Το ντοκιμαντέρ ως εργαλείο στην Εκπαίδευση: Εργαστήριο στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης

Μετά τις πετυχημένες διοργανώσεις της προηγούμενης χρονιάς στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη θα πραγματοποιηθεί και πάλι στις 3, 4, 10, 11 Οκτωβρίου 2015 το ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ με τον σκηνοθέτη Βασίλη Λουλέ, στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης.

Σε ποιους απευθύνεται το Κινηματογραφικό Εργαστήριο

Το Εργαστήριο απευθύνεται σε ανήσυχους εκπαιδευτικούς κάθε βαθμίδας που θέλουν να εφοδιαστούν με γνώσεις και μεθόδους χρήσιμες για τη δουλειά τους, σε ιστορικούς ερευνητές, σε μελετητές της προφορικής αφήγησης, σε παραμυθάδες και αφηγητές, σε ανθρώπους με γενικότερα ενδιαφέροντα που θέλουν να γνωρίσουν το σύγχρονο ντοκιμαντέρ και τις αναζητήσεις του, καθώς και σε ανθρώπους του κινηματογράφου (δημιουργούς, τεχνικούς και ηθοποιούς) που θέλουν να διευρύνουν τις γνώσεις και την εμπειρία τους.

ΔΕΝ ΑΠΑΙΤΕΙΤΑΙ προηγούμενη επαγγελματική εμπειρία στο χώρο του κινηματογράφου και των οπτικοακουστικών.

ΑΠΑΙΤΕΙΤΑΙ όμως όρεξη, αγάπη για το σινεμά, υπομονή και περιέργεια: τα βασικά υλικά για να κάνει κανείς κινηματογράφο ή να βλέπει τις ταινίες με δημιουργικό τρόπο.

Με τι ασχολείται αυτό το Εργαστήριο

Το ντοκιμαντέρ είναι ίσως το πιο ανερχόμενο είδος κινηματογράφου παγκοσμίως και γνωρίζει τα τελευταία χρόνια μεγάλη άνθηση και στην Ελλάδα. Με πολύ μεγαλύτερο εύρος θεμάτων και ποικιλία μορφής σε σχέση με παλιότερα, με περισσότερο συναίσθημα και χιούμορ, το σύγχρονο ντοκιμαντέρ ανιχνεύει αχαρτογράφητες περιοχές της ανθρώπινης συνείδησης, της κοινωνίας και της Ιστορίας.

Με όλα αυτά ακριβώς τα χαρακτηριστικά, το ντοκιμαντέρ έχει μπει και στο χώρο της Εκπαίδευσης καθώς όλο και περισσότερα σχολεία και Ιδρύματα το εντάσσουν στη δουλειά τους ως ένα πολυσύνθετο εκπαιδευτικό εργαλείο. Αρέσει στα παιδιά, προσφέρεται για αναλύσεις και ασκήσεις, και μπορεί να αποτελέσει αφορμή ακόμα και για νέες κινηματογραφικές απόπειρες, των ίδιων των μαθητών αυτή τη φορά.

Τα ερωτηματικά που θα απασχολήσουν το Εργαστήριο μπορούν να αποτελέσουν 3 ομάδες.

1. Χρήση του Ντοκιμαντέρ στην Εκπαίδευση

– Πώς μπορούμε να κάνουμε το ανθρωποκεντρικό ντοκιμαντέρ, πολύτιμο εργαλείο στη σχολική τάξη;

– Πέρα από το ίδιο το βασικό θέμα ενός ντοκιμαντέρ, πώς εντοπίζουμε και πώς αξιοποιούμε τα πολλαπλά επίπεδα γνώσης που μας προσφέρει, τις παράπλευρες πληροφορίες που μας δίνει η εικόνα και ο λόγος του;

– Η αξία της προφορικής αφήγησης στην εποχή της εικόνας και της πληροφορίας. Γιατί έχει σημασία να μάθουν τα παιδιά να ακούνε και να παρακολουθούν βιωματικές ιστορίες;

– Πόση αξία έχει να μάθουμε να βλέπουμε μια ταινία όχι μόνο με βάση αυτό που αφηγούνται οι άνθρωποι που εμφανίζονται αλλά και με βάση αυτά που ΔΕΝ λένε με τα λόγια; Με τη σιωπή, με τη γλώσσα του σώματος, με τη γλώσσα και το συντακτικό της κινηματογραφικής αφήγησης;

Δεν είναι όμως μόνον αυστηρά «σχολικό» το περιεχόμενο των παραπάνω ερωτηματικών: πίσω από αυτά υπάρχουν κάποια άλλα πιο βαθειά, πιο βασικά και θεμελιώδη τα οποία αφορούν πολύ περισσότερους – όχι μόνο τους εκπαιδευτικούς.

2. Προφορική μαρτυρία και Αφήγηση

– Πώς καταγράφουμε μια ειλικρινή και βαθειά βιωματική μαρτυρία; Ποιά είναι τα μυστικά αυτής της τέχνης; Η διάκριση ανάμεσα στους «πληροφορητές» και στους «χαρακτήρες», ανάμεσα στη μετάδοση της πληροφορίας και στο μοίρασμα του βιώματος.

– Πώς κινηματογραφούμε μαρτυρίες, αφηγήσεις και παραμύθια με τρόπο ζωντανό, άμεσο, ελκυστικό και σύγχρονο, κι όχι απλώς για να «…διασώσουμε την μνήμη ή την παράδοση»;

– Πόσο η παρουσία της κάμερας δυσκολεύει τον απλό άνθρωπο που καλείται να μοιραστεί τα βιώματά του μπροστά της; Τι είναι αυτό που μπορεί να τον κάνει να ξαναβρεί την εσωτερική ένταση και την φρεσκάδα της πρώτης φοράς;

– Η ηθική της κινηματογράφησης προφορικής μαρτυρίας, η επιμονή του ερευνητή και η αντίσταση του ανθρώπου που προσφέρει τη μαρτυρία, η χημεία ανάμεσά τους. Τα διλήμματα και η ηθική του μοντάζ.

3. Από τη μικρή, προσωπική ιστορία στη «μεγάλη», καθολική Ιστορία

– Πώς μπορούμε να βλέπουμε και να διδάσκουμε τη «μεγάλη» Ιστορία μέσα από τις «μικρές», προσωπικές ιστορίες των απλών ανθρώπων που βρέθηκαν στην δίνη της;

– Πώς γεννιέται μέσα μας ένα ντοκιμαντέρ με πρόσωπα και εποχές παλιότερες, μια ταινία που ξανακοιτάει την Ιστορία – αυτό που λέμε «ιστορικό ντοκιμαντέρ»;

-Πώς μπορεί να γεννηθεί μια ολόκληρη ταινία ντοκιμαντέρ από μια και μόνο φωτογραφία-ντοκουμέντο;

– Η πολλαπλή σημασία των κινηματογραφικών υλικών αρχείου (επίκαιρα κλπ): η μαγεία του παρελθόντος, η απαθανάτιση ενός κόσμου που έφυγε, αλλά και η αμφισβήτηση της αντικειμενικότητας των αρχείων. Η οπτική γωνία των δημιουργών τους. Αντικειμενικότητα, υποκειμενικότητα και παραπλάνηση.

Μέθοδος, Στόχοι, Ασκήσεις του Εργαστηρίου

– Θα γνωρίσουμε ή θα ξαναδούμε κάποια πρόσφατα ελληνικά ντοκιμαντέρ και θα τα αναλύσουμε μέσα από το ιδιαίτερο πρίσμα που περιγράψαμε παραπάνω.

Θα προβληθούν ολόκληρα ή αποσπάσματα από τα ντοκιμαντέρ μου:

Φιλιά εις τα παιδιά / Θηλειά / Συναντήσεις με τη μητέρα μου Λέλα Καραγιάννη / Πέρασα κι εγώ από κει κι είχα παπούτσια από χαρτί / Μικρές ιστορίες στη δίνη της Ιστορίας καθώς και έργα άλλων σημαντικών Ελλήνων σκηνοθετών.

– Θα προσεγγίσουμε το περιεχόμενό τους σε βάθος, με τρόπο μεθοδικό, κάτι που δίνει αφορμές για προσωπική έρευνα, μελέτη και άσκηση. Κάτι πολύ χρήσιμο στους εκπαιδευτικούς, που μπορούν έτσι να προετοιμαστούν για δημιουργική δουλειά στην τάξη.

– Θα έρθουμε σε μεγαλύτερη επαφή με την κινηματογραφική γλώσσα, ειδικά με τα ΜΗ λεκτικά στοιχεία της, δηλαδή με τη γλώσσα του σώματος, τη χρήση της σιωπής, τη χρήση του ήχου και της μουσικής, τη σημασία των διαφορετικών μεγεθών πλάνου κλπ.

– Θα θυμηθούμε ή θα γνωρίσουμε τους κώδικες της «αφήγησης μιας ιστορίας μέσω εικόνων», παίρνοντας μέρος σε ομαδικές βιωματικές ασκήσεις οπτικοακουστικής εκπαίδευσης όπως:

α) επανα-φωτογράφηση μιας παλιάς ιστορικής φωτογραφίας στον ίδιο ακριβώς χώρο σήμερα

β) ανάπτυξη μιας ιδέας για ιστορικό ντοκιμαντέρ. Έρευνα.

γ) Άσκηση που έχει σκοπό να εξοικειώσει τους συμμετέχοντες με τους διαφορετικούς κώδικες αντίληψης και φωτογράφησης του ίδιου αντικειμένου. Θα γίνει χρήση φωτογραφικής μηχανής. (Η άσκηση αυτή επινοήθηκε από την ομάδα ΚΑΡΠΟΣ – www.karposontheweb.org)

δ) Άσκηση στην οποία κάποιοι από τους συμμετέχοντες βιντεοσκοπούν κάποιους άλλους που εθελοντικά αφηγούνται προσωπικές τους ιστορίες. Σκοπός είναι να δούμε πώς από μια αδιάφορη αφήγηση κάποιου ανθρώπου μπορούμε να φτάσουμε σε μια συναρπαστική και ουσιαστική κατάθεση – μαρτυρία. Θα γίνει χρήση βιντεοκάμερας.

– Πόσο η παρουσία της κάμερας δυσκολεύει τον απλό

Θα δοθεί Βεβαίωση Παρακολούθησης

Η δήλωση συμμετοχής γίνεται αποστέλλοντας  στην ηλεκτρονική διεύθυνση του Βασίλη Λουλέ συμπληρωμένη τη Φόρμα Εκδήλωσης Ενδιαφέροντος (http://www.mcf.gr/el/whats_on/?ev=to_ntokimanter_os_ercaleio_stin_ekpaideisi_kai_ohi_mono_kinimatocrafiko_ercastirio_skinothetis_basili_loiles)