Remembering to Forget – the work of Daniel Blaufuks, στο Ίδρυμα Κακογιάννη

Το Ίδρυμα Κακογιάννη φιλοξενεί ένα αφιέρωμα στο έργο του Πορτογάλου κινηματογραφιστή Daniel Blaufuks, που θα περιλαμβάνει προβολές ταινιών του…

… παρουσία του ίδιου, για πρώτη φορά στο ελληνικό κοινό και θα διαρκέσει από τις 4 έως και τις 7 Ιουλίου 2012.

Ο Daniel Blaufuks, γενημμένος στην Λισαβόνα, Πολωνoεβραϊκής καταγωγής, εξερευνά στο φωτογραφικό και κινηματογραφικό του έργο τη σχέση μεταξύ του χώρου και του χρόνου και τις αναπαραστάσεις της μνήμης, ατομικής και συλλογικής. Οι παράγοντες αλλά και ο τρόπος με τον οποίο τα άτομα και οι κοινωνίες επιλέγουν να θυμούνται ή να ξεχνούν, η υποκειμενικότητα και η αστάθεια της μνήμης και ο βαθμός διατήρησης ή απώλειάς της, είναι μερικά από τα σημεία που απασχολούν τον καλλιτέχνη σε όλο το φάσμα του καλλιτεχνικού του έργου. Η ιστορική μνήμη αφορά ένα μεγάλο κεφάλαιο του προβληματισμού του.

Ο τίτλος του αφιερώματος «Remembering to Forget» συνίσταται σε αυτή ακριβώς την επιλογή διαχείρισης της μνήμης και στο πόσο τελικά αυτή καθορίζει το παρόν και το μέλλον μας. Ο Daniel Blaufuks θα προλογίζει τις ταινίες και θα ακολουθεί συζήτηση με το κοινό μετά την προβολή τους.

Θα προβληθούν οι ταινίες:
4 Ιουλίου 2012, στις 20.30:  Eden, 60\’, doc., video, 2011
5 Ιουλίου 2012, στις 20:30: Slightly smaller than Indiana, doc., 78\’, sound, video, 2006
6 Ιουλίου 2012, στις 20.30: Under strange skies, doc., 57´min., video, 2002
7 Ιουλίου 2012, στις 20:30, Três quartos de memória, 24\’, sound, video, 2011
What is left is right and what is right is wrong, 5\’, loop, sound, video, 2009
The absence, 20\’, loop, sound, video, 2009
Traum, 12\’ 20 min., loop, sound, video, 2006
Motel, 4´, loop, sound, video, 2005

Επίσης, το πρόγραμμα των κύριων προβολών πλαισιώνεται από την παράλληλη προβολή της ταινίας Τheresienstadt, 90\’, loop, sound, video, 2007, στο video room του ΙΜΚ με ελεύθερη είσοδο.

Οι ταινίες αναλυτικά

4 Ιουλίου 2012, ώρα 20.30
Eden, 60\’, doc., video, 2011
Με ντοκιμαντερίστικη ματιά ο Blaufuks μας οδηγεί στο νησί S.Vicente και τις μνήμες που άφησε στο νησί ο κινηματογράφος. Βασισμένη σε ερευνητική εργασία που περιλαμβάνει καταγραφές μαρτυριών και εικόνων, η ταινία “Eden” αποκαλύπτει τη σύγχρονη μορφή ενός τόπου και των ανθρώπων του, μέσα από τη σχέση τους με τον κινηματογράφο.

5 Ιουλίου 2012, ώρα 20.30
Slightly smaller than Indiana, doc., 78\’, sound, video, 2006
Το καλοκαίρι του 2004 ο Blaufuks ταξιδεύει σε ολόκληρη την Πορτογαλία για να κινηματογραφήσει ένα road-movie για μια χώρα που μπορεί να διασχίσει κανείς μέσα σε 6 ώρες, από το Βορρά ως το Νότο και μόλις σε μιάμιση ώρα από τη Δύση ως την Ανατολή. Το τοπίο που διέσχισε ήταν η Πορτογαλία του 2004, υπό την κυβέρνηση του Santana Lopes, έτοιμη να αναλάβει έργο. Μια χώρα που ακόμα θύμιζε «πατρίδα», χωρίς αυτό πια να ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, καθώς σταδιακά γίνεται αγνώριστη. Σήμερα η Πορτογαλία είναι μια επικράτεια που υφίσταται μεταμόρφωση, μια μίξη αυτού που κάποτε ήταν, μαζί με την «αμερικάνικη ιδέα» που εισήχθη και υιοθετήθηκε από την Κεντρική Ευρώπη χρόνια πριν. Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων, ο Blaufuks, φέρνει στο νου τα λόγια από ένα τραγούδι του Morrissey How I dearly wish I was not here in the seaside town that they forgot to bomb, Come, come, come – nuclear bomb…Και αυτό ακριβώς το χάος ήταν που αναζητούσε να δείξει σε αυτήν την ταινία, καθώς όμως η πραγματικότητα συχνά μας ξεπερνά, διαπίστωσε ότι οι προσδοκίες του ικανοποιήθηκαν για το έργο του, αλλά όχι για τη χώρα του.

6 Ιουλίου 2012, ώρα 20.30
Under strange skies, doc., 57´, video, 2002
Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, η Λισσαβόνα υπήρξε ένα πέρασμα για πρόσφυγες που έρχονταν από τα κατεχόμενα από το Χίτλερ εδάφη με προορισμό την Αμερική. Η ταινία αφηγείται δύο παράλληλες ιστορίες για την εξορία. Μέσω της αφηγηματικής μνήμης και των φωτογραφιών, παρουσιάζει την ιστορία μιας Γερμανοεβραϊκής οικογένειας που πήρε την απόφαση να παραμείνει στην Πορτογαλία, αλλά παράλληλα και του μεγαλύτερου μέρους προσφύγων που χρησιμοποίησαν τη Λισσαβόνα ως πέρασμα για τη διαφυγή τους. Χρησιμοποιώντας εικόνες αλλά και αφηγήσεις εξεχουσών φυσιογνωμιών της διανόησης της εποχής, όπως των Heinrich Mann και Alfred Döblin, η ταινία μας μεταφέρει σε μια έντονα ρομαντική περίοδο εξορίας, απόγνωσης και τελικά ελευθερίας.

7 Ιουλίου, 2012, ώρα 20.30
Três quartos de memória, 24\’, sound, video, 2011
Πρόκειται για ένα έργο σε video και super 8, που είχε προβληθεί αρχικά στο Ίδρυμα Eva Klabin, στο Ρίο Ντε Τζανέιρο και επιχειρεί έναν διάλογο ανάμεσα στο χώρο και το χρόνο, κατασκευάζοντας αισθητηριακές ατμόσφαιρες και στοχεύοντας στο να οικοδομήσει υποθετικές σχέσεις ανάμεσα στους πίνακες της συλλογής του Ιδρύματος, τις οικογενειακές φωτογραφίες των αρχείων και των αναμνήσεων που περιλαμβάνονται στο ίδιο το κτίριο.
Ο τίτλος “Três quartos de memória”, που σημαίνει ταυτόχρονα Τρία Τέταρτα, ή Τρία Δωμάτια της μνήμης, είναι ένα λογοπαίγνιο, που δεν αναφέρεται μόνο στο χώρο της έκθεσης, αλλά και στην απιθανότητα ύπαρξης μιας αδιάσπαστης και αντικειμενικής μνήμης. What is left is right and what is right is wrong, 5\’, loop, sound, video, 2009
Μια άσκηση βασισμένη σε μια σκηνή του Fred Astaire’s στο Βασιλικό γάμο.
Στην ταινία εφαρμόζονται τεχνικές όπως το περιστρεφόμενο φόντο, με σκοπό να προσομοιώσει την απώλεια βαρύτητας. Το ίδιο σύστημα χρησιμοποιήθηκε και εξελίχθηκε αργότερα από τον Stanley Kubrick, στην Οδύσσεια του Διαστήματος, 2001, για να επιτύχει παρόμοιο εφέ. Στο βίντεο, η εικόνα και ο ήχος αναστρέφονται οριζοντίως και καθέτως, δημιουργώντας μια αίσθηση απουσίας του χρόνου και μυστηριώδους.

The absence, 20\’, loop, sound, video, 2009
Εμπνευσμένη από το La Disparition, του Georges Perec, ένα μυθιστόρημα γραμμένο χωρίς το γράμμα “E”, η ταινία αυτή είναι μια επανέκδοση του κλασικού γαλλικού φιλμ του Jean-Luc Godard, με τίτλο A Bout de Souffle, αλλά με απουσία του πρωταγωνιστικού ρόλου, που στην ταινία του Godard, είχε ο Jean-Paul Belmondo. Ό,τι έχει μείνει από αυτή την απουσία είναι η κινηματογραφική μας μνήμη, που ενστικτωδώς επιχειρεί να γεμίσει το κενό, γύρω από το οποίο μοιάζουν όλα να περιστρέφονται.

Traum, 12\’ 20 min., loop, sound, video, 2006
Πρόκειται για μια μη-αφηγηματική ταινία φαντασίας, βασισμένη σε ιστορικές μνήμες. Κινηματογραφήθηκε στο εγκαταλελειμμένο σπίτι παριζιάνικου στυλ του Aristides Sousa Mendes, που εξακολουθεί να είναι το μεγαλύτερο κτίριο, ενός μικρού χωριού στο κέντρο της Πορτογαλίας. Ο Mendes ήταν ο Πρόξενος της Πορτογαλίας στο Bordeaux, ο οποίος ενάντια στις διαταγές της κυβέρνησής του, χορήγησε χιλιάδες άδειες εισόδου σε πρόσφυγες τον Ιούνιο του 1940, συμβάλλοντας έτσι στη διαφυγή, μέσω της Λισσαβόνας, πολλών ανθρώπων που είχαν παγιδευτεί από την γερμανική εισβολή στη Γαλλία. Αφού παρέμεινε 3 μέρες σε αναστολή και οδηγήθηκε με βία πίσω στη Πορτογαλία, εκδιώχθηκε από την υπηρεσία του και ατιμάστηκε. Μη μπορώντας να εργαστεί έγινε πρόσφυγας ο ίδιος, στην ίδια του τη χώρα και τόσο εκείνος, όσο και η ευρύτερη οικογένειά του, εξαρτιόταν για βοήθεια από το εβραϊκό πρακτορείο προσφύγων, στη Λισσαβόνα. Πέθανε εξαθλιωμένος από τη φτώχια το 1954. Traum είναι η γερμανική λέξη για το όνειρο, συγγενική με την ελληνική λέξη τραύμα, που είναι η πληγή. Και οι δύο έννοιες, όνειρο και τραύμα, προκαλούνται οπτικά σε αυτή την ταινία, καθώς με πολύ αργές κινήσεις, η κάμερα τραβάει το σπίτι του Mendes στην παρούσα του μορφή, αλλά και ταυτόχρονα μας υπενθυμίζει το όνειρο που αποτέλεσε κάποτε. Η μουσική της ταινίας είναι του Dmitri Shostakovich, που επίσης είχε πολλές δυσκολίες με τη κυβέρνηση και ίδρυσε το TRAM, ένα θέατρο νέων.

Motel, 4, loop, sound, video, 2005
Ένα βίντεο που επιχειρεί να επαναδημιουργήσει την εμπειρία μιας μακράς νύχτας και της ανάμνησής της.

Ο Daniel Blaufuks θα προλογίζει τις ταινίες και θα ακολουθεί συζήτηση με το κοινό μετά τη λήξη τους.

Παράλληλη προβολή
Σε όλη τη διάρκεια από 4 έως 7 Ιουλίου, στην αίθουσα Video.
Είσοδος Δωρεάν

Τheresienstadt, 90\’, loop, sound, video, 2007
Με χρωματισμούς και μείωση της ταχύτητας προβολής, αυτό το βίντεο αποτελεί μια παρέμβαση σε ένα παλιό φιλμ γερμανικής προπαγάνδας, σε μια προσπάθεια ανίχνευσης της αλήθειας. Το βίντεο, αποτελεί μέρος, ενός ευρύτερου φωτογραφικού πρότζεκτ του Blaufuks, με τίτλο Terezín, που έχει εκδοθεί σε βιβλίο και dvd.

Βιογραφικά στοιχεία σκηνοθέτη:
Ο Daniel Blaufuks, γεννήθηκε στη Λισσαβόνα το 1963 και προέρχεται από οικογένεια Πολωνών και Γερμανών Εβραϊκής καταγωγής. Σπούδασε φωτογραφία και η δουλειά του παρουσιάζεται κυρίως μέσα από βιβλία, εγκαταστάσεις και ταινίες. Κυρίαρχη επιλογή της θεματικής του είναι η σχέση χώρου και χρόνου και η αναπαράσταση της μνήμης, ατομικής και συλλογικής. Έχει αποσπάσει διακρίσεις σε διεθνείς διαγωνισμούς όπως: Καλύτερο Πορτογαλικό ντοκιμαντέρ, IndieLisboa, 2011, Καλύτερη Πρόταση, LOOP, Βαρκελώνη 2008,  Βραβείο Deutsche Boerse, 2007, Καλύτερο φωτογραφικό βιβλίο της χρονιάς, Photoespana, 2007, BES Φωτογραφικό βραβείο, 2007, Υποψήφιος για το βραβείο Albert Renger-Patzsch, 2006, Βραβείο καλύτερης σκηνοθεσίας, Caminhos do Cinema Portugues, Coimbra, 2002, Βραβείο καλύτερης σκηνοθεσίας, Vila do Conde International Short Film Festival, 2001, Βραβείο Kodak, 1990. Έχει συμμετάσχει σε πολλές εκθέσεις, ατομικές και ομαδικές, διεθνώς με φωτογραφίες και βίντεο ενώ έργα του βρίσκονται στη συλλογή μουσείων και γκαλερί όπως Byrd Hoffman Foundation, New York, Centro de Arte Moderna da Fundação Calouste Gulbenkian, Lisboa, Centro Cultural de Belém, Lisboa , Centro Galego de Arte Contemporanea, Santiago de Compostela, Centro Português de Fotografia, Porto, Centro de Artes Visuais, Coimbra, Colecçao BES, Lisboa, Fundação PLMJ, Lisboa , MEIAC, Badajoz, Museu de Arte Contemporânea, Funchal, O Museu Temporário, Lisboa , Museu da Cidade, Lisboa, κ.α  Παράλληλα έχει σκηνοθετήσει πολλές ταινίες όπως Life is not a picnic, 1998, Black and White, 2000, Under Strange Skies, 2002, Slightly Smaller than Indiana, 2006, Eden, 2011και έχει εκδώσει και πολλά φωτογραφικά βιβλία, με πιο πρόσφατα τα: Works on Memory, 2012, Caderno Blaufuks, 2011, Terezin, 2010, The Archive 2008, κ.α. Στο σύνολο της δουλειάς του καταπιάνεται με το θέμα του χρόνου και της μνήμης.Μιχάλης Κακογιάννης παρουσιάζει από τις 4 έως τις 7 Ιουλίου 2012 ένα αφιέρωμα στον Πορτογάλο Φωτογράφο και Κινηματογραφιστή Daniel Blaufuks, με μια σειρά από ταινίες του που για πρώτη φορά προβάλλονται στο ελληνικό κοινό.