Θάνος Μούρραης-Βελλούδιος – Ο 166ος Ντανταϊστής: Έκθεση στο The Box

Ο Θάνος Μούρραης Βελλούδιος υπήρξε μια από τις πιο πολυσχιδείς αλλά και πρωτοπόρες προσωπικότητες στην Ελλάδα, του 20ου αιώνα. Ως αεροπόρος, διακρίθηκε για τα κατορθώματα του στη Μικρά Ασία. Ως συνθέτης, υπήρξε ο άνθρωπος που «ξετούρκεψε τον ζεϊμπέκικο»  κατά παραγγελία του Άγγελου Σικελιανού και της Εύας Πάλμερ, στις Δελφικές Εορτές. Ως λαογράφος, ανέδειξε τις ρίζες της λαϊκής τέχνης- από την φορεσιά μέχρι την κεραμική- και την απενοχοποίησε από το ταπεινό προφίλ της στα μάτια των αστικών κύκλων της εποχής. Υπήρξε δάσκαλος του Μάνου Χατζηδάκι και του Γιάννη Τσαρούχη, έγινε ακόμα και τραγούδι δια χειρός Διονύση Σαββόπουλου.

Με κεντρικό άξονα λοιπόν αυτόν τον άνθρωπο-ορχήστρα, που συνέλαβε την τέχνη αλλά και την ιστορία ως αέναο παιχνίδι και διαρκή δοκιμασία, το ΤΗΕ ΒΟΧ και ο ποιητής και καλλιτέχνης διαμέσων (intermedia) Δημοσθένης Αγραφιώτης προγραμματίζουν μια έκθεση και κύκλο δράσεων- εκδηλώσεων με σκοπό να αναδείξουν ορισμένες πτυχές από το έργο του Θάνου Μούρραη- Βελλούδιου και μέσα από αυτό την τύχη της Πρωτοπορίας στην Ελλάδα.

Η Φιλοσοφία της Έκθεσης (από τον επιμελητή Δ. Αγραφιώτη)

Το 2016 γιορτάστηκαν 100 χρόνια από τις δράσεις του DADA στο Cabaret Voltaire  της Ζυρίχης, μερικές από τις οποίες είχε παρακολουθήσει  και ο Ελληνοδίφης Θάνος Μούρραης-Βελλούδιος , όταν σπούδαζε στο Κολλέγιο  του St Galain  της Ελβετίας. Στη διάρκεια των εκδηλώσεων της εκατονταετίας,  οι ειδικοί ιστορικοί  της ντανταϊστικής περιπέτειας διαμόρφωσαν έναν κατάλογο  με 165 καλλιτέχνες-ιδες που αποτελούν τη φυλή των απανταχού ντανταϊστών.  Σ’αυτόν  τον κατάλογο δεν υπάρχει  ελληνικό όνομα. Προτάθηκε στην οργανωτική  ομάδα  να συμπεριλάβει τον μόνο Έλληνα ντανταϊστή, τον 166^ο στον κατάλογο, τον Θάνο Μούρραη – Βελλούδιο.

Το έργο του Φαντασιομέτρη Θάνου Μούρραη Βελλούδιου  είναι ευρύ , σύνθετο και πολύπλοκο και θα απαιτήσει μια σειρά από εκδηλώσεις  για να γίνει προσιτό και αναγνώσιμο. Σ’ αυτό το πνεύμα, οι εκδηλώσεις  στο The Box  είναι αφιερωμένες σε τρεις  επικράτειες και αποσκοπούν να φωτίσουν:

(α) Τη συνεργασία Βελλούδιου-Εμπειρίκου με τις φωτογραφίες που προέκυψαν από αυτή  τη φιλία.

(β) Την ενασχόληση του  Βελλούδιου με τον Ζεϊμπέκικο – Ζευμπέκικο

(γ) Τη  δραστηριότητα του Βελλούδιου ως ηθοποιού.

Το πρόγραμμα περιλαμβάνει έκθεση φωτογραφιών, προβολή ταινίας ,προβολή ταινιών-ντοκιμαντέρ, μουσική εκδήλωση, συζήτηση ,έκθεση αντικειμένων.

ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ

Έκθεση Φωτογραφίας “Φροντίδα για τις σκιές. Μια σύμπραξη  Βελλούδιου  & Εμπειρίκου”

Διάρκεια: 17/04-17/05/2018

Θέμα-υλικό:  Κατά τη διάρκεια των σπουδών του στην Ελβετία, ο Βελλούδιος είχε την ευκαιρία να μελετήσει το Ντανταϊστικό Κίνημα εν τη γενέσει του και αυτό τον επηρέασε βαθύτατα. Έτσι, με την επιστροφή του στην Ελλάδα, εισήγαγε την ιδέα της «Φαντασιομετρικής Τέχνης» σύμφωνα με την οποία « η Τέχνη οφείλει να πραγματοποιεί, με επιμελή διερεύνηση, την επισήμανση του πνεύματος του εσωτέρου πυρήνος, του σπέρματος και της ουσίας κάθε πράγματος, εμψύχου ή αψύχου, ή και ενός φαινομένου ή ιδέας». Στο πλαίσιο αυτής της avant garde θεώρησης πραγμάτων,  ο Βελλούδιος κατασκεύασε μια σειρά αντικειμένων τα οποία ανέθεσε στον Ανδρέα Εμπειρίκο  να καταγράψει φωτογραφικά, πειραματιζόμενοι παρέα πάνω στα αντικείμενα και τη σκιά τους.  Στο πλαίσιο της έκθεσης θα παρουσιαστούν επιλεγμένες φωτογραφίες από αυτή τη συνεργασία.

Οι φωτογραφίες ανήκουν στις  συλλογές του Αντώνη Νταγκαδάκη και Λεωνίδα Εμπειρίκου.

Στα εγκαίνια θα πραγματοποιηθεί  επιτέλεση-διάλεξη (demonstra©tion)  από τον Δ. Αγραφιώτη.

Βραδιά Μουσικής «Ζέϋ – Μπέκ(χ)ικος»

Ημερομηνία: 19 Απριλίου,  Ώρα: 20:30

Θέμα: Το 1930 ο Άγγελος Σικελιανός  αναβιώνει για δεύτερη φορά τις Δελφικές Εορτές, και αναθέτει στον  Θάνο Μούρραη Βελλούδιο  να παρουσιάσει τον «Ζεϊμπέκικο».  Ως έξοχος μελετητής της ελληνικής παράδοσης, ο Βελλούδιος συγκέντρωσε σπάνια ντοκουμέντα και επαναπροσδιόρισε τον «Ζεϊμπέκικο» ως έναν «πρωτοελληνικό, φρυγικό χορό», απελευθερωμένο από την μέχρι τότε «ανατολίτικη» ταυτότητά του. Έτσι, συνδέοντας  έναν λαϊκό αντρικό χορό από τα καπηλειά, με την ιστορική διαδρομή των Ελλήνων, συνέβαλε καθοριστικά στην απενοχοποίηση της λαϊκής κουλτούρας στους αστικούς κύκλους-και όχι μόνον- των Αθηνών.

Στην μουσική βραδιά της 19^ης Απριλίου, ο Ανδρέας Τσεκούρας με τους μουσικούς του αναλαμβάνουν να αναδείξουν την μουσική εμβέλεια του Βελλούδιου και να παρουσιάσουν το Ζεϊμπέκικο όπως τον έγραψε ο Βελλούδιος αλλά και όπως τον μετέφρασαν οι μαθητές του Χατζηδάκις και Τσαρούχης, στη μουσική τους αλλά και με το χορό τους.

Θα γίνει αναφορά στο χορό του Τσαρούχη με τη συνοδεία Τσιτσάνη. Η παρουσίαση θα γίνει με μουσική, χορό και προβολή  του ντοκυμαντέρ  με το ζεϊμπέκικο χορό του Τσαρούχη ενώπιον  του Τσιτσάνη.

Κινηματογράφος: Προβολή της ταινίας «Μανία» του Γιώργου Πανουσόπουλου

Ημερομηνία: 26 Απριλίου, Ώρα: 8.30

Θέμα: Η εκκεντρική προσωπικότητα του Βελλούδιου προκάλεσε το ενδιαφέρον και των Ελλήνων κινηματογραφιστών με αποτέλεσμα τη συμμετοχή του σε μια σειρά ταινιών ανερχόμενων τότε Ελλήνων σκηνοθετών (Π. Βούλγαρης, Τ. Λυκουρέσης, Γ. Πανουσόπουλος).  Στο πλαίσιο της έκθεσης θα προβληθεί ενδεικτικά η «Μανία» του Γιώργου Πανουσόπουλου, ο οποίος είχε συνεργαστεί με το Βελλούδιο και σε μία ακόμα ταινία του, το «Ταξίδι του Μέλιτος» .

Την προβολή θα προλογίσει ο Γιώργος Πανουσόπουλος ενώ προσκεκλημένοι θα είναι και οι  Νίκος  Ξυδάκης (συνθέτης της μουσικής της ταινίας) και Κώστας Γουδής (ηχολήπτης).

Θα ακολουθήσει συζήτηση με τους θεατές- για τη ειδική και συνολική κινηματογραφική παρουσία του Βελλούδιου – από τους  συντελεστές  της ταινίας.

Η ταινία προβάλλεται με την ευγενική παραχώρηση της ODEON

Βραδιά συζήτησης και ανακοινώσεων “Θάνος Μούρραης Βελλούδιος. Δελτίο  (πρόσφατων ) ευρημάτων ” 

Ημερομηνία: 2 Μαϊου,  Ώρα: 20.30

Θέμα: Θα γίνει συζήτηση περί Βελλούδιου με θέμα τις διάφορες πτυχές  του βίου και του έργου του .σε αναφορά με το περιεχόμενο των εκδηλώσεων.

Συντονιστής Συζήτησης: Δημοσθένης Αγραφιώτης

Συμμετέχουν: Λεωνίδας Εμπειρίκος, Λάκης Παπαστάθης, Αντώνης Νταγκαδάκης, Ερρίκος Σοφράς, Φαίδων Χατζηαντωνίου.

Συμπληρωματικό Υλικό Έκθεσης

Στο πλαίσιο της έκθεσης και καθ’ όλη τη διάρκειά της θα προβάλλονται επίσης:

Το  μικρού  μήκους ντοκυμαντέρ  του Ευθύμη ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ «Οδός Σωτήρος Αριθμός 8» (1985) με άπαιχτο υλικό και επιτελέσεις/performances του Βελλούδιου, στο πατρικό του σπίτι στην «Πλάκα».

Το αφιέρωμα που έκανε η εκπομπή «Παρασκήνιο» στις Δελφικές Εορτές με τίτλο «ΑΝΑΒΙΩΣΗ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΔΡΑΜΑΤΟΣ,  ΔΕΛΦΙΚΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ 1927»  σε σκηνοθεσία του Λάκη Παπαστάθη. Το υλικό προβάλλεται  με την ευγενική παραχώρηση του σκηνοθέτη και της ΕΡΤ.

Το πρωτότυπο artist book αλλά και φωτογραφίες από τα κείμενα Βελλούδιου-Τσαρούχη που περιέχονται  σε αυτό το μοναδικό βιβλίο καλλιτέχνημα,  και  το οποίο προσέφεραν οι δυό τους στον Δ.Πικιώνη.  Το βιβλίο  εκτίθεται με την ευγενική παραχώρηση της κας  Αγνής Πικιώνη.