Σε κατάσταση εξαίρεσης του Φαλκ Ρίχτερ στο θέατρο Θησείον

Στο θέατρο “Θησείον–Ένα Θέατρο για τις τέχνες” θα παρουσιαστεί για δέκα μόνο παραστάσεις το φοβερά επίκαιρο έργο του Φαλκ Ρίχτερ «Σε κατάσταση εξαίρεσης». Ένα ζοφερό μέλλον που περιγράφει το παρόν. Μια αλληγορία πάνω στην επιθυμία μας να βρισκόμαστε πάντα στην ευνοούμενη πλευρά. Η κατάσταση εξαίρεσης επιβάλλεται πάντα με άλλοθι την αναγκαιότητά της και τον προσωρινό της χαρακτήρα, ενώ τελικά μονιμοποιείται και νομιμοποιείται. Η παράσταση παρουσιάστηκε για πρώτη φορά με μεγάλη επιτυχία στη Knot Gallery τον Μάιο του 2011.

Ο συγγραφέας δανείζεται τον τίτλο από το νομικό λεξιλόγιο:
Κατάσταση Εξαίρεσης: το δικαίωμα της εξουσίας να αποφασίζει την αναστολή της κανονικότητας που εγγυώνται οι νόμοι και το σύνταγμα μπροστά στον εκάστοτε κίνδυνο πολέμου, επανάστασης, τρομοκρατίας ή οικονομικής κατάρρευσης.

Το έργο πραγματεύεται μια κατάσταση που προκύπτει από την αναστολή του κανόνα. Ένας άντρας, μια γυναίκα κι ένα παιδί συμβιώνουν σε ένα προστατευόμενο οικισμό. Έγκλειστοι σε καθεστώς ασφαλείας, τα μέλη μιας θεμελιώδους κοινωνικής δομής γίνονται πόλοι αντιπαράθεσης, πολεμούν το ένα το άλλο. Μέσα από ένα σύστημα παραγωγής φοβικών συνδρόμων που υφίστανται το όριο που χωρίζει τους προνομιούχους από τους μη προνομιούχους γίνεται αδιευκρίνιστο.

Μια ιστορία με εικόνες αποκάλυψης που ακροβατούν ανάμεσα στο φανταστικό και στο πραγματικό, στο παρόν και το μέλλον μας ως πολίτες μιας ευρωπαϊκής πόλης τώρα.

Μετάφραση–Σκηνοθεσία: Νίκος Καμόντος
Δραματουργία: Νίκος Φλέσσας
Σκηνικά–Κοστούμια: Λίνα Μότσιου
Σύνθεση Φωτισμού: Λίνος Μεϊτάνης
Μουσική Σύνθεση: Νίκος Βελιώτης
Βοηθός Σκηνοθέτη: Γεωργία Χαϊκάλη

Ο Άντρας: Ηλίας Ζερβός
Η Γυναίκα: Ρηνιώ Κυριαζή
Το Παιδί: Πολυξένη Ακλίδη

Με την υποστήριξη του  Ινστιτούτου Goethe Αθηνών

Ο κόσμος του έργου

Ένας κόσμος στον οποίο σύντομα θα φτιάξουν και θάλασσα, για να ακούγονται και κανονικά κύματα, εκτός από τα ηχογραφημένα, είναι μόνο θέμα οικονομικό και άδειας μεταφοράς. Ένας κόσμος στον οποίο μπαίνουν άτομα μέσα από τους υπονόμους ή πέφτουν με αλεξίπτωτα, και συχνά ακούγονται πυροβολισμοί.
Ένας κόσμος όπου ο καθένας μπορεί να νοικιάσει σκύλο.

Ενας κόσμος στον οποίο μπορούν να εξετάσουν το βιντεοσκοπημένο αρχείο σου των τελευταίων 15 ετών.
Ένας κόσμος στον οποίο δεν υπάρχει φράγκο πια, επειδή οι άντρες δεν φέρνουν πια αρκετά λεφτά σπίτι, επειδή ο προϋπολογισμός πάει από το κακό στο χειρότερο.

Ένας κόσμος που κανείς δεν πέφτει από το παράθυρο από κατάθλιψη, κανείς δεν φωνάζει στη γυναίκα του, δεν χτυπάει τα παιδιά του, δεν έχει τρελόγερους να σε ρωτούν ασταμάτητα προς τα πού να πάνε.
Ένας κόσμος που δεν σου παίρνει όλη μέρα να τον διασχίσεις, δεν ανησυχείς μη χάσεις το μετρό, αν τυχόν λειτουργεί, μη μείνεις μποτιλιαρισμένος για ώρες μέσα στο αμάξι, δεν είσαι πάντα πιεσμένος από το χρόνο, πάντα αγανακτισμένος.

Έξω από αυτόν τον κόσμο, η αστυνομία πυροβολεί στο ψαχνό, πέφτεις θύμα βιασμού πηγαίνοντας για ψώνια. Ακόμα και τα τηλεοπτικά συνεργεία δεν πηγαίνουν πια εκεί, λογοκρίνονται οι εικόνες, καμία φωτογραφία, τίποτα δεν επιτρέπεται. Έξω από αυτόν τον κόσμο ακούγονται κραυγές τη νύχτα, σειρήνες, φαίνονται φλόγες, η πόλη που σαπίζει σιγά-σιγά. Οι άνθρωποι εκεί, χαμένοι, άσχημοι, γεμάτοι θυμό και απορία, περιφέρονται ανάμεσα σε πίνακες ανακοινώσεων, σε κλειστά νοσοκομεία και σχολεία.

Ο Φαλκ Ρίχτερ για τα κινήματα διαμαρτυρίας και το πολιτικό θέατρο σήμερα

Θεωρώ ότι αυτή τη στιγμή σε όλον τον κόσμο το μεγαλύτερο μέρος της ανθρωπότητας απορρίπτει την υπάρχουσα κατάσταση και επιδιώκει μια άλλου είδους ενημέρωση, προκειμένου καταρχήν να διαμορφώσει τη βάση για την ανακάλυψη  διαφορετικών δυνατοτήτων. Και είμαστε μόνο στην αρχή διότι ο σύγχρονος καπιταλισμός λειτουργεί έτσι ώστε να μας κάνει να νιώθουμε αδύναμοι. Οι καπιταλιστικοί συσχετισμοί μοιάζουν να διαμορφώνονται χωρίς υποκείμενο: δεν γνωρίζουμε ποιοι παίρνουν τις αποφάσεις, δεν είναι οι άνθρωποι που εκλέγουμε, δεν ξέρουμε καν σε ποιον να απευθυνθούμε όταν κάτι δεν μας αρέσει. Είναι λες και δεν υπάρχουν πια δράστες, κι αυτό καθιστά τα πάντα ρευστά και ακατανόητα. Γι’ αυτό και τελευταία πληθαίνουν οι εκρήξεις οργής: οργή για ένα σύστημα που δεν είναι πια κατανοητό, οργή υπό μορφήν αμόκ που εκτονώνεται με επιθέσεις στα σύμβολα του πολεμοχαρούς καπιταλισμού.

Το θέατρο λοιπόν, είναι ένας τόπος όπου επιτρέπεται η δημιουργικότητα και η επικοινωνία περισσότερο απ’ ό,τι σε ένα εμπορικό κέντρο, σε ένα αεροδρόμιο, ή σε μία τράπεζα. Έτσι, το θέατρο μπορεί να είναι ο τόπος στον οποίο είναι δυνατόν να δουλευτούν τα οράματα για έναν διαφορετικό τρόπο ζωής – όσο βέβαια οι διευθυντάδες και οι κύριοι δήμαρχοι δεν το μετατρέπουν σε μουσείο ή σε επιχείρηση διασκέδασης κατά το πρότυπο της τηλεόρασης. Επίσης είναι σε θέση να καλλιεργήσει μια διαφορετική αισθητική από αυτήν της τηλεόρασης και της διαφήμισης, να μας κάνει να εστιάσουμε σε διαφορετικά ζητήματα, ζητήματα απαγορευμένα ή απωθημένα. Μέσω των νέων δραματουργών του μπορεί να κατασκευάσει αφηγήσεις που μας επιτρέπουν να κατανοήσουμε τη ζωή μας, να επεξεργαστούμε τις εναλλακτικές του υπάρχοντος συστήματος, το οποίο αξιώνει να αποτελεί τη μοναδική και την καλύτερη δυνατότητα.

Όπως είπα και προηγουμένως, πιστεύω ότι βρισκόμαστε στην αρχή ενός πολύ μεγάλου κινήματος, και, για να το πω ευθέως, ενός κινήματος που στρέφεται ενάντια στον υπάρχοντα παγκοσμιοποιημένο καπιταλισμό, ενός κινήματος που δεν διαθέτει ακόμα συνταγές και μπορεί να δώσει μόνο περιορισμένες απαντήσεις, αλλά μέσα στο οποίο είναι σημαντικό ο καθένας μας να δει τον εαυτό του ως ένα τμήμα που δίνει ορμή, που μεγαλώνει το δίκτυο, ώσπου να διαμορφωθεί η μεγάλη εικόνα. Και πράγματι, πότε εδώ και πότε εκεί, εμφανίζονται ήδη οι πρώτες άμεσες ιδέες και ενέργειες. Επιπλέον, είμαι πεπεισμένος ότι πρόκειται για το στοίχημα του να εμφανιστεί μια πραγματικά δημιουργική δύναμη μέσα από ένα κίνημα διαμαρτυρίας,  να ξεφύγουμε από τη σκέτη αντίδραση στις αδικίες της ζωής, να αρχίσουμε να διαμορφώνουμε την εναλλακτική δυνατότητα, να μπορέσουμε να την φανταστούμε και να την κάνουμε εφικτή. Κι ετούτη θα ήταν το αντίθετο του υπάρχοντος φαύλου κύκλου: άδικη παγκόσμια τάξη πραγμάτων-αμόκ και τρομοκρατία – αντίδραση στην τρομοκρατία διά της κατάργησης των θεμελιωδών δημοκρατικών δικαιωμάτων και διά της έντασης των εξοπλισμών – κι άλλη τρομοκρατία – αύξηση της πίεσης στους πολιτικούς αντιπάλους στο εσωτερικό και πόλεμος κατά της τρομοκρατίας – κι άλλη τρομοκρατία κ.λπ., δηλαδή το αντίθετο του φαύλου κύκλου τον οποίο τροφοδοτούν οι κυβερνήσεις των εθνών που ρυθμίζουν την αγορά.

Ο Falk Richter έγραψε το ακόλουθο κείμενο ως αφετηρία για συζήτηση με τους φοιτητές του σεμιναρίου «Πολιτική και θέατρο», του τμήματος Θεατρολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μπόχουμ.

Μετάφραση Σοφία Κουσιάντζα

Σημείωμα Σκηνοθέτη

Το έργο του Φαλκ Ρίχτερ το αντιμετώπισα ως αλληγορία• κι εννοώ όχι σαν ένα περιπτωσιακό, απομονωμένο συμβάν, αλλά υπό το πρίσμα μιας γενικευμένης σύγχρονης κατάστασης.

Με τράβηξε η αντίφαση του ίδιου του θέματος–τίτλου «Κατάσταση Εξαίρεσης» που εμπεριέχει την αντιφατικότητα του προσωρινού (εξαίρεση) με το μόνιμο (κατάσταση).

Θεωρώ ότι αυτό ακριβώς είναι ό,τι χαρακτηρίζει την εποχή μας και τον άνθρωπό της. Το δράμα του ανθρώπου παύει να έχει νόημα. Το νόημα και ο ίδιος ο άνθρωπος ανάγονται πια στις καταστάσεις.
Αυτό αποτελεί μια νέα εποχή που η συνείδηση οφείλει να τη διαπιστώσει και να τη διατυπώσει.
Ο Ρίχτερ το επιχειρεί συγκινητικά παρακάμπτοντας τις ατομικές ψυχολογίες και συμπεριφορές, εστιάζοντας σε μια καθολική κατάσταση που μας αφορά όλους.

Νίκος Καμόντος

Λίγα λόγια για τον συγγραφέα

Φαλκ Ρίχτερ

Ο Φαλκ Ρίχτερ γεννήθηκε τον Οκτώβριο του 1969 στο Αμβούργο. Αποφοίτησε από τη Σχολή Σκηνοθεσίας του Αμβούργου το 1985. Έκτοτε εργάζεται ως σκηνοθέτης, συγγραφέας, δρματουργός και μεταφραστής. Έργα του έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες απο 25 γλώσσες. Ο ίδιος έχει σκηνοθετήσει Πίντερ, Τσέρτσιλ, Ρέϊβενχιλ, Σάρα Κέϊν, Μάρτιν Κρίμπ, Γιόν Φόσσε και κλασσικούς όπως Σαίξπιρ, Τσέχωφ και Σίλλερ σε θέατρα όπως Schauspielhaus στη Ζυρίχη, Schaubühne στο Βερολίνο, Toneelgroep στο Άμστερνταμ, Seven Stages Theater της Ατλάντα, Όπερα της Φρανκφούρτης, Εθνικό Θέατρο του Όσλο, Burgtheater και Staatsoper της Βιέννης, Εθνικό Θέατρο των Βρυξελλών, Όπερα του Τόκιο, Φεστιβάλ της Αβινιόν κ.α. Eπίσης, συνεργάστηκε με τη νομπελίστρια Ελφρίντε Γέλινεκ για τη διασκευή του έργου του Όσκαρ Γουάιλντ «H σοβαρότητα του να είσαι ειλικρινής» που παρουσιάστηκε στο Burgtheater της Βιέννης.

Ο Falk Richter γεννήθηκε στο Αμβούργο το 1969. Εργάζεται ως σκηνοθέτης, δραματουργός και μεταφραστής στο Schauspielhaus και στην Κρατική Όπερα του Αμβούργου,  στο Schauspielhaus στο Ντύσελντορφ, στην Κρατική Όπερα της Βαυαρίας, στην Όπερα της Φρανκφούρτης, στο Εθνικό Θέατρο στο Όσλο, στο Burgtheater της Βιέννης, στο Toneelgroep Theater στο Αμστερντάμ, στο Seven Stages Theater στην Ατλάντα, στις Salzburger Festspiele και στην Nomori Oper στο Τόκυο. Απο το 2000 είναι μόνιμος δραματουργός και σκηνοθέτης στο Schauspielhaus Theater της Ζυρίχης καθώς και στην Schaubühne στο Βερολίνο. Έργα του έχουν μεταφραστεί και παιχτεί σε 15 γλώσσες. Στην Ελλάδα ανέβηκε για πρώτη φορά το 2000 το έργο του “Ο θεός είναι DJ“ στο Θέατρο Αμόρε από το Θέατρο του Νότου σε σκηνοθεσία Ελευθερίας Σαπουντζή.

Εχει γράψει τα έργα: Όλα. Μέσα σε μία Νύχτα (1997), Λατρεία – Ιστορίες για μία εικονική γενιά (1997), Ο θεός είναι DJ (1998), Τίποτα δεν πονά (1999), Peace (2000), Electronic city (2002), Η επίθεση (2002), Επτά δευτερόλεπτα/ Στοn θεό που εμπιστευόμαστε (2003), Σαφώς λιγότεροι νεκροί (2004), Κάτω απο πάγο (2004), Ηotel Palestine (2004), Η σύγχιση (2006), Σε Κατάσταση Εξαίρεσης (2007), Trust (2009), My secret garden (2010), Protect me (2010).

Από τις 8 Οκτωβρίου 2011 και για 10 μόνο παραστάσεις στο «Θησείον-ένα θέατρο για τις τέχνες»