Θανάσης Παπαγεωργίου: Το Θέατρο ήταν ανέκαθεν πολιτική πράξη

Ο Θανάσης Παπαγεωργίου φέρει μία μακρά και πολύτιμη ιστορία για το ελληνικό θέατρο. Είναι ένας άνθρωπος, που υπηρετεί το πραγματικό θέατρο και το αντιμετωπίζει ως μία πολιτική πράξη με στόχο την πνευματική αφύπνιση και την διαρκή εγρήγορση. 

Με αφορμή έναν κλασικό ρόλο που αντιπροσωπεύει την απόλυτη εξουσία, αυτόν του Κρέοντα στην παράσταση Αντιγόνη, από τον Θέμη Μουμουλίδη, μας μιλά για το έργο, τη σχέση του Νόμου με την Ηθική, αλλά και τις πρόσφατες μαύρες σελίδες του θεάτρου, που είναι εμφανές πως χρειάζεται κάθαρση από ανθρώπους που δεν υπηρετούν αυτή την υψηλή τέχνη.

-Θα θέλατε να μας περιγράψετε αρχικά τον ρόλο του Κρέοντα, που υποδύεστε στην παράσταση Αντιγόνη, σε σκηνοθεσία Θέμη Μουμουλίδη; Ποια είναι τα χαρακτηριστικά που του αποδίδετε ερμηνευτικά;

Ο Κρέοντας είναι η απόλυτη εξουσία. Με τον συγκεντρωτισμό της, την αλαζονεία της, την έπαρσή της και φυσικά τη βλακεία της. Αυτές οι μορφές εξουσίας έχουν ημερομηνία λήξης και, πάντοτε, ομοιομορφία λήξης. Όλες πέφτουν κάνοντας πάταγο και όλες αφήνουν πίσω τους μόνο συμφορές. Όχι μόνο στη χώρα που εξουσιάζανε, αλλά κυρίως στον ίδιο τους τον εαυτό. Πάντοτε συνοδεύονται από θανάτους και οικογενειακές καταστροφές, επειδή, στο αρχαίο δράμα η Τιμωρία πρέπει να είναι ολοκληρωτική. Ο θεατής πρέπει στο τέλος να ικανοποιηθεί και να διδαχθεί ότι η ασέβεια πληρώνεται ακριβά.

-Διαβάζουμε πως πρόκειται για ένα νέο και αναθεωρημένο ταξίδι της Αντιγόνης. Τι ακριβώς σημαίνει αυτό;

Τα θεατρικά κείμενα, είτε κλασικά είτε σύγχρονα, διαβάζονται με πολλούς τρόπους. Το ζητούμενο είναι να παραμείνει ζωντανό το βασικό κείμενο και όχι η οποιαδήποτε ‘διασκευή’ του οποιουδήποτε μεταμοντέρνου καλλιτέχνη. Δεν θα συμμετείχα στην ‘Αντιγόνη’ αν θα ήταν μια ‘πειραγμένη’ Αντιγόνη.

-Η Αντιγόνη είναι μία από τις πιο αναγνωρίσιμες αρχαίες τραγωδίες, αλλά ποιες είναι, κατά τη γνώμη σας, οι προεκτάσεις της στην σύγχρονη εποχή;

Αντιγόνες, αρσενικές και θηλυκές υπάρχουν σε όλη την ιστορία της ανθρωπότητας, όπως υπάρχουν και Κρέοντες, αρσενικοί και θηλυκοί. Αυτό δεν θα σταματήσει ποτέ επειδή πάντοτε θα υπάρχουν πολίτες που θα διαφωνούν με τον Νόμο και θα τον αντικαθιστούν με την Ηθική, αφού είναι γνωστό ότι ο νόμος δεν είναι πάντοτε και ηθικός. Κάτι που συμβαίνει επειδή η πολιτική δεν είναι πάντα ηθική.

-Μπορεί το θέατρο να αποτελέσει μία πηγή πολιτικής αγωγής για τον θεατή ή οι απόψεις του καθενός παραμένουν παγιωμένες;

Το Θέατρο ήταν ανέκαθεν πολιτική πράξη και ο στόχος του ήταν και θα είναι η πνευματική αφύπνιση και η διαρκής εγρήγορση. Δεν προσπαθεί να αλλάξει τα πολιτικά συστήματα, ούτε να εξεγείρει. Τότε θα έκανε μια “κουτή” πράξη και θα ήταν εύκολο να χτυπηθεί από τη “νόμιμη” πολιτεία που θα εύρισκε όλες τις δικαιολογίες να το πατάξει. Αντίθετα προσπαθεί να δημιουργεί την αμφισβήτηση, μέσω της ανάπτυξης της κριτικής μέσα στον άνθρωπο και αυτό είναι που κάνει την εκάστοτε εξουσία να βρίσκεται σε αντιπαλότητα με οτιδήποτε πνευματικό. Το Θέατρο προσπαθεί να κάνει τον θεατή να σκέφτεται. Η εξουσία προσπαθεί να κάνει τον πολίτη να αποχαυνώνεται. Αυτή η διαφορά είναι καθοριστική για τις σχέσεις μας με το Κράτος.

-Θεωρείτε πως το θέατρο διανύει μια δύσκολη περίοδο μετά την παρατεταμένη παύση που επεβλήθη λόγω της πανδημίας, αλλά και λόγω των καταγγελιών που έχουν αρχίσει να βλέπουν το φως της δημοσιότητας;

Ας αφήσουμε τις καταγγελίες στην άκρη γιατί αυτό με κάνει έξαλλο. Μία ανήθικη κοινωνία, ασχολείται με την ηθική, κυρίως για να αποκρύψει την δική της ανηθικότητα και λιγότερο επειδή ενδιαφέρεται να πατάξει αυτή καθεαυτή την ανηθικότητα. Ο θεατρικός κόσμος προσφέρεται για τέτοιες καταγγελτικές κορώνες επειδή είναι περισσότερο προβεβλημένος και τα ΜΜΕ πουλάνε γερά με κάτι τέτοια. Ας ανοίξουμε τα μάτια μας. Τι είναι άραγε περισσότερο ανήθικο; Το να γίνεται μια πράξη βίας – σεξουαλικής, σωματικής ή λεκτικής – ή η απόκρυψή της;

Εμένα αυτό που με συγκλόνισε περισσότερο τον τελευταίο χρόνο δεν ήταν μόνο οι πράξεις που συνέβησαν σε βάρος κάποιου παιδιού μέσα σε κάποιο σχολικό ίδρυμα, αλλά η αποσιώπησή τους – και φυσικά η κάλυψή τους – από τους καθηγητές, τη διοίκηση και τους υπόλοιπους γονείς που είχαν παιδιά στο συγκεκριμένο σχολείο και που όλοι τους ήξεραν. Το σχολείο δεν έδιωξε τον δράστη, ο διευθυντής δεν αντέδρασε για να μην επωμιστεί καμία ευθύνη αναγνωρίζοντας το έγκλημα που διαπράχτηκε μέσα στον χώρο που ελέγχει και, ΤΟ ΚΥΡΙΟΤΕΡΟ, κανένας γονιός δεν πήρε το παιδί του να φύγει από το ‘’κακό’’ σχολείο. Ας μην ρωτάμε, λοιπόν, έτσι για δημόσια κατανάλωση, τους ηθοποιούς που τάχα μου ήξεραν και δεν μίλαγαν, άρα τους καθιστούμε συνένοχους όλους συλλήβδην, ας ρωτήσουμε μια σάπια κοινωνία να μας πει τι θα σημαίνει γι’ αυτήν η Ηθική. Οι θεατρίνοι ήταν πάντα η εύκολη λεία. Ας πρόσεχαν. Όσον αφορά στην κρίση ας μη πούμε τίποτα. Αυτή θα την πληρώσουν τα μικρά θέατρα, που πάντα την πληρώνουν. Τα μεγάλα έχουν θησαυρίσει από τα επιδόματα ειδικού σκοπού.

-Πιστεύετε πως μπορεί να υπάρξει κάποιου είδους κάθαρση για τους ανθρώπους του θεάτρου;

Τι εννοείτε κάθαρση; Οι πραγματικοί άνθρωποι, του πραγματικού Θεάτρου, δεν κινδυνεύουν από κανένα μίασμα, γιατί υπηρετούν, δεν υπηρετούνται. Από τι να καθαρθούν οι άνθρωποι του Θεάτρου;

Διαβάστε επίσης:

Αντιγόνη, σε σκηνοθεσία Θέμη Μουμουλίδη σε καλοκαιρινή περιοδεία
Αντιγόνη, σε σκηνοθεσία Θέμη Μουμουλίδη στο Θέατρο Βράχων