Σπιναλόγκα: Το νησί της σιωπής: Η σπάνια και επίκαιρη ταινία της Λίλας Κουρκουλάκου

Σπιναλόγκα: Το νησί της σιωπής: Η σπάνια και επίκαιρη ταινία της πρωτοπόρου Λίλας Κουρκουλάκου …

που αποτέλεσε την επίσημη ελληνική συμμετοχή στο Φεστιβάλ της Βενετίας του 1958 θα βρει και πάλι το δρόμο των κινηματογραφικών αιθουσών από την Πέμπτη 11 Νοεμβρίου 2010.

Η μοναδική ταινία που έγιναν γυρίσματα ενώ λειτουργούσε ακόμα η Σπιναλόγκα και που η προβολή της οδήγησε στο κλείσιμό της.

Πρωταγωνιστές: Ορέστης Μακρής, Νίνα Στουρίδου, Γιώργος Καμπανέλης.

Στις ανατολικές ακτές της Κρήτης, απέναντι από την καταπράσινη κοιλάδα του Μεραμπέλου, βρίσκεται ολομόναχο στο πέλαγος, βουλιαγμένο σε νεκρική σιωπή, το νησί της Σπιναλόγκας. Εδώ, 700 μέτρα μακριά απ’ τους ανθρώπους, και εκατομμύρια μέτρα μακριά απ’ την ανθρωπιά, με το Ενετικό τοίχος να τους φυλακίζει τριγύρω, γεννιούνται, ζούνε και πεθαίνουνε οι χανσενικοί της Ελλάδος.

Η Αγία Γραφή, στην παλιά διαθήκη, τους υποχρέωνε να φωνάζουν στους δρόμους ότι είναι λεπροί, για να μην τους πλησιάζουν οι άλλοι άνθρωποι. Αργότερα τους φόρεσαν ρούχα με κουδούνια, σαν τους αρλεκίνους, για να τους ακούνε οι υγιείς και να απομακρύνονται. Σήμερα, βρίσκονται απομονωμένοι στον ξερόβραχο αυτό ίνα πληρωθεί το ρηθέν της Γραφής «μόνοι θέλουσι κατοικεί έξω του στρατοπέδου, τελείσθε η κατοικία αυτών».

Η ταινία εκτυλίσσεται σε αυτό το μικρό νησί, που από το 1903 έως το 1958 λειτούργησε ως χώρος αποκλεισμού ανθρώπων που έπασχαν από λέπρα. Η επιβεβλημένη απομόνωση των κατοίκων- ασθενών δημιουργεί καθημερινά τριβές και εντάσεις που απασχολούν τόσο τις Αρχές όσο και τους ίδιους τους ασθενείς.

Ένα ζευγάρι γιατρών (Γ. Καμπανέλλης-Ν. Σγουρίδου) που αγωνίζεται για την θεραπεία της λέπρας στο νησί, πλήττεται τελικά από αυτήν, όταν ο άντρας υποκύπτει στην ασθένεια. Όμως, το νέο φάρμακο  που στο μεταξύ έχει εφευρεθεί, αποκαθιστά την υγεία του και βοηθά στην ίαση και των υπολοίπων ασθενών. Η Αγλαΐα Μητροπούλου, στο βιβλίο της Ελληνικός Κινηματογράφος λέει για την ταινία: «Το 1957 το Νησί της Σιωπής αποκαλύπτει μια καινούργια σκηνοθέτη, την Λίλα Κουρκουλάκου.

Νέα, γεμάτη ενθουσιασμό, ύστερα από σπουδές στο Πειραματικό Κέντρο Κινηματογράφου της Ρώμης, βάζει σ’ αυτή τη μελέτη για τη ζωή των λεπρών στη Σπιναλόγκα μιαν αφοσίωση και μια στοργή που φωτίζουν νεορεαλιστικά το ντοκυμενταρίστικο πλαίσιο και στυλ της ταινίας». Η σκηνοθέτης κάνει ένα τολμηρό κινηματογραφικό βήμα για την εποχή της και απομυθοποιεί την ασθένεια της λέπρας χωρίς να φτάνει στα άκρα και χωρίς να ωραιοποιεί τους χαρακτήρες.

Η ταινία θεωρείται πρωτοποριακή διεθνώς, τόσο στη σύλληψη του θέματος όσο και στην εκτέλεση, αφού μερικά από τα γυρίσματα έγιναν στο νησί της Σπιναλόγκα που τότε λειτουργούσε ως λεπροκομείο.

Πρόκειται για μια ιστορική ταινία, που διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο και στην μετέπειτα ιστορία του νησιού και των κατοίκων του, αφού έγινε η αφορμή να κλείσει το λεπροκομείο της Σπιναλόγκα και οι ελάχιστοι εναπομείναντες πρώην λεπροί να μεταφερθούν στο νοσοκομείο λοιμωδών στην Αγία Βαρβάρα. Χάρισε στην Λίλα Κουρκουλάκου συμμετοχή στο Φεστιβάλ της Βενετίας το 1958 ως επίσημη ελληνική συμμετοχή, και ήταν η πρώτη γυναικεία ταινία παγκοσμίως που έλαβε μέρος σε διεθνές κινηματογραφικό φεστιβάλ.

ΛΙΛΑ ΚΟΥΡΚΟΥΛΑΚΟΥ

Γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε κινηματογράφο στο Κέντρο Πειραματικού Κιν/φου (Centro Sperimentale di Cinematografia) και Φιλολογία στη Ρώμη από όπου αποφοίτησε το 1956 με δίπλωμα σκηνοθεσίας..

Από το 1954 υπήρξε παραγωγός δημοσιογράφος και σκηνοθέτης της ραδιοφωνικής σειράς “ΕΚΠΛΗΞΗ” της RAI και καταπιάστηκε με ιστορικά και κοινωνικά θέματα για 2 χρόνια. Το 1956 ανέλαβε την καλλιτεχνική Διεύθυνση του Αρχαίου Δράματος στο Θέατρο των Συρακουσών στη Σικελία, με τις αρχαίες τραγωδίες “ΗΛΕΚΤΡΑ” με την τραγωδό Lila Brignione και τον “ΙΠΠΟΛΥΤΟ” με τον Massimo Girotti. To 1957 γύρισε στην Αθήνα και σκηνοθέτησε την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία της, “ΣΠΙΝΑΛΟΓΚΑ, ΤΟ ΝΗΣΙ ΤΗΣ ΣΙΩΠΗΣ”.

Η ταινία αντιπροσώπευσε την Ελλάδα στο Φεστιβάλ Βενετίας και ήταν η πρώτη ταινία μυθοπλασίας από γυναίκα σκηνοθέτη σε παγκόσμιο επίπεδο, που πήρε μέρος σε διεθνές κινηματογραφικό φεστιβάλ. Το 1962 γύρισε την δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία με θέμα “ΚΟΜΗΤΗΣ ΤΟΥ ΧΑΛΕΫ, Η ΝΥΧΤΑ ΤΗΣ ΚΟΛΑΣΕΩΣ” που αντιπροσώπευσε την Ελλάδα στο Διεθνές Φεστιβάλ του Βαγιαδολίθ της Ισπανίας και του Σαν Φρανσίσκο.

Από το 1961 έως το 1966 ανέλαβε την θέση του Συμβούλου Κινηματογραφίας του τότε Υπουργού Ν. Μάρτη στο Υπουργείο Βιομηχανίας και ήταν μέλος της εδικής επιτροπής που επεξεργάστηκε το πρώτο Νομοσχέδιο περί Κινηματογράφου. Ακόμα ήταν τακτικό μέλος του Γνωμοδοτικού Κινηματογραφικού Συμβουλίου και της Κρατικής Επιτροπής που Κινηματογραφικού Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.

Το 1964 σκηνοθέτησε το πρώτο πολιτικό ιστορικό ντοκιμαντέρ που έγινε στην Ελλάδα με θέμα την ιστορία των τελευταίων 50 χρόνων της Ελλάδας, με τον τίτλο “ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ”.

Άλλες μεγάλου μήκους ταινίες της Κουρκουλάκου είναι το “ΣΥΝΑΝΤΗΘΗΚΑΜΕ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ” Ελληνοβουλγαρική συμπαραγωγή, “ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ”, “ΚΥΠΡΟΣ ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙ” με θέμα την εισβολή του Αττίλα στην Μεγαλόνησο.

Έχει γυρίσει πάνω από 30 ντοκιμαντέρ μικρού μήκους για τον κινηματογράφο και την τηλεόραση. Θεωρείται πρωτοπόρος στις ταινίες και τα ρεπορτάζ της μικρής οθόνης. Στην τηλεόραση έχει στο ενεργητικό της πάνω από 200 ώρες προβολής σε σήριαλ και ειδικές εκπομπές.

Θρυλική έχει παραμείνει η τηλεοπτική εβδομαδιαία ωριαία εκπομπή της “ΑΓΡΟΤΙΚΟΙ ΔΙΑΛΟΓΟΙ”. Από το 1993 έως το 1995 ανέλαβε την Γενική Διεύθυνση των προγραμμάτων στον Κυπριακό σταθμό ΛΟΓΟΣ. 

Σημαντική επίσης υπήρξε η κοινωνική της προσφορά στο Ελληνικό Φως, στον Ερυθρό Σταυρό, στην κοινωνική επανένταξη των λεπρών Ελλάδος σε συνεργασία με τον μεγάλο φιλόσοφο Ραούλ Φολερώ, γνωστός διεθνώς για το έργο του, για τους λεπρούς όλου του κόσμου.

Ήταν μέλος επί σειρά ετών στον Αντικαρκινικό Αγώνα και δυναμική παρουσία στην Επιτροπή του Κυπριακού Αγώνα, το 1974 για τον συντονισμό της βοήθειας για την εγκατάσταση στην Ελλάδα των Κυπρίων προσφύγων.

Έχει χρηματίσει επίσης καθηγήτρια σε Κινηματογραφικές σχολές και Πρόεδρος στον Οργανισμό για την Διεθνοποίηση της Ελληνικής Γλώσσας.

Επιλεγμένη φιλμογραφία:
Το Νησί της Σιωπής (1958)
Η Νύχτα της Κολάσεως (1960)
Ελευθέριος Βενιζέλος (1966)
Συναντηθήκαμε στην Αθήνα (1976)
Διονύσιος Σολωμός (1973)
Κύπρος, το μεγάλο σταυροδρόμι (1979)
Έξοδος Μεσολογγίου (1979)

Σκηνοθεσία: ΛΙΛΑ Σ. ΚΟΥΡΚΟΥΛΑΚΟΥ
Σενάριο: ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ

Πρωταγωνιστούν: ΟΡΕΣΤΗΣ ΜΑΚΡΗΣ, ΝΙΝΑ ΣΤΟΥΡΙΔΟΥ, ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΜΠΑΝΕΛΗΣ, ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΠΑΡΙΔΗΣ και ο μικρός ΤΖΑΝΝΗΣ ΚΟΥΡΚΟΥΛΑΚΟΣ

Λαμβάνουν μέρος: ΡΑΛΛΗΣ ΑΓΓΕΛΙΔΗΣ, ΝΙΤΣΑ ΑΒΑΤΑΓΓΕΛΟΥ, ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΟΥΛΗΣ, ΜΑΙΡΗ ΛΑΖΙΔΟΥ, ΝΙΚΟΣ ΑΒΡΑΜΕΑΣ.

Κρητική λύρα: Γ. ΜΟΥΖΟΥΡΑΚΗΣ
Πρώτος χορευτής: Ν. ΣΑΠΟΥΝΤΑΚΗΣ
Εργαστηριακή επεξεργασία: ΦΙΝΟΣ ΦΙΛΜ
Οπερατέρ: ΝΙΚΟΣ ΓΑΡΔΕΛΗΣ
Μοντάζ: Γ. ΤΣΑΟΥΛΗΣ
Διεύθυνση παραγωγής: Λ. ΚΟΥΡΚΟΥΛΑΚΟΥ, Β. ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ
Φωνοληψία: ΦΙΝΟΣ ΦΙΛΜΣ
Μηχανικός ήχου: ΜΑΡΚΟΣ ΖΕΡΒΑΣ
Μουσική: ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ ΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ Παίζει η Συμφωνική Ορχήστρα Αθηνών υπό τη διεύθυνση του συνθέτου.

Ψηφιακά αποκατεστημένη