Stoian Donev και Xριστίνα Κελλίδη Donev

Ο φιλέλληνας ζωγράφος Stoian Donev και η σύζυγος του γλύπτρια Xριστίνα Κελλίδη Donev μιλούν στο Culturenow.gr για την τέχνη τους καθώς και για την αγάπη τους για την Ελλάδα και το Ελληνικό πνεύμα. Συνέντευξη στη Στέλλα Τζίβα.

Στέλλα Τζίβα: Σε πολλά από τα έργα σας διαπιστώνει κανείς την έντονη παρουσία της γραμμής, είτε σαν κείμενο ποιήματος, είτε σαν διαχωριστικό θύλακα ακόμα και εγχάραγμα. Έχει κάποιο ιδεολογικό συμβολισμό η έμφαση αυτής της γραμμικότητας;

Stoian: Ο άνθρωπος είναι φτιαγμένος να δημιουργεί και να καταστρέφει παράλληλα. Ακριβώς για αυτόν τον λόγο κάποιες απ’ τις γραμμές που χρησιμοποιώ φαίνονται να σβήνουν και γράφουν για να αφήσουν καινούργια μηνύματα.

Στ. Τζ.: Η γήινη χρωματική παλέτα σας και οι αρχέτυποι συμβολισμοί σας εκφράζουν κάποιο κώδικα στα σημαινόμενα του βίου μας;

Stoian: Τα χρησιμοποιώ γιατί βαθύτερα πιστεύω πως αυτοί που γεννήθηκαν πριν από μας, μας έχουν αφήσει κάποια νοήματα -και οι αρχαίοι Αιγύπτιοι και οι Βαβυλώνιοι, Σουμέριοι και η Αρχαία Ελλάδα, Ρώμη κτλ.- Τα χρώματα είναι συμβολικά, είναι πάρα πολύ κοντά σ’ ένα χειρόγραφο. Είναι γήινα, έχουν σχέση με την φύση μας, την γεωγραφία μας, με την ποίηση γενικότερα. Είναι προσδιορισμένα προς τα κει, δεν είναι τυχαία.

Στ. Τζ.: Βλέπει κανείς να αναπτύσσετε τις συνθέσεις σας από συγκολλήσεις αποσπασμάτων, από τεμνόμενες ροές εικόνων. Αυτή η «λύση» της συνέχειας, δηλώνει κάτι για την εποχή μας;  την εκφράζει; Θεωρείτε πως είναι κατακερματισμένη; Υπάρχει κρίση των μεγάλων ιδεολογιών;

Stoian: Νομίζω πως ναι, άσχετα αν δεν το έχω σκεφτεί με αυτόν τον τρόπο. Πολλές φορές ο δημιουργός αναλαμβάνει πράγματα, και του βγαίνουν στο έργο χωρίς να τα σκεφτεί προηγουμένως.

Χριστίνα: Διακόπτεται για να δείξει πως τα πράγματα εσωτερικά έχουν πολύ περιεχόμενο. Οι γραμμές που διακόπτουν τα έργα μου -πλανήτες, άστρα στην συγκεκριμένη έκθεση- είναι όπως οι φλέβες στον άνθρωπο που περνάει αίμα και του δίνει ζωή. Και εμείς πρέπει να ψάχνουμε εις βάθος πάντα, να γνωρίσουμε το περιεχόμενο και όχι μόνο την όμορφη επιφάνεια.

Στ. Τζ.: Σκοτεινές γραμμές, σειρές κεριών, συλλογικές ή προσωπικές ιστορίες, τραυματικές τομές και θραύσματα αναδύονται μαζί με εγκλεισμούς, ιερογλυφικά, επαναλήψεις και γραμμικούς ψυχαναγκασμούς. Όλο αυτό το ψηφιδωτό λειτουργεί ως προϋπόθεση ελευθερίας;

Stoian: Βεβαίως. Όλες τις γραμμές και τον πολλές φορές άγριο τρόπο, τον χρησιμοποιώ για να χαλάσει την καλύτερη επιφάνεια που είναι από κάτω. Δηλ. όταν πάμε εμείς και με “εύκολο χέρι” κατεδαφίζουμε κάτι που έχει αρχιτεκτονική αξία δεν είναι το ίδιο; Είναι ο τρόπος που εγώ εκφράζομαι και τον παραδίδω στο κοινό.

Χριστίνα: Και για μένα η γραμμή και η γεωμετρία είναι βασική έκφραση στα έργα μου. Η γραμμή είναι κάτι πάρα πολύ απλό, αλλά είναι η αρχή για κάποιο σχέδιο, για ένα κτίριο, για μια πορεία ζωής… Είναι συμβολικό όλο αυτό. Για μένα προσωπικά οι γραμμές αυτές, στο έργο μου,  είναι οι ακτίνες των άστρων. Τα φώτα της πόλης είναι το ίδιο. Είναι ακτίνες, προορισμός, κίνηση…

Στ. Τζ.: Συνδέετε την ποίηση με τη ζωγραφική, δεδομένου ότι αναφέρεστε συχνά στο έργο του Καβάφη. Είναι αλληλοσυμπληρούμενα στοιχεία για σας η ποίηση και η ζωγραφική;

Stoian: Ναι, θεωρώ πως το ένα συμπληρώνει το άλλο. Εγώ δεν κάνω με κανένα τρόπο εικονογράφηση του Καβάφη αλλά επειδή τον πιστεύω πολύ, και όχι μόνο εγώ πιστεύω, βασίζομαι στο επίπεδο του για να δοκιμάσω τον εαυτό μου, τι θα μπορούσε να βγει από όλες τις αλήθειες που μας έχει πει, οι οποίες είναι και για σήμερα και για όλους τους αιώνες.

Στ. Τζ.: Η μουσική των πινάκων σας ενώ χρησιμοποιεί κλασικά στοιχεία, ωστόσο έχει μια αυτοσχεδιαστική σύνθεση με οξεία εκτέλεση. Είναι αυτό μια δημιουργική διαλεκτική της ελεύθερης έκφρασης και της κλασικής παιδείας του καλλιτέχνη;

Stoian: Ναι, θεωρώ πως ναι. Πάρα πολύ καλά το είπατε. Σαν έκφραση είμαι ένας κλασσικός ζωγράφος,  με όλες τις απαραίτητες γνώσεις πάνω στο χρώμα και στην πλαστικότητα της γλώσσας αλλά από κει και πέρα είμαι ένας σύγχρονος άνθρωπος, ο οποίος αντανακλά όλα αυτά που βλέπει και ζει σήμερα και όλα αυτά τα πράγματα συνδυάζονται πάνω στο έργο.

Χριστίνα: Υπάρχει στο έργο μου κάτι διακριτικό και κάτι σύγχρονο, βιομηχανικό. Νομίζω αυτή είναι η ζωή μας. Δεν είναι τίποτα χαμένο. Πρέπει να κρατάμε τις αξίες, να είναι ένα παζλ από παρελθόν, από αυτό που προσφέρει η σύγχρονη ζωή για να είναι  πιο αληθινή η  εικόνα για αυτό που είμαστε.

Στ. Τζ.: Πιστεύετε πως πρέπει να υπάρχουν όρια στην τέχνη; αν όχι πόσο πρέπει να τα υπερβαίνει κανείς;

Stoian: Τα όρια τα βάζει το κοινό. Ο Δημιουργός δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να έχει όρια. Ο Καβάφης άλλωστε το έχει πει. Για να φτάσεις σε κάτι καινούργιο, πρέπει να ξεχάσεις όλα τα πρότυπα και να τα αρνηθείς. Πρώτα απ’ όλα ξεκινώντας από τον εαυτό σου.

Χριστίνα: Όρια, με την έννοια να σταματάς κάτι και να το ελέγχεις και για μένα δεν μου αρέσει να υπάρχει στην τέχνη, αλλά να ορίζεις, δηλ. να αφήνεις μπροστά το καλό, τις ιδέες, που κάνουν τον άνθρωπο να σκεφτεί, όχι μόνο διαφορετικά, που του δίνουν, όχι μόνο αισθητική, αλλά και μια δύναμη να συνεχίσει τη ζωή του, να κάνει τη ζωή του ανώτερη, ναι.

Στ. Τζ.: Αν «τα πάντα ρει» οι εποχές αλλάζουν, οι αξίες επαναπροσδιορίζονται, τι νομίζετε πως καθιστά ένα έργο τέχνης διαχρονικό;

Χριστίνα: Εγώ πιστεύω ότι αυτό δεν γίνεται αμέσως. Χρειάζεται να περάσει χρόνος και αυτό το «αληθινό» είναι που το κάνει διαχρονικό. Λίγα έργα θα μείνουν διαχρονικά, αυτά τα πραγματικά αληθινά, τα ανθρώπινα που απαντάνε για μας με μια μεγάλη ανθρώπινη αλήθεια για τον κόσμο.

Stoian: Όταν είναι αληθινό και όταν στην πλαστική γλώσσα του έργου είναι κάτι το μοναδικό.

Στ. Τζ.: Ο γλύπτης Ροντέν έβλεπε τη χρήση της τέχνης ως «πλαίσιο για την απεριόριστη ανάπτυξη του συναισθήματος». Έχει εφαρμογή στη σύγχρονη εποχή όπου το συναίσθημα επισκιάζεται από τη λογική;

Χριστίνα: Νομίζω πως ούτε οι εποχές, ούτε οι άνθρωποι αλλάζουν. Απλά εμείς οι σύγχρονοι άνθρωποι ανακαλύπτουμε αυτά τα πράγματα μέσα στην ζωή μας, που ο Ροντέν το έχει πει, εγώ το λέω και αυτοί που θα ’ρθουνε  μετά θα το πούνε. Αλλά πραγματικά, τα προβλήματα είναι πάντα τα ίδια μπροστά στον άνθρωπο και την ανθρωπότητα.

Stoian: Τα έχει πει η Χριστίνα.

Στ. Τζ.: Πολλοί σας αποκαλούν φιλέλληνα. Πως βιώνετε αυτόν τον χαρακτηρισμό; Τι σημαίνει για σας Ελληνικό πνεύμα;

Stoian: Για μένα,  -και για όλη την ανθρωπότητα-  είναι ο Φειδίας, ο Πραξιτέλης, ο Σωκράτης, όλα τα γλυπτά, όλος ο 5ος αιώνας π.χ. Εγώ κατά κάποιο τρόπο, νιώθω την οφειλή να απαντήσω σ’ όλα αυτά που μας έχουνε δώσει σαν παράδοση. Η αρχαία Ελλάδα και όλοι οι Αρχαίοι πολιτισμοί.

Χριστίνα: Την Ελλάδα την είχα και την έχω πάντα βαθιά μες την καρδιά μου. Γνωρίζω την ιστορία της, τη μυθολογία της, είναι η πιο όμορφη χώρα. Για μένα είναι τόσο σημαντικό που είμαι Ελληνίδα, είμαι περήφανη…

Στ. Τζ.: Διδάξατε στην Σχολή Καλών Τεχνών της Σόφιας. Σας αρέσει να βρίσκεστε κοντά σε νέους καλλιτέχνες; Πιστεύετε πως υπάρχουν νέες ιδέες, καινούργια ρεύματα έτοιμα να καρποφορήσουν;

Stoian: Βεβαίως. Όχι μόνο εκεί, παντού σε όλο τον κόσμο. Καταρχήν, νομίζω τα καινούργια και τα επαναστατικά έργα και σαν κίνηση και σαν δημιουργία μπορούν να γεννηθούν μόνο απ’ τους νέους. Θεωρώ και το εαυτό μου επαναστάτη αλλά αυτό ήταν πριν 30 χρόνια … τώρα πια δεν είμαστε επαναστάτες….

Χριστίνα: Πιστεύω στους νέους, μ’ αρέσει η επαφή με τους νέους καλλιτέχνες, παρακολουθώ τις δουλειές τους και θα ήθελα ακόμα πιο πολύ να βλέπω τέχνη από νέα παιδιά.

Info: Ο Stoian Donev γεννήθηκε στη Νόβα Ζαγόρα Βουλγαρίας. Τελείωσε το καλλιτεχνικό Λύκειο στην πόλη Κοζανλάκ 1968-1972. Σπούδασε στην Ακαδημία Τεχνών Σόφιας με τον καθηγητή Π. Παναγιοτόβ 1973-1979. Από το 1985-91, ήταν καθηγητής στην Ακαδημία Καλών Τεχνών στην Σόφια. Από το 1991 ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Με την ίδρυση του Αρκαδικού Μουσείου Τέχνης και Ιστορίας εκλέγεται μέλος της τιμητικής επιτροπής. Έχει πραγματοποιήσει αρκετές ατομικές εκθέσεις, μεταξύ των οποίων: 1995 Ηνωμένα Έθνη, Γενεύη-Ελβετία , 2001 Γκαλερί – ”AU VIRAGE” Seprais –Ελβετία, 2004 Εκθεσιακό κέντρο Γ.Καρύδης-Φιλοθέη, 2007 Διαδρομή -24, Γκαλερί «Σκουφά», Αθήνα, 2009 Έκθεση στο Γενικό Προξενείο της Αλεξάνδρειας-Αιγύπτου (Μπενάκειο). Ενώ έχει συμμετάσχει και σε ομαδικές: 1973 Εθνικός διαγωνισμός νέων ζωγράφων, 1ο βραβείο και χρυσό μετάλλιο, 2005 ”Art Athina”, Γκαλερί «Κούρος» Νέας Υόρκης, 2005 Ζάππειο Μέγαρο – Οργάνωση Πρεσβεία Λουξεμβούργου, 2006 ”Small Pieces” ,”AU VIRAGE” Seprais – Ελβετία.

Η Χριστίνα Κελλίδη Donev γεννήθηκε στη Σόφια της Βουλγαρίας. Σπούδασε στη Ακαδημία Καλών Τεχνών στη Σόφια, σύμφωνα με Πρ. Marin  και Varbanov Ovtsarov Viadmir (1980-1985). Εργάστηκε ως σχεδιάστρια στο Κέντρο Ανάπτυξη και Εφαρμογή της μόδας «Rilla» στη Σόφια καθώς και ως αρχισυντάκτρια στο περιοδικό μόδας «Λάντα». Από το 1991 ζει και εργάζεται στη Αθήνα. Μερικές από τις ατομικές της εκθέσεις: 1995 Organization of the United Nations, Geneva, Switzerland, 1996 Gallery “Titanium” Athens. Και μερικές από τις ομαδικές: 1986 Εθνική έκθεση νέων ζωγράφων, Σόφια, 1987 “Design”, Πολωνία, 2000 Βουλγάρικη Πρεσβεία, Αθήνα, 2001 La Balade de Seprais, Canton du jura, Suisse, 2002 Αnniversaire des 25 ans de la Au Galerie Virage, Seprais Canton du jura, Suisse.