Spotlight. Όλα στο Φως, του Tom McCarthy

Η Feelgood παρουσιάζει στους κινηματογράφους από τις 25 Φεβρουαρίου 2016 την ταινία Spotlight. Όλα στο Φως σε σκηνοθεσία του Tom McCarthy.

Η αληθινή δημοσιογραφική ομάδα πίσω από τη συναρπαστική αυτή ταινία με τις 6 υποψηφιότητες για τα φετινά Όσκαρ, εξιχνίασε μια από τις πιο σκοτεινές ιστορίες της παγκόσμιας δημοσιογραφίας. Στην καρέκλα του σκηνοθέτη συναντάμε τον Tom McCarthy (Michael Clayton), που συνυπογράφει το σενάριο με τον –ήδη πολυβραβευμένο για το Spotlight- σεναριογράφο Josh Singer (The Fifth Estate, The West Wing TV series). Μπροστά στις κάμερες συγκεντρώνεται ένα εντυπωσιακό καστ που αποτελείται από τους Mark Ruffalo (Οι Εκδικητές, Now You See Me), Michael Keaton (Birdman), Liev Shreiber (Creed, Ray Donovan TV series), Rachel McAdams (Sherlock Holmes, True Detective TV Series) και John Slattery (Mad Men TV series). H ταινία βασίζεται σε πραγματικά, συνταρακτικά γεγονότα και παρακολουθεί, με διαύγεια, χωρίς εμπάθεια αλλά με έντονη κλιμάκωση, τη δημοσιογραφική έρευνα που αποκάλυψε μια σειρά από υποθέσεις σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών από Καθολικούς ιερείς.

Σύνοψη:

H ταινία μάς αφηγείται την πραγματική ιστορία της βραβευμένης με Pulitzer μάχιμης δημοσιογραφικής ομάδας με το όνομα Spotlight, της εφημερίδας Boston Globe. Το 2002 σόκαρε την κοινή γνώμη της Βοστώνης στις Η.Π.Α. αποκαλύπτοντας ένα σκάνδαλο παιδεραστίας στους κόλπους της καθολικής εκκλησίας στο οποίο εμπλέκονταν πάνω από 70 ιερείς. Δεκάδες παιδιά φέρεται να είχαν κακοποιηθεί σεξουαλικά για περισσότερες από τρεις δεκαετίες μέσω ενός αρρωστημένου κυκλώματος. Οι Walter “Robby” Robinson (Michael Keaton), Sacha Pfeiffer (Rachel McAdams), Michael Rezendes (Mark Ruffalo) και Matt Carroll (Brian d’Arcy James), μέλη του Spotlight, είχαν το θάρρος να ξεσκεπάσουν το σκάνδαλο και να έρθουν αντιμέτωποι με το νοσηρό κομμάτι της παντοδύναμης καθολικής εκκλησίας.

Διάρκεια: 128’

Υποψήφια για Oscar® Καλύτερης Ταινίας, Καλύτερης Σκηνοθεσίας, Β’ Ανδρικού Ρόλου (Mark Ruffalo), Β’ Γυναικείου Ρόλου (Rachel McAdams), Καλύτερου Πρωτότυπου Σεναρίου και Καλύτερου Μοντάζ

Βραβείο Καλύτερου Καστ, Screen Actors Guild

Βραβείο Ταινίας της Χρονιάς, American Film Institute

Βραβείο Καλύτερης Ταινίας & Καλύτερου Σεναρίου, Boston Society of Film Critics

Βραβείο Καλύτερης Ταινίας & Καλύτερου Σεναρίου, Los Angeles Film Critics Association

Βραβείο Καλύτερης Ταινίας & Καλύτερου Σεναρίου, National Society of Film Critics Awards

Βραβείο Καλύτερης Ταινίας, Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ του Σικάγο

Η ομάδα πίσω από την ομάδα

Παρ’ όλο που έχουν υπάρξει πολλές έρευνες σαν αυτή του Spotlight, η εξονυχιστική δουλειά της συγκεκριμένης ομάδας έκανε το υλικό ακαταμάχητα ενδιαφέρον και συναρπαστικό.

Το σενάριο αυτής της συνταρακτικής ιστορίας ανέλαβε ο διακεκριμένος σκηνοθέτης, σεναριογράφος και ηθοποιός Tom McCarthy, που έχει σκηνοθετήσει ανεξάρτητες ταινίες όπως τα The Station Agent, Win Win και The Visitor, ενώ ήταν υποψήφιος για Όσκαρ Πρωτότυπου Σεναρίου για την ταινία κινουμένων σχεδίων UP (2010). Ο McCarthy συνεργάστηκε με τον πρώην σεναριογράφο της τηλεοπτικής σειράς West Wing, Josh Singer. «Το βρήκα συναρπαστικό να παρακολουθώ πώς αυτός ο ξένος, ο νέος διευθυντής της Globe, Marty Baron, έρχεται από το Μαϊάμι και την πρώτη μέρα που πάει στην εφημερίδα προτείνει την ιδέα να κάνουν έρευνα για πιθανό σκάνδαλο στην καθολική εκκλησία. Πολύ τολμηρή κίνηση» σχολιάζει ο McCarthy. Επίσης, η ταινία έδωσε την ευκαιρία για μια κινηματογραφική ερωτική επιστολή προς την παραδοσιακή δημοσιογραφία. «Είδα την ταινία ως ευκαιρία για παραδειγματισμό: αυτό είναι το είδος της επίδρασης που μπορείς να έχεις όταν συνεργάζεσαι με σπουδαίους και καταρτισμένους δημοσιογράφους» σχολιάζει ο σεναριογράφος.

Ο McCarthy έχει και προσωπική διάσταση στην ιστορία. «Έχω καθολική ανατροφή, οπότε τρέφω αισθήματα κατανόησης, θαυμασμού και σεβασμού για τον θεσμό αυτό» εξηγεί. «Η ιστορία δεν είναι μια κατηγορία σε βάρος της εκκλησίας. Έχει να κάνει με την ερώτηση του πώς κάτι τέτοιο συνέβη. Η εκκλησία μπορεί να διαπράξει θεσμικό κακό, όχι μόνο μέσω της κακοποίησης των παιδιών αλλά και μέσω της κάλυψης αυτής. Πώς κακοποιήθηκαν τόσα παιδιά για δεκαετίες χωρίς κάποιος να κάνει κάτι;»

Για να παραμείνουν πιστοί στην ιστορία οι δύο σεναριογράφοι πέρασαν μήνες να κάνουν συνεντεύξεις με δημοσιογράφους, θύματα και άλλους που εμπλέκονταν στην ιστορία. «Πήγαμε στη Βοστώνη τρεις φορές και κάναμε πολλές συνεντεύξεις με τους ρεπόρτερ που είχαν εμπλοκή στην ιστορία και νόμιζα ότι είχαμε τελειώσει» θυμάται ο Singer. «Αλλά η αληθοφάνεια ήταν πάντα το κλειδί για τον Tom. Ήθελε να το καλύψει από κάθε γωνία. Πάντα μου άρεσε η έρευνα, οπότε αυτό ήταν το καλύτερο μου. Και όταν αρχίσαμε να ψάχνουμε σε ευρύτερο κύκλο τότε πέσαμε πάνω στις πιο αναπάντεχες λεπτομέρειες της ιστορίας. Και αυτά είναι τα κομμάτια που πιστεύω ότι πραγματικά κάνουν την ιστορία μας πιστή στην αληθινή».

Ο Singer,  που έχει αποφοιτήσει από τη νομική σχολή του Harvard, λίγο πριν αρχίσει η έρευνα του Spotlight, είχε αποφύγει να διαβάσει για το συγκεκριμένο σκάνδαλο. «Θυμάμαι ότι ήταν ο πρώτος καιρός που δούλευα για το West Wing και δεν ήθελα να διαβάσω για το θέμα στις εφημερίδες γιατί η ιδέα του κλήρου που κακοποιούσε παιδιά με ενοχλούσε αφάνταστα. Αυτό που με ενδιέφερε στο Spotlight ήταν ότι είναι μια ιστορία για δημοσιογράφους που αποκάλυψαν αυτή την ιστορία. Για μένα, αυτή ήταν η προϋπόθεση για να συμμετάσχω. Ακολουθώντας αυτούς τους ρεπόρτερ, το κοινό καταλαβαίνει το πρόβλημα με έναν πιο οικείο τρόπο».

Η Ομάδα Spotlight

Ο αρχηγός της ομάδας, ο Walter “Robby” Robinsons, ενσαρκώνεται από τον Michael Keaton, που ήταν υποψήφιος για Όσκαρ ως πρωταγωνιστής στο Birdman. Ο ηθοποιός, που μεγάλωσε σε μια καθολική οικογένεια, απέδωσε τον χαρακτήρα με απίστευτη ακρίβεια, σύμφωνα με τον ίδιο τον Robinson. «Στην πρώτη σκηνή που είδα τον Michael Keaton σχεδόν έπεσα από την καρέκλα μου, γιατί με έκανε τέλεια» επισημαίνει ο διακεκριμένος δημοσιογράφος. «Όχι μόνο η φωνή μου και η προφορά μου, αλλά και οι εκφράσεις και οι χειρονομίες  μου. Τα είχε όλα».

Ο McCarthy λέει ότι είχε τον Keaton στο μυαλό του για τον ρόλο χάρη στο πειστικό πορτρέτο του αρχισυντάκτη Ron Howard στην ταινία του 1994,  The Paper. «Έχει ενδιαφέρον ότι το The Paper ήταν από τις αγαπημένες ταινίες του ίδιου του Robinson. Όπως και ο Robby, ο Michael, είναι σκληρός, ευγενικός, αλλόκοτα αστεία και γοητευτικός και όλα αυτά τα μεταφέρει στον ρόλο ως αρχηγός της ομάδας που κάνει την έρευνα».

Συνεργάτης του Robinson είναι ο ρεπόρτερ Mike Rezendes, τον οποίο υποδύεται ο Mark Ruffalo. Ο ηθοποιός που ήταν υποψήφιος για Όσκαρ για τον ρόλο του στο Foxcatcher (2014), παρέλαβε το σενάριο από τον σκηνοθέτη μια Παρασκευή, το διάβασε την ίδια νύχτα και συμφώνησε να παίξει τον ρόλο την επόμενη μέρα. «Αμέσως ένιωσα ότι θα ήταν μια σημαντική ταινία» θυμάται ο Ruffalo. «Υπάρχουν ταινίες που τις κάνεις για τους άλλους και ταινίες που κάνεις για σένα, όπως το Spotlight». Ο ηθοποιός έγινε η σκιά του Rezendes για εβδομάδες ολόκληρες για να διαμορφώσει την ερμηνεία του. «Την πρώτη μέρα που συνάντησα τον Mike, ήταν κάπως επιφυλακτικός. Πήγαμε στο διαμέρισμα του και φάγαμε και πήγαμε έναν μεγάλο περίπατο. Μιλήσαμε ξανά και ξανά και άρχισα να αποκτώ μια ιδέα του ποιος ήταν. Μετά πήγα στην Globe και πέρασα πέντε μέρες με τον Mike πριν αρχίσουμε τις πρόβες. Όταν ξεκινήσαμε το γύρισμα, εμφανίστηκε πολλές φορές στο σετ».

Όσο τον γνώριζε καλύτερα, ο Ruffalo ανακάλυψε ότι είχε πολλά κοινά με τον χαρακτήρα που υποδυόταν στην ταινία. «Ο Mike και εγώ είμαστε outsiders» επισημαίνει ο Ruffalo. «Προερχόμαστε από έναν κόσμο που δεν μας άνοιξε πόρτες στα επαγγέλματα που θέλαμε να ακολουθήσουμε. Είμαστε και οι δύο αντιδραστικοί και μεγαλώσαμε ως καθολικοί. Ο Mike κι εγώ αφήσαμε την εκκλησία γιατί διακρίναμε ασυνέπειες ανάμεσα στα κηρύγματα και στην εφαρμογή τους».

Ο Ruffalo, που ήταν και ο πρώτος ηθοποιός που υπέγραψε για την ταινία, ερμήνευσε τον ρόλο με πολύ βάθος. «Ο Mark μπορεί να μεταμορφωθεί σωματικά, περισσότερο από κάθε άλλον ηθοποιό σήμερα» παρατηρεί ο McCarthy. «Συνδυάζει αυτό το χάρισμα με δουλειά πάνω στο συναίσθημα, οπότε ήταν συναρπαστικό να βλέπεις τον Mark να αποδίδει στον Mike Rezendes με αδιόρατο τρόπο, χωρίς να είναι πομπώδης ή επιδεικτικός».

Κι ενώ ο χαρακτήρας του Mark Ruffalo επικεντρώνεται στις νομικές πτυχές της έρευνας, η Sacha Pfeiffer, την οποία ενσαρκώνει η Rachel McAdams, εξειδικεύεται στις συνεντεύξεις των θυμάτων της σεξουαλικής κακοποίησης από την εκκλησία. «Η Sacha είναι πανέξυπνη», λέει η McAdams. «Αρχίσαμε να επικοινωνούμε μέσω email, μετά τηλεφωνικά και τελικά πήρα το τρένο από τη Νέα Υόρκη για τη Βοστώνη ένα Σαββατοκύριακο και πέρασα το απόγευμα μαζί της και με τον σύζυγο της» θυμάται η ηθοποιός.

Η μαραθώνια συνέντευξη απέδωσε. «Ρώτησα τη Sacha ό,τι μου περνούσε από το μυαλό» λέει η McAdams. «Ακόμα και τις πιο μικρές λεπτομέρειες. Όπως αν φορούσε ρολόι. Ό,τι κι αν ήταν αυτό, μου απαντούσε».

Οι συζητήσεις τις McAdams με την Pfeiffer έδωσαν υλικό σε κάποιες από τις πιο συγκινητικές σκηνές της ταινίας, καθώς η ρεπόρτερ ενθαρρύνει τα θύματα της κακοποίησης να μιλήσουν. «Μου έκανε φοβερή εντύπωση το πώς η Sacha τιμούσε τα θύματα» λέει η ηθοποιός. «Ο τρόπος που το έθεσε ήταν ότι τόσα χρόνια, είχαν παραμερίσει το τραύμα και δεν τον είχαν συζητήσει ούτε καν παραδεχτεί. Και ξαφνικά η Sacha τους έπαιρνε τηλέφωνο από το πουθενά και τους ζήταγε να μιλήσουν για αυτή την κακοποίηση, ανατρέποντας όλον τους τον κόσμο. Η Sacha μου είχε πει ότι δεν το θεωρούσε σωστό να κάνει απλώς τη συνέντευξη, να αποχωρήσει, να εκμεταλλευτεί τον πόνο και να εξαφανιστεί όσο ξαφνικά εμφανίστηκε. Οπότε μέχρι σήμερα, έχει διατηρήσει σχέσεις με πολλά από τα θύματα, πολύ καιρό αφού δημοσιεύτηκαν οι ιστορίες τους».

Η McAdams μιμήθηκε την ικανότητα της Pfeiffer να αποσπά δημοσιογραφικά αξιόλογες λεπτομέρειες από τους συνεντευξιαζόμενους. «Τα θύματα αυτά είναι ενήλικες πια, εργάτες που δεν αισθάνονται άνετα να μοιράζονται τα συναισθήματα τους με κανένα, πόσο μάλλον έναν ρεπόρτερ. Η Sacha ήταν εξαιρετική ακροάτρια και πολύ συμπονετική, ενώ τους ζητούσε να εκφράζονται με ακρίβεια όταν εξιστορούσαν προκειμένου να εξασφαλίσει ότι οι ιστορίες τους δεν θα καταχωρούνταν απλώς ως παρενοχλήσεις».

Ο McCarthy συνάντησε τη McAdams μέσω Skype και αναγνώρισε κατευθείαν στην αμεσότητα της ηθοποιού. «Και η Sacha και η Rachel είναι άμεσες» λέει ο σκηνοθέτης. «Είναι έξυπνες αλλά όχι πιεστικές και η Sacha είναι άνετη στην επικοινωνία, το οποίο η Rachel το έχει από μόνη της. Αυτό φαίνεται όταν η Rachel, παίζοντας τον ρόλο, είναι τολμηρή χωρίς να γίνεται ενοχλητική. Η Rachel έχει έναν καταπληκτικό τρόπο να συνδέεται με τους ανθρώπους».

Ο Liev Schreiber υποδύεται τον αρχισυντάκτη της Boston Globe Marty Baron με μια αποφασιστικότητα που ο σεναριογράφος Singer την παρατήρησε ήδη από τις πρόβες. «Όταν έπαιρνα συνέντευξη από τον Marty είχε ένα αυτοκόλλητο σημείωμα στο γραφείο του που έλεγε δεν είμαι ζεστός και χνουδωτός. Ο Marty δεν νοιάζεται καθόλου αν θα εκνευρίσει κάποιον. Η δουλειά του είναι να έχει την ιστορία».

Ο Schreiber απέδωσε κατευθείαν τον ασυμβίβαστο χαρακτήρα του Baron. «Ένα από τα πιο συναρπαστικά στοιχεία για μένα προέκυψαν όταν είχα την ευκαιρία να πάρω το τραίνο και να συναντήσω τον Marty Baron» λέει ο Schreiber. «Ήταν καταπληκτικό που πέρασα καιρό μαζί του και πραγματικά κατάλαβα τις δύσκολες καταστάσεις που πέρασαν πολλές εφημερίδες. Στην πραγματικότητα, αυτός είναι ένας λόγος που μου αρέσει αυτό το σενάριο τόσο πολύ».

«Ο Marty και άλλοι δημοσιογράφοι στην ιστορία ήταν ήρωες για μένα» συνεχίζει ο ηθοποιός. «Αφού μίλησα με τον Marty,  συνειδητοποίησα ότι η δουλειά του ήταν πάρα πολύ απαιτητική. Δεν τον ένοιαζε πού θα τον έβγαζε μια ιστορία. Του αρέσει να διαφωνεί και δεν υποχωρεί και ήταν πρόθυμος να τα βάλει με πολύ τρομαχτικούς ανθρώπους και οργανώσεις για να φτάσει στην αλήθεια».

Ο δημοσιογράφος Ben Bradlee Jr συνδέθηκε αμέσως με τον ηθοποιό που τον ενσαρκώνει στην ταινία. «Όταν έμαθα ότι θα με υποδυθεί ο John Slattery, σκέφτηκα το κάθαρμα που έπαιζε στο Mad Men. Μου αρέσουν τα καθάρματα. Και μου αρέσει ο John. Περάσαμε πολύ χρόνο μαζί. Είναι σοβαρός και είμαστε οπαδοί της ίδιας ομάδας μπέιζμπολ».

Ο McCarthy φαντάστηκε τον Slattery, που ήταν φίλος από παλιά, ως τον τέλειο ηθοποιό να ενσαρκώσει τον Bradlee στο πανί. «Όπως ο Ben, ο John είναι απότομος και ειλικρινής και δε λέει ανοησίες» λέει ο σκηνοθέτης. Ο ηθοποιός απόλαυσε τον ρόλο του. «Ο Ben είναι πολύ έξυπνος και πληθωρικός, οπότε είχα πολλή δουλειά να κάνω» λέει ο ηθοποιός. «Το ότι τα έβαλε με την εκκλησία ήταν τεράστιο».

Την ομάδα συμπληρώνει ο ερευνητής δεδομένων Matt Carroll τον οποίον υποδύεται ο Brian d’ Arcy James. «Ο Matt αυτοπροσδιορίζεται ως το σπασικλάκι της ομάδας» λέει ο ηθοποιός για τον ρόλο. «Ο Matt έβαλε σε σειρά όλα τα δεδομένα για τους ιερείς και τα περιστατικά που συνέβησαν σε διάστημα 30 χρόνων σε σελίδες Excel και τα συνόψισε, ώστε να ειπωθεί η ιστορία με βάση αυτά που του έλεγαν τα νούμερα».

Ο Mitchell Garabedian, τον οποίο ενσαρκώνει ο Stanley Tucci, είναι ο δικηγόρος που βοήθησε την ομάδα Spotlight. «Θεώρησε αποστολή του να αποδοθεί η δικαιοσύνη σε εκατοντάδες ανθρώπους» λέει ο Tucci. Ο ηθοποιός δεν συνάντησε ποτέ τον ίδιο τον Garabedian, αλλά μελέτησε ώρες τηλεοπτικού υλικού. «Αν αναλογιστείς ότι άκουσε ιστορίες ανθρώπων που στα οχτώ τους χρόνια κακοποιήθηκαν, φαντάζεσαι ότι αυτό αφήνει το σημάδι του στην ψυχή. Όμως ήταν ακούραστος».

Παραλειπόμενα

Η δημοσιογραφική ομάδα ξεκίνησε με την υπόθεση ενός ιερέα και, όταν τελικά κατέληξε να δημοσιεύσει τα αποτελέσματα, είχε εντοπίσει 70 ιερείς που είχαν κακοποιήσει παιδιά. Μέχρι το 2002 δημοσίευσαν 600 άρθρα που αφορούσαν εκατοντάδες παιδιά, όχι μόνο στη Βοστώνη αλλά και σε ολόκληρη τη χώρα.

249 ιερείς της Αρχιεπισκοπής της Βοστώνης κατηγορήθηκαν για σεξουαλική κακοποίηση.  Σε όλη την Αμερική, 6.427 ιερείς κατηγορήθηκαν για τη σεξουαλική κακοποίηση 17.259 θυμάτων.

Η ρεπόρτερ Sacha Pfeiffer θυμάται τις εξονυχιστικές ερωτήσεις που της έκανε η ηθοποιός Rachel McAdams. Πόσο μακριά ήταν τα νύχια της το 2001; Έτρωγε στην καφετέρια της Globe ή έφερνε το φαγητό από το σπίτι; Τι παπούτσια φορούσε; Άλλαζε ρούχα όταν πήγαινε για περπάτημα; Πόσα μοιραζόταν με την οικογένεια της; Τι πίστευε ο σύζυγος της; Την έπιανε απόγνωση;

Οι τίτλοι της ταινίας είναι γραμμένοι με τη γραμματοσειρά Miller που χρησιμοποιεί η Globe για τους περισσότερους τίτλους και τα κείμενα της.

Όταν ο Walter Robinson επισκέφτηκε το γύρισμα, εντυπωσιάστηκε με τον Michael Keaton που καθόταν σε ένα ακριβές αντίγραφο του γραφείου του και δακτυλογραφούσε με τα δύο δάκτυλα, όπως αυτός, με τα χείλη σφιγμένα, μπροστά από μια παλιομοδίτικη οθόνη υπολογιστή, ακριβώς όπως αυτή που είχε το 2001.

Όταν τα μέλη της δημοσιογραφικής ομάδας είδαν το σκηνικό που έδειχνε τα γραφεία τους, πλησίασαν τον χώρο εργασίας και τακτοποιούσαν τα αντικείμενο όπως ακριβώς ήταν όταν έγραφαν για το σκάνδαλο.

Συντελεστές

Σκηνοθεσία: Tom McCarthy

Σενάριο: Tom McCarthy, Josh Singer

Παίζουν: Mark Ruffalo, Michael Keaton, Rachel McAdams, Liev Schreiber, John Slattery, Brian d’Arcy James, Stanley Tucci, Jamey Sheridan, Billy Crudup

Διεύθυνση Φωτογραφίας: Masanobu Takayanagi

Μοντάζ: Tom McArdle