αποδοχή του από το κοινό σε μια δύσκολη –μάλιστα – χρονική περίοδο; Εσείς τι έχετε εισπράξει από το κοινό μέχρι τώρα;
Β.Κ.: Πρώτα από όλα σημαίνει ότι σαν παραγωγή αυτή της Λυρικής Σκηνής με την σκηνοθεσία Αρνό Μπερνάρ είναι επιτυχημένη, άρεσε και αγαπήθηκε από το κοινό. Μην ξεχνάμε ότι οι παραγωγές της Λυρικής πλέον είναι υψηλού καλλιτεχνικού επιπέδου και δεν έχουν να ζηλέψουν από αυτές του εξωτερικού.

Φυσικά, έχει να κάνει επίσης και το γεγονός ότι ο Μαγικός Αυλός ως Όπερα απευθύνεται σε ένα ευρύτατο κοινό .

Ωστόσο το να γεμίζει το Θέατρο σε όλες του τις παραστάσεις ακόμα και σε μια τόσο δύσκολη οικονομικά εποχή, για μένα επιβεβαιώνει για άλλη μια φορά ότι η τέχνη είναι η τροφή της ψυχής του κόσμου. Αυτό το έχει δείξει και η ιστορία κατ’ επανάληψη.

Ο κόσμος δείχνει ότι προτιμά να στερηθεί κάτι άλλο προκειμένου να έρθει και να “ταξιδέψει”  ανακαλύπτοντας τον ανεξάντλητε πλούτο της Όπερας! Γιατί το έχει ανάγκη!

Κι επειδή το έχει περισσότερο ανάγκη από ποτέ, οι αντιδράσεις του είναι και πιο δυνατές και έντονες ενώ έχει και ανάλογες απαιτήσεις.

Ας μην ξεχνάμε επίσης ότι το κοινό στην Ελλάδα πλέον έχει κριτήριο στη όπερα. Ξέρει τι και ποιον πάει να ακούσει και ανάλογα επιβραβεύει η όχι. Γνωρίζω ότι έχω σταθερό κοινό, το διαδίκτυο επίσης έχει βοηθήσει να το καταλάβω ακόμα καλύτερα. Ρωτούν για τις επόμενες εμφανίσεις μου ή φροντίζουν να ενημερωθούν.

Εισπράττω μεγάλη αγάπη και ενθουσιασμό, νοιώθω ότι το κοινό περιμένει από μένα και αυτό με καθιστά και υπεύθυνη απέναντι του. Πόσο μάλλον γνωρίζοντας ότι πλέον η επιλογή της εξόδου του, λόγω της κρίσης είναι πλέον περισσότερο επιλεκτική από ποτέ!

Cul.N.: Το ελληνικό κοινό πιστεύετε πως βελτιώνεται με τα χρόνια όσον αφορά στην γνώση, την εκπαίδευση και την κατανόηση μιας όπερας; Διακρίνετε διαφορές με το κοινό άλλων ευρωπαϊκών χωρών;
Β.Κ.: Φυσικά και έχει βελτιωθεί σε μεγάλο βαθμό. Πέρα από την προσωπική γνώση και ενημέρωση του καθενός, μεγάλο ρόλο έχουν παίξει οι υψηλού επιπέδου παραγωγές της Λυρικής καθώς και η προσεγμένη επιλογή των καλλιτεχνών. Το κοινό έχει εκπαιδευτεί και έχει απαιτήσεις! Και εκδηλώνει την δυσαρέσκεια του ή την ικανοποίηση του. Έχει προσδοκίες από καλλιτέχνες που ήδη γνωρίζει ενώ έχει υπάρξει και εκδήλωση δυσαρέσκειας με σφύριγμα!!-πράγμα που δεν είναι συνηθισμένο στη χωρά μας!

Δεν υπάρχουν ιδιαίτερες διαφορές με το κοινό άλλων χωρών, εκτός βέβαια και αν μιλάμε για την Σκάλα του Μιλάνου: το πιο αυστηρό κοινό στον κόσμο! Σίγουρα είναι ο φόβος των καλλιτεχνών η αποδοχή τους η όχι εκεί καθώς οι αντιδράσεις του κοινού είναι εντονότατες είτε από την θετική είτε από την αρνητική πλευρά! Αισθάνομαι πολύ τυχερή που κατάφερα να έχω μόνο ενθουσιώδη αποδοχή σ’ αυτό το υπέροχο Θέατρο.

Αυτό που θα έλεγα ως διάφορα στο κοινό στην Ελλάδα έχει να κάνει με την ένταση της έκφρασης του. Βεβαίως και θα ενθουσιαστεί, θα φωνάξει και θα καταχειροκροτήσει αυτό που θα του αρέσει αλλά δεν πρόκειται να σε βγάλει στην σκηνή 7 φόρες ,όπως μου έχει τύχει στο Ντίσελντορφ ως Τζίλντα στον Ριγκολέτο.

Cul.N.:  Έχετε ερμηνεύσει πολλούς και σημαντικούς ρόλους και έχετε βρεθεί σε μεγάλες σκηνές όπως η Σκάλα του Μιλάνου που μας αναφέρατε λίγο πριν. Πείτε μας γι’ αυτές τις εμπειρίες. Κάθε «μεγάλη» εμφάνιση σας, με ποια συναισθήματα σας γεμίζει;
Β.Κ.: Η αλήθεια είναι ότι είχα την τύχη να βρεθώ σε μεγάλα θέατρα αρκετά νωρίς και χωρίς να έχω περάσει προηγουμένως από πολλά μικρότερα όπως συνήθως γίνεται. Ευτυχώς η Λυρική Σκηνή μου έχει δώσει την ευκαιρία να ντεμπουτάρω πολλούς από τους ρόλους του ρεπερτορίου μου, όποτε και να έχω αποκτήσει πριν την πρώτη εμπειρία.

Το να συμπράξεις με τα μεγαλύτερα θέατρα στο εξωτερικό ,σου δίνει ευκαιρίες συνεργασίας με τους μεγαλύτερους μαέστρους, σκηνοθέτες, συναδέλφους τραγουδιστές! Έχεις την ευκαιρία να δουλέψεις σε σχεδόν ιδανικές συνθήκες, να προετοιμαστείς μουσικά και σκηνοθετικά με τις καλύτερες προϋποθέσεις ώστε το μόνο που έχεις να σκεφτείς τελικά είναι να δώσεις τον καλύτερο σου εαυτό. Απαιτείς κι εσύ από τον εαυτό σου τα μέγιστα και  δουλεύοντας σε τέτοιες συνθήκες πραγματικά βλέπεις ότι βάζεις υψηλά στάνταρτ για τις ερμηνείες σου.

Και φυσικά να αναμετρηθείς με ένα κοινό  καταρτισμένο και έμπειρο. Έχω όμορφες και συγκινητικές στιγμές να θυμάμαι και θεωρώ μεγάλη τύχη που έχω αξιωθεί να ζήσω παρατεταμένο και ενθουσιώδες χειροκρότημα σε θέατρο όπως η Σκάλα του Μιλάνου και τον Κόβεντ Γκάρντεν.

Cul.N.: Ανήκετε στην κατηγορία των καλλιτεχνών που είχαν την ευκαιρία να επιλέξουν να μείνουν μόνιμα και να δουλέψουν στο εξωτερικό αλλά επέλεξαν την Ελλάδα. Καλλιτεχνικά, πιστεύετε πως υπάρχουν αρκετές ευκαιρίες ώστε να μην αισθάνεστε ότι «χάσατε» κάτι;Β.Κ.: Στην Ελλάδα ,αν και αρκετά περιορισμένα ,υπάρχουν ευκαιρίες για έναν  λυρικό καλλιτέχνη.  είναι ψέμα να πει κάνεις ότι είναι το ίδιο με το εξωτερικό. Από κει και έπειτα είναι στην προσωπική επιδίωξη και στα θέλω του κάθε καλλιτέχνη και στις προτεραιότητες του.

 Η Λυρική που έχει δώσει ευκαιρίες και εξακολουθεί να μου δίνει. Προσωπικά, το να έχω την Ελλάδα ως βάση μου δεν με εμπόδισε να τραγουδήσω στη  Σκάλα του Μιλάνου, στο Κόβεντ Γκάρντεν η στο Σαν Κάρλο της Νάπολης!

Cul.N.: Στο κοινό που δεν έχει μυηθεί στον κόσμο της όπερας, τι θα επιλέγατε να πείτε για να τον «καλέσετε» στον «Μαγικό Αυλό»;
Β.Κ.:  Ότι ο Μαγικός Αυλός είναι η όπερα που γοητεύει πάντα και χωρίς καμία αμφιβολία και τους ελάχιστα μυημένους στην όπερα και τους βαθύτερα καλλιεργημένους.

Πρόκειται να περάσουν τρεις μαγικές ώρες γεμάτες από υπέροχη μελωδική μουσική, ιδιαίτερα εκλεπτυσμένη αλλά ταυτόχρονα και μεγαλειώδη. Με ένα ποιητικό κείμενο που μπορούν άνετα να παρακολουθήσουν και παιδιά  αλλά και που θα προβληματίσει με εσωτερικές αναζητήσεις όσους θέλουν να …προβληματιστούν.

Θα ακούσουν υπέροχες άριες από καταξιωμένους λυρικούς τραγουδιστές, άλλες πολύ γνωστές ,όπως της Βασίλισσας της Νύχτας και του Παπαγκένο, και άλλες λιγότερο γνωστές αλλά πολύ ευχάριστες.

Τέλος θα δουν ένα πανέμορφο θέαμα σε μια υπέροχη σκηνοθεσία και σκηνικά και κουστούμια που μπορούν να τους ταξιδέψουν!

Cul.N.: Μετά τις παραστάσεις του «Μαγικού Αυλού», υπάρχουν άμεσα καλλιτεχνικά σχέδια που θα θέλατε να μοιραστείτε μαζί μας;
Β.Κ.: Φυσικά. Θα αναφερθώ στις επόμενες εμφανίσεις μου στην Λυρική Σκηνή.

Στις 24 Μαρτίου θα συμμετάσχω στην συναυλία-αφιέρωμα στον Μανόλη Καλομοίρη τραγουδώντας την πολύ απαιτητική άρια της Νεράιδας από την όπερα “Το Δαχτυλίδι της Μάνας”.

Στις 13 Απρίλιου, επίσης στη Λυρική Σκηνή, στην παράγωγη “La Follia”, μια παράσταση όπου η όπερα συναντά την μόδα με θέμα την τρέλα.

Το Μάιο θα τραγουδήσω τον ρόλο της Βαλεντίνης στην Εύθυμη Χήρα. Το καλοκαίρι θα είμαι σε συναυλίες στα πλαίσια του εορτασμού του έτους Βέρντι σε διάφορα Φεστιβάλ. Αυτά για την Ελλάδα προς το παρόν. Για το εξωτερικό, θα έχω εμφανίσεις στην Ιταλία και Αυστρία καθώς και στο Πεκίνο. Αυτά ως το 2015.