Ο όρος Τάνκα σημαίνει μικρά ποιήματα. Ταν στα ιαπωνικά θα πει μικρό και Κα θα πει ποίημα. Για να καταλάβουμε όλοι τι είναι όμως τα ποιήματα τάνκα θα πρέπει να αναφέρουμε ότι Το τάνκα είναι μια σύντομη, ιαπωνικής καταγωγής, ποιητική φόρμα. Αποτελείται από 31 συλλαβές των δυο στροφών. Η πρώτη στροφή φέρει ένα τρίστιχο των 17 συλλαβών όπως τα γνωστά μας και ευρέως πια διαδεδομένα στη χώρα μας χαϊκού (5-7-5) κι η δεύτερη στροφή φέρει ένα δίστιχο των 14 συλλαβών (7-7). Τα τάνκα που συνεχίζονται αλλεπάλληλα δημιουργούν ένα αλυσιδωτό ποίημα που ονομάζεται ρένγκα. Από πολλές απόψεις, το τάνκα μοιάζει με το σονέτο στην επεξεργασία του θέματος. Όπως και το σονέτο, το τάνκα χρησιμοποιεί μια στροφή, γνωστή ως κομβική εικόνα, η οποία σηματοδοτεί τη μετάβαση από την εξέταση μιας εικόνας στην εξέταση της προσωπικής απάντησης και πρόκειται για ένα είδος κλασικής ιαπωνικής ποίησης που στην Ιαπωνία θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα λογοτεχνικά είδη.
Για την ιστορία να πούμε ότι πρόκειται για από τις παλαιότερες ιαπωνικές ποιητικές φόρμες, η οποία ξεκίνησε τον έβδομο αιώνα και γρήγορα έγινε ιδιαίτερα δημοφιλής όχι μόνο στην ιαπωνική αυτοκρατορική αυλή που διοργάνωνε διαγωνισμούς ποιημάτων τάνκα ανάμεσα στους ευγενείς αλλά και ανάμεσα στους ερωτευμένους που χρησιμοποιούσαν τα ποιήματα αυτά σαν ένα παιχνίδι ερωταπαντήσεων μεταξύ τους. Κι αυτό γιατί η συντομία των ποιημάτων γινόταν πρόσφορο έδαφος για την συναισθηματική έκφραση των ερωτευμένων, ένας τρόπος επικοινωνίας μεταξύ τους, καθώς ύστερα από μια συνάντησή τους αντάλλαζαν τέτοια ποιήματα και τα έδιναν ο ένας στον άλλο ως δώρο ευγνωμοσύνης.
Η Πόπη Αρωνιάδα έχει σκύψει με πολλή αγάπη πάνω από αυτό το ποιητικό είδος βρίσκοντας μια φόρμα για να εκφράσει τις προσωπικές της ανησυχίες για τη ζωή και τον χρόνο και, πραγματικά μόνο όποιος έχει προσπαθήσει να γράψει εντάσσοντας τη σκέψη του σε μια δεδομένη έμμετρη φόρμα συγκεκριμένων στίχων, συλλαβών και ρυθμού μπορεί να καταλάβει πόσο δύσκολη είναι η ποιητική έκφραση ενταγμένη σε συγκεκριμένη φόρμα και η διαυγής έκφραση των συναισθημάτων μέσω αυτής. Όλα όσα αντιτάσσονται στην ποιητική της συνείδηση καταγράφονται χωρίς εξάρσεις αλλά με ένα ισορροπημένο λυρισμό που συνδιαλέγεται με τη φιλοσοφία και τη νόηση. Έτσι λοιπόν μιλώντας κυρίως για τη ζωή και τη σχέση του ανθρώπου με τον χρόνο που φεύγει σμιλεύοντας πρώτα τις τύχες των ανθρώπων η Αρωνιάδα εξαπολύει Βόλια από μολύβι και γράφει χαρακτηριστικά:
Λέξεις ως σφαίρες
ξεχασμένες στις τσέπες
της πεζότητας
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
εκπυρσοκροτούν μόνο
σε πεδίο ποιήματος.
Για να τονίσει τον προβληματισμό της σχετικά με την επαναστατική δύναμη της ποίησης να καταγράφει τον παλμό της ζωής και εν τέλει να ξαναγράφει τον κόσμο σε νέα δεδομένα, ορατά ή αθέατα, σίγουρα όμως ικανά να πολλαπλασιάσουν την ομορφιά και κυρίως την αξία της ζωής. Την ίδια την ουσία της ύπαρξης, όπως γράφει στο ομώνυμο τάνκα:
Μέσα στα χρόνια
κυρτώνουν τα κλαδιά μας
ώστε να φτάνουν
τους ώριμους καρπούς μας
όλοι οι πεινασμένοι.
Η ευθραυστότητα όμως είναι ένα ακόμα θέμα από αυτά που την ενδιαφέρουν και τα αγγίζει με διακριτικότητα και ευαισθησία, ιδιαίτερα όταν αναζητά την ελπίδα. Γράφει στο ποίημά της Εύθραυστη περγαμηνή:
Καθορισμένη
κρύβεται η ελπίδα
ακατέργαστη
με όρους ανακριβείς
σε δονούμενα οστά.
Αναζητώντας την πυρηνική ουσία του χρόνου στην ανθρώπινη ζωή ανατρέχει στην προγονική γεωμετρία της ζωής, στην ατομική ισορροπία που καθορίζεται μέσα από την εξελικτική πορεία της ζωής και τη σχέση μας με το παρελθόν. Στο ποίημά της Γεωμετρία γράφει:
Εικονισμένοι
συγκάτοικοι σε κάδρα
οι γεννήτορες
τα σύμπαντά μας σβήνουν
εντελώς παράλληλα.
Αλλά την απασχολούν κι άλλα θέματα, όπως η τάξη του κόσμου και οι κοινωνικές αξιακές διακυμάνσεις που παραμένουν ενίοτε βουβές:
Βραχνή ανάσα
στα πρόθυρα του ήχου
δίνει τον χρησμό
για την τάξη του κόσμου
νόμο ρέουσας άμμου.
Και το θέμα της αυτογνωσίας και αυτεπίγνωσης ως πρωταρχικά μελήματα στην προσπάθεια του ανθρώπου να κυριαρχήσει του εαυτού του και έτσι να μπορέσει να ισορροπήσει στις εφιαλτικές κοινωνίες του σύγχρονου κόσμου, αφού οι αδύναμοι πεινούν αυτεπίγνωσης, όπως χαρακτηριστικά λέει.
Με αυτό, το δέκατο βιβλίο της, η Πόπη Αρωνιάδα καταθέτει την προσωπική της ευαισθησία και καταγράφει όσα της υπαγορεύει το ένστικτό της για τον κόσμο έτσι όπως υπήρξε, έτσι όπως είναι και όπως του μέλλει να γίνει. Τα ποιήματά της είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με την ομορφιά της ζωής και φέρουν την πνευματική ανησυχία της γράφουσας. Η γλωσσική αγωγή που επιλέγει μας δίνει κείμενα άκρως ποιητικά και ευθύβολα και προκαλεί σε ένα ταξίδι σκέψης και στοχασμού. Χρησιμοποιώντας μια γλώσσα μουσικά συνταιριασμένη, που ρέει δίνει εικόνα και φωνή στις αισθήσεις. Ο Άγγλος φιλόσοφος Μπράντλευ έλεγε ότι: «Η ποίηση μας δημιουργεί την εντύπωση, όχι πως ανακαλύψαμε κάτι καινούργιο, αλλά πως θυμηθήκαμε κάτι που είχαμε ξεχάσει». Στην περίπτωση της Αρωνιάδα έχουμε και την ενασχόληση με ένα ποιητικό είδος που στην Ελλάδα δεν είναι ευρέως γνωστό αλλά και την ενθύμηση των πρωταρχικών αξιών της ζωής και μάλιστα με έναν τρόπο γοητευτικό και εξαιρετικά ενδιαφέρον.
Η καλαίσθητη αυτή έκδοση που κυκλοφόρησε από τις εκδ. Σαιξπηρικόν έχει όμως και μια ιδιαιτερότητα. Είναι δίγλωσση. Έτσι σε κάθε σελίδα κάτω από το ποίημα ακολουθεί η μετάφρασή του από την μεταφράστρια Λένα Καλλέργη, η οποία αποδίδει πιστά την ατμόσφαιρα των ποιημάτων πετυχαίνοντας να εκφράσει με επιτυχία στην αγγλική γλώσσα όλο το ιδιαίτερό τους νόημα.
Διαβάστε επίσης:
Πόπη Αρωνιάδα – Πολυεδρική κοπή τάνκα με τίτλο: Ποιητικό βιβλίο από τις εκδόσεις Σαιξπηρικόν
